‘Meest inhoudsloze van alle presidentsverkiezingen in Rusland’, maar tóch heeft de oppositie een plannetje

‘Davankov. Tijd voor nieuwe mensen!’ De tekst prijkt op een reusachtig reclamebord langs een van de uitvalswegen van Moskou. Ernaast een grote foto van een jongeman die voor de meeste Russen een volstrekte onbekende is, zelfs al is hij vicevoorzitter van de Russische Tweede Kamer, de Staatsdoema.

Vladislav Davankov is een van de drie ‘uitdagers’ van Vladimir Poetin bij de Russische presidentsverkiezingen, die van vrijdag tot en met zondag duren. Met zijn 40 jaar is hij veruit de jongste van het stel. Hij is ook de enige die zich profileert als een kandidaat ‘voor de vrede’ en hoopt daarmee stemmen te trekken van mensen die niet alleen kritisch staan tegenover Poetin, maar ook willen dat er een eind komt aan het Russische optreden in Oekraïne.

Binnen de Russische oppositie wordt op sociale media heftig gediscussieerd of dat verstandig is, want Davankovs partij ‘Nieuwe Mensen’ is een Kremlin-project, dat in 2020 is gelanceerd als bliksemafleider, bedoeld om verdeeldheid te zaaien onder tegenstanders van de zittende macht en de suggestie te wekken dat alle kleuren van het politieke firmament zijn vertegenwoordigd in Rusland.

Troostprijs

Davankov strijdt met nog twee kandidaten om de tweede plek, de ‘troostprijs’ in deze verkiezingen waarvan de uitslag al vaststaat. Maar het is een campagne die dat woord nauwelijks waard is. Er wordt flauwtjes gedebatteerd – Poetin doet sowieso nooit mee – en de kleine lettertjes op het billboard voor Davankov spreken ook boekdelen: ‘oplage vijf exemplaren’, staat erop.

Volgens Golos, een beweging die opkomt voor de rechten van de Russische kiezers, is de verkiezingscampagne van 2024 ‘de meest inhoudsloze van alle presidentsverkiezingen in Rusland’. “De kandidaten proberen zelfs niet de schijn op te houden dat ze daadwerkelijk willen deelnemen aan de verkiezingen en willen strijden om de stemmen van de kiezers”, concludeert Golos in het laatste rapport voor de verkiezingen.

Golos (De Stem), dat al sinds 2000 alle Russische verkiezingen op de voet volgt, wordt door het Kremlin beschouwd als een lastige luis in de pels. In 2013 werd de organisatie gebrandmerkt als ‘buitenlandse agent’, wat het functioneren aanmerkelijk bemoeilijkte. Daarom werd besloten tot de oprichting van een nieuwe beweging onder dezelfde naam, die inmiddels hetzelfde lot ten deel is gevallen.

Golos-voorzitter Grigori Melkonjants zit sinds augustus in voorarrest, op beschuldiging van samenwerking met een Oost-Europese organisatie die in Rusland ‘ongewenst’ is verklaard en daarmee verboden. Hem hangt een gevangenisstraf van zes jaar boven het hoofd. Eerder werd ook huiszoeking gedaan bij tal van Golos-medewerkers.

Dat weerhoudt de groep er niet van zo goed en kwaad als het gaat door te gaan met het monitoren van de verkiezingen. Die zijn volgens Golos hooguit interessant voor politieke analyses, maar van een vrije wilsbeschikking van de kiezers kan geen sprake zijn.

Echte tegenkandidaten zijn uitgesloten van deelname. In vergelijking met degenen die wel meedoen krijgt Poetin onevenredig veel aandacht van de media. Ook wordt onafhankelijke waarneming bemoeilijkt. “De huidige verkiezingen kunnen geen beeld geven van wat de burgers werkelijk vinden en geven hun niet de mogelijkheid zelfstandig te beslissen over de toekomst van het land”, aldus Golos.

Protestactie

De enige echte spanning van deze verkiezingen zit in wat er zondag gaat gebeuren. Al wekenlang worden aanhangers van de oppositie opgeroepen om klokslag 12 uur ’s middags naar hun stembureau te gaan, een idee van de Sint-Petersburgse politicus Maksim Reznik. Wat ze daar met hun stembiljet doen, is van secundair belang. Het idee is hiermee te laten zien dat heel veel Russen het niet eens zijn met de politiek van het Kremlin en zich bij deze verkiezingen niet vertegenwoordigd weten.

“Mijn kandidaat zit er niet bij”, lacht een 60-jarige vrouw die bloemen komt leggen op het graf van oppositieleider Aleksej Navalny. Ze wil haar naam liever niet zeggen. Zondag gaat ze toch naar het stembureau, zelfs al is er niemand op wie ze kan stemmen. “Ik wil laten zien wat ik vind van alles wat er gebeurt, ik wil niet aan de kant blijven staan.”

Nog elke dag komen mensen naar de begraafplaats in het zuiden van Moskou om Navalny de laatst eer te bewijzen, vanuit een zwarte auto gadegeslagen door onbekenden. Het graf is vanaf de eerste dag bedekt onder een dikke laag bloemen, die steeds weer wordt aangevuld.

Bij de begrafenis twee weken geleden kwamen tienduizenden mensen afscheid nemen van Navalny, een warm pleitbezorger van de actie op 17 maart. Ze scandeerden leuzen tegen Poetin en tegen de oorlog. Toen werd voor het eerst aanschouwelijk gemaakt hoeveel Russen verandering willen. Velen van hen zijn van zins dat komende zondag opnieuw te laten zien.