“Een prik per week om gewicht te verliezen.” Met die slogan is de voorbije jaren wereldwijd een stormloop ontstaan op het diabetesmedicijn Ozempic, dat als bijwerking ook tot aanzienlijk gewichtsverlies leidt. Opeens paste Kim Kardashian in een jurk van Marilyn Monroe en maakte Elon Musk op X reclame voor het populaire afslankmiddel. Ook in ons land was de hype zo groot dat de Deense producent Novo Nordisk de vraag niet meer kon volgen.

Zowel de georganiseerde misdaad als enkele ondernemers zonder scrupules spelen op dat nijpende tekort in. Via sociale media brengen ze volop valse Ozempic-pennen op de markt, die variëren van totaal nutteloos tot potentieel dodelijk. Omdat het aantal online-apotheken de voorbije jaren sterk is toegenomen, beseffen veel consumenten niet dat het product geleverd wordt door criminelen.

Opvallend is dat sommige in beslag genomen vervalste pennen insuline bevatten in plaats van semaglutide, de actieve stof van Ozempic die inwerkt op de suikerspiegel en het verzadigingsgevoel. Dat is niet zonder risico voor mensen die de vervalste pennen elke week in hun lichaam inspuiten.

Al gevonden in 16 landen

In Oostenrijk werd eind vorig jaar een diabetespatiënt met spoed op­genomen in het ziekenhuis, nadat hij vervalste Ozempic gebruikt had. Dokters konden hem op het nippertje redden. Ook in België, Servië, Zwitserland en Irak werden vorig jaar al mensen ziek door inspuitingen met valse Ozempic. Het leidde tot klachten die variëren van braakneigingen over gevoelsverlies in de benen tot een gevaarlijke daling van het aantal bloedplaatjes, blijkt uit informatie die het persagentschapReuters bekwam via de wet op de vrijheid van informatie.

In een rapport dat door Novo Nordisk ingediend werd bij de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) is zelfs sprake van een 45-jarige vrouw in België die meldde dat ze een aanval kreeg en in een diabetische coma terechtkwam, nadat ze vermoedelijk nep-Ozempic had ingenomen om af te vallen. Haar arts zei dat ze minstens achttien doses pure insuline bij zichzelf had geïnjecteerd, bijna vijf keer de aanbevolen dosis voor iemand met diabetes.

Volgens cijfers van het Partnership for Safe Medicines, een ngo die namaakgeneesmiddelen in kaart brengt, zou namaak Ozempic inmiddels al in zestien landen gevonden zijn. Reuters meldt dan weer dat in één geval een patiënt door valse Ozempic zou zijn overleden. Hij of zij werd het slachtoffer van een bloedklonter na het innemen van een afslankproduct dat online werd aangeprezen als een middel dat samengestelde semaglitude zou bevatten.

Alleen via voorschrift

“We werken nauw samen met de autoriteiten in de betrokken landen waar namaakproducten gevonden zijn”, zei Novo Nordisk-ceo Lars Jorgensen eind vorige week aan Reuters. “Dit is iets wat we zeer serieus nemen.” De Deense farmareus krijgt geregeld verdachte pakketjes binnen met de vraag de inhoud ervan te testen. Volgens Jorgensen wordt daarbij niet alleen Ozempic maar ook het zustermiddel Wegovy soms vervalst.

“Criminele bendes worden steeds creatiever in het vervalsen van geneesmiddelen’, verduidelijkt Ann Eeckhout, woordvoerster van het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG). “Vaak zijn de namaakgeneesmiddelen niet helemaal fake, maar zijn sommige medische ingrediënten ondergedoseerd of overgedoseerd. Of bevat het middel producten die wettelijk niet toegelaten zijn binnen België of de EU.”

Eind vorig jaar waarschuwde het Europees geneesmiddelenagentschap al een eerste keer voor valse Ozempic afkomstig uit Duitsland en Oostenrijk, die toen konden herkend worden via subtiele verschillen in het logo, valse serienummers en een niet-werkende streepjescode. Al bleef volgens de FAGG de vangst van namaakproducten van Novo Nordisk in België vorig jaar beperkt tot “14 Ozempic-pennen en twee Wegovy-eenheden”.

Maar dat is wellicht het topje van de ijsberg. “De veiligste manier om geneesmiddelen te verkrijgen is om ze te kopen bij een erkende apotheek in België”, geeft Eeckhout als tip mee. “Online kun je die herkennen aan het logo, dat aangeeft dat een apotheek geregistreerd is bij het FAGG en de Orde der Apothekers. Ozempic kun je in België ook alleen via een voorschrift krijgen. Het feit dat je het op buitenlandse websites online gewoon kunt kopen, zonder voorschrift, zou een waarschuwing moeten zijn.”