Dries Van Noten met pensioen: zo eenvoudig zijn persoonlijke stijl, zo eclatant zijn ontwerpen

‘Ik ben verdrietig en tegelijk blij om te laten weten dat ik eind juni een stap opzijzet”, zo schrijft de 65-jarige ontwerper in een brief die dinsdag werd uitgestuurd. Daarin vertelt Dries Van Noten ook dat hij zich al even op dit moment aan het voorbereiden was. “Het is tijd dat een nieuwe generatie van ontwerpers zich over mijn modehuis zal ontfermen”, klinkt het. Waarmee hij meteen de belangrijkste vraag beantwoordt: ja, ook na de zomer zal u nog stuks van Dries Van Noten kunnen kopen.

Achtendertig jaar wijdde hij zich aan het uitbouwen van een bescheiden mode-imperium dat op de Parijse modeweken de goede kritieken aan elkaar reeg. Hij kleedde Madonna, Cate Blanchett, Maggie Gyllenhaal en koningin Mathilde in een stijl die uit de duizenden herkenbaar is. “Mijn persoonlijke manier van kleden is een beetje saai”, vertelde hij vorig jaar nog aan het Britse tijdschrift The Tatler. Een simpele pantalon, trui en zijn onafscheidelijke sjaals, dat was Van Noten ten voeten uit. Maar hoe eenvoudig zijn eigen look ook was, zo eclatant waren de silhouetten die hij voor mannen en vrouwen ontierp.

Streepje bloot

Defilés van Van Noten, vaak op verrassende locaties zoals een marktplein of een galerij, waren een visueel feest. Een explosie van kleuren en een bron van optimisme in een stijl die vaak ingehouden sexy oogde – de Van Noten-vrouw mocht af en toe een streepje bloot tonen, maar een vamp of diva werd ze nooit. Stijlvol was dan ook het codewoord achter zijn ontwerpen en ongetwijfeld een van de redenen waarom zijn collecties van New York tot Tokio gesmaakt werden.

Begin jaren tachtig studeerde hij af aan de modeafdeling van de Antwerpse academie, waarna hij enkele jaren voor verschillende Belgische merken ging werken. Hij leerde er hoe je een commercieel bedrijf moet runnen, wat hem jaren later tot de succesvolste Belgische ontwerper zou maken.

Midden jaren tachtig richtte de man die mode met de paplepel kreeg ingegeven – zijn grootvader was een kleermaker, zijn vader eigenaar van een mannenboetiek – zijn eigen label op. Een mannenlijn die meteen opviel door het uitgesproken kleurgebruik. Nu een evidentie, toen een kleine revolutie.

Antwerp Six

Met zijn medestudenten van de academie – onder meer Walter Van Beirendonck, Ann Demeulemeester en Dirk Bikkembergs – trok hij naar Londen om er zijn eerste collectie te tonen. De Vlaamse namen waren zo ingewikkeld voor de buitenlandse pers dat ze simpelweg de Antwerp Six werden genoemd.

Vanaf dan ging het snel. Hij startte in 1987 met een vrouwencollectie, vanaf 1991 defileerde hij op de Parijse modeweek. Etnische invloeden als Indische sarongs, de letterlijk en figuurlijk schitterende stoffen en de vloeiende belijning zorgden voor een meer dan welkome verfrissing in een modelandschap waarin immense schouderstukken en kokerrokken de dienst uitmaakten.

Midden jaren negentig, de hoogdagen van de grunge en de minimalistische esthetiek van de Japanse ontwerpers, leek hij heel even irrelevant te worden. Hij overleefde door zijn stijl subtiel aan te passen aan de nieuwe tijden. Kleur bleef een constante, maar ze werd ingepast in meer sobere geometrische patronen. En dat kon het internationale publiek wel smaken. Zijn flagshipstore in de Antwerpse Nationalestraat lokt steevast modebewuste toeristen en voor wie niet naar Antwerpen wilde reizen, zijn er zijn luxeuze boetieks in Parijs, Milaan, Tokio en Hongkong.

En ook over erkenning hoeft hij niet te klagen. In 2008 ontving hij de Award van de Council of Fashion Designers of America, de meest prestigieuze modeprijs in de Verenigde Staten, zeven jaar later kreeg hij in Parijs de Ordre des Arts et des Lettres opgespeld. Waarna hij in 2017 door koning Filip benoemd werd tot baron. Drie jaar eerder eerde het Parijse Musée des Arts Décoratifs hem overigens al met een tentoonstelling die later ook naar Antwerpen reisde.

De vraag blijft uiteraard waarom hij er nu de brui aan geeft. Want een evidente zet is dit niet. Kijk maar naar Karl Lagerfeld, die tot zijn dood actief is gebleven, of Giorgio Armani, die op zijn 89ste nog steeds present geeft op de Milanese modeweek. Dat Van Noten een workaholic is die elk aspect van het creatieve proces onder controle wil houden, zal zeker hebben meegespeeld.

Bijna vier decennia lang vier collecties per jaar tekenen, het gaat allesbehalve – no pun intended – in je koude kleren zitten. Bovendien is zijn financiële aandeel in het bedrijf lang niet meer wat het ooit was: in 2018 nam de Spaanse luxegroep Puig – ook eigenaar van onder meer Jean Paul Gaultier en Nina Ricci – een meerderheidsparticipatie in zijn modehuis. Achteraf bekeken mogelijk een teken aan de wand dat hij wat afstand wilde nemen van het bedrijf dat hij zelf oprichtte.

En wat gaat hij vanaf nu doen? Daar zwijgt hij in alle talen over. Wandelingen maken met zijn hond, allicht. Op de brief die hij naar klanten en persrelaties stuurde, tekende hij zichzelf naast zijn huisdier.

Met Dries Van Noten verdwijnt een monument uit de modewereld, vraag is nu hoe zijn opvolgers zijn glorieuze erfenis zullen verder zetten.