De rechtbank van Gent heeft een geanonimiseerde versie van het vonnis rond Schild & Vrienden vrijgegeven. Daarin staat ook de motivatie van de straf voor Dries Van Langenhove, die verduidelijkt waarom hij onder meer één jaar effectief kreeg.

“Zijn crimineel gedrag vormt een bedreiging voor een vreedzame samenleving waar plaats is voor alle mensen”, vindt de rechtbank. “Het schept een vijandige sfeer in de samenleving en draagt bij tot nog meer tegenstrijd, tweespalt, conflicten en geweld.”

“De beklaagde werkte op die manier (met zijn ‘haatspraak’, red.) fysiek en psychisch geweld in de hand. Zo deinsde hij er niet voor terug om op te roepen om de burgerlijke partij BP3 (Jihad Van Puymbroeck, red.) online te belagen.”

“De beklaagde dweepte met het nazistische gedachtegoed dat in zijn uitvoering onnoemelijk veel menselijk leed veroorzaakte, en nog steeds veroorzaakt. Uit het dossier blijkt dat hij de democratische samenleving wou ondermijnen en zijn maatschappijmodel van blanke suprematie in de plaats wou stellen. Dit alles wijst op een bijzonder gevaarlijke ingesteldheid.”

Na zijn veroordeling tot één jaar celstraf en een boete van 16.000 euro voor inbreuken op de  racisme- en negationismewet, heeft oprichter Dries Van Langenhove - ondanks zijn aangekondigd beroep tegen de veroordeling - met Schild & Vrienden een crowdfunding opgestart om die dreigende boete te betalen. Dat heeft Van Langenhove gemeld op X.

Zijn advocaat kondigde al aan in beroep te gaan, maar de uitspraak in eerste aanleg tegen Dries Van Langenhove en andere leden van Schild & Vrienden is toch een scharniermoment, schrijven Nikolas Vanhecke en Simon Andries.

Een tiental middenveldorganisaties, waaronder Kif Kif en çavaria, reageert dinsdag tevreden op het vonnis in de zaak rond Schild & Vrienden. "Dit is een historische overwinning met grote gevolgen voor Vlaams Belang en de aankomende verkiezingen", zegt Nina Henkens, coördinator van het antiracistische platform Kif Kif vzw.

"Het toont aan dat er geen vrijgeleide is voor georkestreerde haat en het viseren van minderheidsgroepen, ook niet online en in gesloten chatgroepen. De overwinning komt er door het harde werk van middenveldorganisaties en de moed en doorzetting van de burgerlijke partijen."

Henkens wijst ook op de gevolgen die de veroordeling heeft voor de politieke partij Vlaams Belang. "Vlaams Belang stijgt in de peilingen en roept hoe langer hoe luider dat ze na de verkiezingen mee moeten regeren, maar deze veroordeling is een reminder voor alle partijen dat het Belang geen plaats heeft in eender welk democratisch bestuur. De houding van het Vlaams Belang kadert binnen een tegenbeweging die wereldwijd actief is."

Het persbericht werd behalve Kif Kif en çavaria ook ondertekend door Wel Jong, Een Andere Joodse Stem, Hand in Hand tegen racisme, Hart boven Hard, Ella vzw, Rebelle vzw, de 8 mei coalitie, Foyer vzw, BOEH! en Het Groot Verzet.

Vlaams Belang-voorzitter reageert op X verontwaardigd op de veroordeling van Dries Van Langenhove. 

"De Belgische justitie is door en door rot", klinkt het op sociale media, gevolgd door een brakende emoji. "Kinderen van 13 en 15 jaar verkrachten? 1 jaar voorwaardelijk. Wansmakelijke 'memes' delen? 1 jaar effectief"

Vlaams Belang pikte Van Langenhove op als onafhankelijke lijsttrekker in Vlaams-Brabant en hij raakte in 2019 verkozen in de Kamer, waar hij zich vooral over het thema asiel en migratie boog. In de aanloop naar de uitspraak in het proces tegen hem en Schild & Vrienden knipte Dries van Langenhove de banden met Vlaams Belang begin dit jaar preventief door. Hij stopte begin februari met onmiddellijke ingang als kamerlid voor Vlaams Belang, maar Van Langenhove benadrukte toen wel dat hij als activist de partij verder zou blijven steunen. 

