Fotograaf Lieve Blancquaert reisde Europa rond voor 'Wij zijn Europa': "Ik vroeg me af wat ons samenhoudt"

Een reis van 5 maanden met een camper langs 27 landen. Fotograaf Lieve Blancquaert had heel wat over voor haar nieuwe project. Samen met hartsvriendin Marij De Brabandere legde Blancquaert zo'n 33.000 kilometer af, dwars door Europa, op zoek naar wat ons bindt.

"Het is vertrokken vanuit een enorme goesting om te weten te komen wat ons samenhoudt", vertelt Lieve Blancquaert in De Ochtend op Radio 1. "We kennen natuurlijk Europa, we behoren tot die groep, maar het is een ingewikkelde lappendeken. We spreken 24 talen in 27 lidstaten. We verschillen heel veel van elkaar."

Zijn we goed samen? Blijven we ook samen? Het project 'Wij zijn Europa' begon vanuit die bezorgdheid van de makers. Maar ze zagen naast de verschillen ook heel wat gelijkenissen. "De grote uitdagingen binnen Europa zijn voor iedere lidstaat dezelfde. Klimaat en migratie, die grote thema's binden ons toch wel allemaal."

"Voor de expo heb ik met heel veel mensen gesproken en heel eenvoudige vragen gesteld. Wat maakt u bang? Bent u gelovig? Voelt u zich arm of rijk? Dat zit in een compilatie in die expo en dan merk je dat we absoluut dezelfde zorgen delen."

"We hebben dezelfde behoeftes, dezelfde hoop en we kennen dezelfde angsten. Heel veel mensen zijn vandaag bang van de oorlog. Klimaatopwarming is een grote bezorgdheid. We hebben van oost tot west dezelfde zorgen." 

Naast zorgen merkte Blancquaert ook een Europese trots, die ze niet meteen had verwacht. "Tot mijn grote verbazing antwoordde bijna 90 procent heel volmondig 'ja' op de vraag 'Voelt u zich een Europeaan?'. Aan de randen van Europa, bijvoorbeeld in de Baltische staten, roepen de mensen nog luider dat ze Europeaan zijn. Het is zo'n ander leven aan de randen van Europa dan in het midden, waar wij wonen. Dat heb ik goed gevoeld."

"Elke lidstaat heeft een eigen cultuur en een eigen geschiedenis. Dat verleden is zo belangrijk en je kan het nooit uitgommen door Europese wetgeving. En dat botst soms, dat hebben we gezien in Polen en Hongarije. Maar het blijft voor mij persoonlijk heel belangrijk dat we dit samen doen."

Lieve Blancquaert sprak daarom bewust niet met politici en wilde ook geen politiek verhaal brengen. "Je kan niet zeggen dat Orban Hongarije is. Je kan ook niet zeggen dat Poetin Rusland is of Netanyahu Israël. Veel mensen in die landen denken daar totaal anders over, en het zijn die stemmen die ik gehoord heb." 

Lieve Blancquaert was al overtuigd Europeaan en is dat na het maken van reeks, boek en tentoonstelling nog steeds. "Mijn Europees gevoel is even sterk gebleven. Dat is superbelangrijk sinds de oorlog in Oekraïne. Mocht ik de vraag 'Voelt u zich een Europeaan?' gesteld hebben vóór de oorlog, dan ben ik zeker dat we een totaal ander antwoord hadden gekregen."

"We komen uit een verwende periode. Voor mij begint het allemaal bij de val van de Berlijnse Muur", besluit Blancquaert. "Ik was toen 26 jaar en ik stond daar en ik voelde dat gigantisch groot groepsgevoel. Dat naïeve idee van: we kunnen het allemaal samen ongelooflijk goed doen. En ik ben daar toch ergens aan blijven vasthangen."  

Beluister: Lieve Blancquaert in De Ochtend over haar grote Europese project