Om zicht te krijgen op de planlast zette de Onderwijsinspectie op verzoek van de Vlaamse regering een actieplan op met daarin een grootschalig onderzoek. Vanaf mei 2022 tot juni 2023 bevroeg de dienst zo’n 8.500 mensen in het onderwijs naar wat die planlast precies is en waar ze opduikt.

Hoewel planlast een subjectieve beleving is van hoe zinvol of effectief een bepaalde taak of verantwoording is, heeft die reële gevolgen zoals stress, verwarring, frustratie en emotionele uitputting, ziet de inspectie. Dat bedreigt de onderwijskwaliteit, die al twintig jaar afneemt.

Uit het rapport blijkt dat 83 procent van de onderwijsprofessionals “veel” tot “heel veel” planlast ervaart. Het probleem zit overal. De functie, het onderwijsniveau en het aantal jaren ervaring maken weinig verschil.

Individuele aanpak en verantwoording

Planlast blijkt meer te zijn dan de typische “papieren administratie”. De individuele aanpak van leerlingen scoort het allerhoogst als veroor­zaker van planlast. 

Op de vraag wie voor al die ­planlast verantwoordelijk is, wijst 80 procent de Onderwijsinspectie met de vinger. Ook de verantwoording aan koepels en inrichtende machten ervaart 78 procent als planlast. De externe vraag van ouders naar verantwoording is voor 56 procent een planlastveroorzaker.

De Onderwijsinspectie roept de scholen op “te snoeien in de planlast”, maar steekt ook de hand in eigen boezem. Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) benadrukt dat Vlaanderen zijn regelgeving al versoberde. “Sinds dit schooljaar geldt het ‘vermoeden van deskundigheid’ voor leerkrachten, waardoor de klassenraad niet langer uitgebreid moet bewijzen dat een bepaalde evaluatiebeslissing terecht is”, zegt Weyts.