Bij het bepalen van de strafmaat werd volgens het persbericht door de Gentse rechtbank rekening gehouden met een aantal bezwarende elementen die als volgt worden omschreven:

 "Van Langenhove is de initiatiefnemer, oprichter, organisator en leider van S&V (Schild & Vrienden, red). Hij heeft de andere beklaagden meegetrokken in zijn racistisch, haatdragend, nazistisch en negationistisch discours waarmee hij mensen tegen elkaar opzet. Hij gaf blijk van een verregaande normenloosheid en misprijzen voor fundamentele waarden en rechten. Hij schept een vijandige sfeer in de samenleving. Hij draagt bij tot tegenstrijd, tweespalt en conflicten en werkt op die manier fysiek en psychisch geweld in de hand. Dit alles wijst op een bijzonder gevaarlijke ingesteldheid."

Het feit dat de verdediging aanhaalde dat de vele berichten werden gedeeld in besloten online groepen, wordt door de rechtbank verworpen.  "De Facebookgroep telde ook minstens 750 leden en was toegankelijk voor een aantal personen die het recht hebben om er te vergaderen of ze te bezoeken. De besloten Discordgroep "met minstens 164 gebruikers" was volgens de rechtbank "toegankelijk voor een aantal personen die het recht hebben om er te vergaderen of ze te bezoeken, en dit in tegenwoordigheid van verscheidene personen".

Ook het algemene verweer van de beklaagden dat "wat mopjes delen" toch moet kunnen, is volgens de rechtbank niet toepasbaar. "De gebruikte 'humor' werd bij S&V immers doelbewust en systematisch ingezet om racisme toegankelijk en luchtig te maken. Door het het aanmoedigen van het veelvuldig posten van racistische en negationistische 'humor' werden de leden doelbewust en gaandeweg overtuigd van hun eigen superioriteit en de noodzaak om de doelstellingen van S&V, via discriminatie en geweld, te bewerkstellingen. Het is in die context dat het posten van de memes en berichten door elke beklaagde moet worden beoordeeld."

Deze veroordeling van Dries Van Langenhove is niet te onderschatten: wie een straf krijgt boven de zes maanden, moet die in principe ook ondergaan in de gevangenis. Dat is zo sinds september. Lange tijd werden straffen onder de drie jaar niet of in een andere vorm uitgevoerd, maar daar is vrij recent verandering in gekomen.

In dit proces is weliswaar nog beroep mogelijk en advocaat Hans Rieder kondigde ook meteen aan daar gebruik van te zullen maken. Of Van Langenhove effectief tijd in de gevangenis zal doorbrengen, zal afhangen van de strafmaat in beroep.

Wie een celstraf krijgt, kan ook aan een rechter die beslist over de strafuitvoering vragen om die volledig of gedeeltelijk buiten de gevangenis uit te voeren. Daarvoor moet je sowieso eerst eens langs de gevangenis passeren en er misschien tijdelijk blijven.

Symbolische lading

Een effectieve gevangenisstraf wegens racisme en negationisme zoals Van Langenhove die vandaag kreeg, komt niet zo vaak voor. Dat geeft een extra symbolische lading aan deze zaak, die zo al onder het vergrootglas lag. Boven op de één jaar effectieve celstraf en de 16.000 euro boete voor inbreuken op de racisme- en negationismewet krijgt Van Langenhove ook tien maanden cel met uitstel voor inbreuken op de wapenwet.

De leider van Schild & Vrienden wordt ook voor de maximale termijn van tien jaar uit zijn politieke rechten ontzet. "Dat moet de beklaagde ertoe aanzetten om tot inkeer te komen en te beseffen dat zijn gedrag ontoelaatbaar en nooit meer voor herhaling vatbaar is", aldus de Gentse rechtbank.

Andere leden 'lieten zich meeslepen'

De andere leden van Schild & Vrienden hebben zich volgens de rechter 'laten meeslepen door het crimineel gedrag van Van Langenhove'. Zij kregen straffen met uitstel, aangevuld met geldboetes. Een tweede beklaagde werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van acht maanden met uitstel en een effectieve geldboete van 8.000 euro. Vier andere beklaagden werden veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes maanden met uitstel, eveneens met een geldboete van 8.000 euro (waarvan de helft met uitstel).

De burgerlijke partijen ten slotte kregen schadevergoedingen van 500 euro (Henri Heimans, Unia, en UGent) tot één euro provisionele schadevergoeding (Jihad Van Puymbroeck en Liga voor Mensenrechten).

Schild & Vrienden-oprichter Dries Van Langenhove wil nog niet reageren op zijn veroordeling. "Ik heb het vonnis nog niet gekregen en dus ook nog niet gelezen."

De burgerlijke partijen - Henri Heimans, Unia en de Universiteit Gent - krijgen een schadevergoeding van 500 euro. Jihad Van Puymbroeck krijgt een provisionele schadevergoeding van 1 euro, net als de Liga voor Mensenrechten.

