LEES OOK. RECONSTRUCTIE. Hoe veertiger ongemerkt dagenlang gefolterd werd in Antwerpse cel

“Moeten er echt doden vallen voor onze overheid in actie schiet?”, klonk het op de persconferentie van de cipiersvakbonden ACOD, ACV-OD en VSOA nadat een gedetineerde in de Begijnenstraat drie dagen lang gefolterd werd door zijn celgenoten. Dat deze gruwel zo lang onopgemerkt kon blijven is volgens de bonden te wijten aan de extreme overbevolking en het blijvende personeelstekort. De Antwerpse gevangenis kampt met een overbevolking van 170 procent.

De vakbonden stellen voor om tijdelijk het uitvoeren van korte celstraffen on hold te zetten als een oplossing voor de overbevolking. “We weten maar al te goed dat deze uitgevoerd moeten worden om de straffeloosheid tegen te gaan, maar momenteel beschikken onze gevangenissen niet over de nodige capaciteit”, zegt Mario Heylen van het ACOD.

© ATV

Maar van dit voorstel willen ze bij het kabinet van minister van Justitie Paul Van Tigchelt (Open VLD) niet weten. “De korte gevangenisstraffen on hold zetten is geen optie”, klinkt het luid en duidelijk. “We begrijpen dat dit op korte termijn voor een toename van gedetineerden in onze penitentiaire inrichtingen zorgt, maar op lange termijn zal dit voor een daling zorgen. Het zal nooit een goed moment zijn om de korte celstraffen uit te voeren, maar op deze manier wanen criminelen zich onaantastbaar.”

“Op lange termijn zal dit voor een daling van gedetineerden zorgen. Het zal nooit een goed moment zijn om de korte celstraffen uit te voeren, maar op deze manier wanen criminelen zich onaantastbaar”

Kabinet Minister Paul Van Tigchelt

“Nu spreken rechters langere straffen uit om zeker te zijn dat de veroordeelden in de cel belanden. Als ook korte celstraffen worden uitgevoerd, zullen zij ook korte straffen uitspreken, wat maakt dat gedetineerden minder lang in de gevangenis zullen zitten en er sneller plaatsen vrijkomen.” Daarnaast zal in het nieuwe strafwetboek, dat over twee jaar in werking treedt, gevangenisstraffen als ultimum remedium dienen. Celstraffen onder de zes maanden worden geschrapt.

LEES OOK. Bart De Wever over foltering in Begijnenstraat: “Alles gedaan wat binnen bevoegdheid ligt”

Verlenging penitentiair verlof

Als kortetermijnoplossing wil Van Tigchelt de penitentiaire verloven verlengen van een week naar een maand. “Penitentiaire verlof dient om gedetineerden voor te bereiden op hun re-integratie in de samenleving. Niet iedereen komt hiervoor in aanmerking”, zegt Jan Van der Cruysse, woordvoerder van de minister. “Momenteel verblijven gedetineerden een week in de gevangenis, een week buiten. De minister wil dit optrekken naar een maand.”

“Dit is onvoldoende”, klinkt het bij de vakbonden. “Gezien er voor deze maatregel slechts 160 gedetineerden in aanmerking komen.” In het arresthuis in de Begijnenstraat zitten momenteel 160 veroordeelden en een zeventigtal geïnterneerden, kortom: “mensen die hier niet moeten zitten, maar omwille van plaatsgebrek bij andere gevangenissen en Forensisch Psychiatrische Centra (FPC) niet weg kunnen.”

Extra plaats toveren kunnen ze bij FOD Justitie - “spijtig genoeg” - niet. Nieuwe gevangenissen en extra FPC’s zijn in aanbouw, maar dat neemt tijd in beslag. Zo zal de nieuwe gevangenis van Antwerpen ten vroegste in 2026 de deuren openen. De capaciteit blijft echter hetzelfde.

Detentiehuizen

De regering wil voornamelijk inzetten op het openen van meer detentiehuizen. Dat zijn kleinschalige inrichtingen waar kortgestrafte veroordeelden hun straf uitzitten. Bewoners leven er in kleine groepen en worden er intensief begeleid richting hun re-integratie. “Zeventig procent van de gedetineerden die de gevangenis verlaat, staat binnen de vijf jaar opnieuw voor de rechter”, zegt Van der Cruysse. “Momenteel zijn er al twee detentiehuizen geopend (Kortrijk en Vorst). Door de bewoners individueel te begeleiden hopen we dit recidivecijfer sterk terug te dringen.”

Daarnaast zitten er op dit moment 3.800 gedetineerden in de Belgische gevangenissen die illegaal in ons land verblijven. “Als we deze mensen terugsturen naar de landen waar ze vandaan komen is de overbevolking opgelost. Helaas willen deze landen deze gedetineerden niet terugnemen. De minister is intensief bezig met onderhandelingen tussen onder andere Marokko en Turkije om deze mensen terug te nemen en ervoor te zorgen dat ze niet kunnen terugkeren naar België.”

LEES OOK. Premier De Croo laakt ‘nimby’-syndroom tegen detentiehuizen na zware geweldfeiten in Antwerpse gevangenis