LEES OOK. Brazilië kreunt onder de hitte: gevoelstemperatuur tot ruim 62 °C in Rio de Janeiro

“In heel Zuid-Amerika sneuvelen de temperatuurrecords al enkele weken, en ook in Afrika zijn de temperaturen ontzettend hoog”, vertelt Frank Deboosere terwijl hij de weerkaarten erbij pakt. “In Paraguay zagen we zondag temperaturen van meer dan 40 graden. In de gemeente Silva Jardim (in het zuidoosten van Brazilië, red.) meten we 39,9 graden. Ook het noorden van Afrika tekent zo’n cijfers op. In het Marokkaanse Agadir was het gisteren 37,7 graden, Kinshasa 37,2 … Mensen die al eens aan die kanten geweest zijn, weten dat dat toch serieus warm is voor de tijd van het jaar.”

De hoogste temperatuur werd gisteren gemeten in het West-Afrikaanse Togo: daar werd het maar liefst 43,4 graden. De warme temperaturen hebben ook Europa al bereikt, vertelt Deboosere nog. In het zuiden van Spanje tikten ze gisteren al de 30 graden aan en ook in het zuiden van Frankrijk klimmen de temperaturen tot 25 graden. “Dat is redelijk straf, we zijn nog maar 18 maart, maar van Afrika en Zuid-Amerika verwondert het mij niet.”

De hitte is daar al wel even aan de gang, aldus de weerman. “In Brazilië is het in feite sinds de tweede helft van vorig jaar, juli 2023, al zo warm.”

Gevoelstemperaturen tot 62 graden?

Temperaturen tot boven de 40 graden dus, maar er wordt gesproken van nóg hogere ‘gevoelstemperaturen’. Er valt volgens de weerman moeilijk een cijfer op te plakken, een gevoel is tenslotte voor iedereen verschillend, maar het is die hoge gevoelstemperatuur die het probleem vormt tijdens een hittegolf. Het wil namelijk zeggen dat je lichaam zich niet meer kan afkoelen.

“Als de luchtvochtigheid erg hoog is, is ons lichaam minder in staat op zichzelf koel te houden door te zweten”, legt hij uit. “Zweten is in feite niks anders dan het verdampen van water op onze huid. Dat geeft een verkoelend effect. Als het warm is, gaan we meer zweten, zodanig dat het koelend effect groter is, maar als de luchtvochtigheid te hoog is, kan ons zweet niet verdampen.”

“Zweten is in feite niks anders dan het verdampen van water op onze huid. Dat geeft een verkoelend effect. Als het warm is, gaan we meer zweten, zodanig dat het koelend effect groter is, maar als de luchtvochtigheid te hoog is, kan ons zweet niet verdampen”

Frank Deboosere

Hij vergelijkt het met het buiten drogen van de was in de zomer. “Als de luchtvochtigheid in de zomer heel hoog is, mag het nog zo warm zijn, maar uw was gaat niet drogen. Op dezelfde manier gaat je zweet ook niet opdrogen en voor verkoeling zorgen.”

Een tweede probleem is dat het in steden als Rio De Janeiro ook ’s nachts niet afkoelt. Zelfs de minimumtemperaturen liggen er de laatste dagen, weken en zelfs maanden boven de 30 graden. “Dat kunnen wij ons niet voorstellen, he? Wij spreken al van een tropische nacht als de minimumtemperatuur hoger is dan 20 graden.”

LEES OOK. Wat is de gevoelstemperatuur en hoe wordt die berekend?

“Dat maak je mee in zo’n miljoenensteden”, legt Deboosere nog uit. “In die grote steden blijft de warmte extra geconcentreerd door alle beton en de weinige natuur. De hoge temperaturen doen daar dan nog een schepje bovenop en dan heb je gegarandeerd problemen.”

Trop is te veel

Als het te warm is, krijgt je lichaam zijn temperatuur dus niet meer onder controle door te zweten en in dichtbevolkte gebieden blijft de extreme hitte hangen en dat is gevaarlijk. “Want als je blijft rondlopen in een temperatuur van 40 graden, heb je zelf op den duur een temperatuur van 40 graden. Dan krijg je koorts en dat is natuurlijk niet goed voor je lijf”, gaat hij voort. “Met andere woorden, als de luchtvochtigheid heel hoog is bij heel hoge temperaturen kom je gevoelsmatig echt wel in de problemen. Dat geldt vooral voor oudere mensen, zieken, zuigelingen en zwangere vrouwen. Mensen worden dan ziek en kunnen ook sterven.”

Het is dus geen kwestie van ‘gewenning aan de warmte’, zoals wel eens gezegd wordt. “Trop is te veel”, besluit de weerman. “En zeker met een hoge luchtvochtigheid, dan leg je er het bijltje bij neer.”