Alles is duurder als je alleen bent: "Alleenstaanden zijn commercieel en politiek niet interessant"

In België wonen meer dan 1,8 miljoen mensen alleen. Tel daar de 500.000 alleenstaande ouders met kinderen bij, en je komt aan bijna de helft van de Belgische 'huishoudens'.

Toch is onze samenleving vooral gericht op koppels en gezinnen met 2 inkomens. Hoe komt het dan dat die groep politiek en commercieel benadeeld wordt?  

Voor alleenstaanden is het leven in verhouding duurder dan voor koppels: ze dragen vergelijkbare kosten als een gezin, maar moeten rondkomen met één inkomen.

"Die kosten zijn disproportioneel", zegt Carla Dejonghe, voorzitter van All1 (Dejonghe is ook Brussels parlementslid voor Open VLD, red.). All1 is een vereniging die zich inzet voor de belangen van alleenstaanden.

"Alleenstaanden zijn meer dan de singles uit sitcom 'Sex and the city'", zegt Dejonghe. "Mijn grootmoeder was alleen. Veel studenten zijn alleen. We maken als alleenstaanden bijna de helft uit van alle huishoudens, maar politiek en commercieel zijn we gewoon niet interessant."

"Alleenstaanden zonder kinderen worden inderdaad fiscaal benadeeld", zegt professor fiscaal recht Michel Maus. "Zowel voor de personenbelasting als de erfbelasting."

Een alleenstaande Belg zonder kinderen behoort volgens de OESO tot de zwaarst belaste werknemers ter wereld. Dat komt door de personenbelasting. Iedereen heeft recht op de belastingvrije som. Die is voor iedereen hetzelfde. Voor een koppel wordt dat bedrag verdubbeld en verhoogd per kind ten laste. 

Ook de erfbelasting is zwaarder voor de alleenstaande. Alleenstaanden zonder kinderen laten hun erfenis na aan de hoogste tarieven. In Vlaanderen is dat 55 procent boven 75.000 euro. Bij koppels of kinderen is het hoogste tarief 27 procent, en dat wordt pas toegepast vanaf 250.000 euro.

"Als een alleenstaande overlijdt, gaat een groter deel naar de schatkist dan naar wie hem of haar dierbaar is", zegt Maus. "Vlaanderen heeft weliswaar in 2021 de vriendenerfenis in het leven geroepen, maar die is slechts geldig tot 15.000 euro."

"Wat we bij All1 het vaakst horen, is het gebrek aan betaalbare woningen voor alleenstaanden", vertelt Dejonghe. Het is niet gemakkelijk om een lening te krijgen. Ook de huishuur betalen of hypotheek afbetalen, is een stuk uitdagender met één inkomen.

Volgens Erwin Janssens, de Vlaamse ombudsman, is er ook een gebrek aan sociale woningen voor singles. "Alleenstaanden maken bijna de helft uit van de kandidaten voor een sociale woning, terwijl er voor hen slechts een aanbod is van 25 procent. Wie alleen woont en toch een ruimere sociale woning huurt, moet soms een onderbezettingsvergoeding betalen."

Ook de vaste kosten aan een huis zijn volledig voor de rekening van de alleenstaande. Denk aan de energie- en telecomfacturen. Daar komen dan nog een aantal forfaitaire belastingen bij: gemeente- en provinciebelasting en onroerende voorheffing.

Hotels verhuren per kamer in plaats van per persoon, waardoor op reis gaan voor alleenstaanden ook meer kost.

"Als mensen met 2 op reis gaan, kunnen we de prijs van een kamer door 2 delen. Een alleenstaande betaalt daarvoor de zogenaamde singletoeslag", zegt Piet Demeyere, woordvoerder van TUI België. "In het laagseizoen laat de horeca die meerprijs wel vaker wegvallen. Liever een gevulde kamer dan een lege kamer."

Een winkelkar valt ook duurder uit voor alleenstaanden. "De meeste verpakkingen en promoties zijn gemaakt voor gezinnen", geeft Pierre-Alexandere Billiet van retailexpert Gondola aan.

"Onze landbouw en voedingsindustrie zijn gebaseerd op volume", gaat hij voort. "Er zijn wel individuele porties, maar dat model is economisch minder interessant voor de voedingsretail. Als we elk product individueel zouden verkopen, zouden we aan veel hogere prijs per eenheid zitten."