Een tweede beklaagde werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van acht maanden met uitstel en een effectieve geldboete van 8.000 euro. Vier andere beklaagden werden veroordeeld tot een gevangenisstraf van zes maanden met uitstel en een geldboete van 8.000 euro (waarvan de helft met uitstel).

Een zevende beklaagde kreeg opschorting van uitspraak onder voorwaarden, waaronder een begeleid bezoek aan de Kazerne Dossin in Mechelen. "Dit betekent dat hem geen straf wordt opgelegd als hij zich aan zijn voorwaarden houdt en geen nieuwe misdrijven pleegt", aldus het vonnis.

Hans Rieder, de advocaat van Van Langenhove, kondigde meteen na de zitting aan dat hij in beroep zal gaan tegen de uitspraak. "Het gaat hier om een rechter die illegale zittingen organiseert, dat is het enige dat ik over deze zaak kan zeggen. Wij gaan dan ook onmiddellijk in beroep."

De andere beklaagden hebben zich volgens de rechter "laten meeslepen door het crimineel gedrag van Van Langenhove. Het waren meelopers. Een opschorting en een werkstraf zouden een verkeerd signaal zijn."

De Gentse rechtbankvoorzitter acht de tenlasteleggingen tegenover de extreemrechtse jongerenvereniging Schild & Vrienden bewezen. Vooral voor Dries Van Langenhove als "grote organisator en leider van Schild & Vrienden" tilt de rechtbank zwaar aan de feiten. "Hij trok de anderen mee in zijn racistisch discours, gaf blijk van verregaande normeloosheid en maakte misbruik van zijn fundamentele rechten en vrijheden om dat aan anderen te ontzeggen. Hij zorgde voor een vijandige sfeer in de samenleving en zorgde voor tweespalt, conflicten en geweld. De beklaagde werkte psychisch en fysiek geweld in de hand en schrikte er niet voor terug om mensen zoals Jihad Van Puymbroeck te belagen. Hij dweepte met nazistisch gedachtegoed en wou de democratische samenleving ondermijnen en zijn witte suprematie in de plaats te stellen."

De Gentse rechtbank veroordeelt Van Langenhove tot één jaar effectieve celstraf en 16.000 euro boete voor inbreuken op de  racisme- en negationismewet en 10 maanden cel met uitstel voor inbreuken op de wapenwet. Van Langenhove wordt ook voor de maximale termijn van tien jaar uit zijn politieke rechten ontzet. "Dat moet de beklaagde ertoe aanzetten om tot inkeer te komen en te beseffen dat zijn gedrag ontoelaatbaar en nooit meer voor herhaling vatbaar is."  

De advocaat van Dries Van Langenhove, Hans Rieder, is ook aanwezig in de Gentse rechtbank. In tegenstelling tot drie maanden geleden draagt hij overigens geen joods keppeltje meer. Het openbaar ministerie vorderde voor Van Langenhove als leider en aanstoker van Schild & Vrienden een celstraf van twee jaar en een geldboete van 24.000 euro. Het vroeg ook om hem tien jaar uit zijn politieke rechten te ontzetten. Het is nog even afwachten hoe de Gentse rechtbank uiteindelijk zal oordelen. 

De burgerlijke partijen druppelen al binnen in de rechtszaal. Na een jarenlange juridische uitputtingsslag kijken die vandaag reikhalzend uit naar een uitspraak. Het gaan dan onder meer om Henri Heimans, de bekende eremagistraat die zich burgerlijke partij stelde na de choquerende uitlatingen van Schild & Vrienden over de holocaust en de concentratiekampen. De ouders van Heimans werden naar de concentratiekampen gedeporteerd. Ook Jihad Van Puymbrouck, die als voormalige socialemediamanager van de VRT online stevig belaagd werd door Schild & Vrienden, is persoonlijk aanwezig voor de uitspraak, net als de advocaten van de Liga voor Mensenrechten. Het is nog afwachten of er ook advocaten van de beklaagden present zullen tekenen, wat niet verplicht is. 

Verschillende sociale organisaties voeren actie voor aanvang van het proces tegen de leden van Schild & Vrienden. Aan de ingang van de rechtszaal hebben ze foto's gehangen van wat zij de doelwitten van extreemrechts noemen: vrouwen, joden, lgbti, enzovoort. Ze willen zo hun steun betuigen aan de burgerlijke partijen in dit proces. Volgens VRT zullen ze na afloop ook een erehaag vormen voor die burgerlijke partijen, voor hen applaudisseren en hen in de bloemetjes zetten.