‘Dit is geen kwestie van realisme, maar van politieke keuzes’: PVDA-voorzitter reageert op analyse van De Morgen

Het is ambitieus, jazeker. En het kost geld. Je kunt de belabberde toestand in de kinderopvang, het onderwijs, de ouderenzorg, de gevangenissen, het openbaar vervoer en op de woonmarkt immers niet blauwblauw laten. En hebben mensen niet het recht met pensioen te gaan voordat ze de leeftijd van 67 jaar bereiken? De ‘slanke’ overheid waarbij elk zijn eigenbelang moet nahollen leidt tot een puinhoop. Hoog tijd om dat doodlopend pad te verlaten.

In tegenstelling tot wat soms wordt beweerd, zijn wij niet de enigen die dit zeggen. Talloze experten, organisaties en internationale voorbeelden tonen aan dat het mogelijk is om een andere weg in te slaan. De inkomsten? Daarvoor zorgt ons programma net zo goed. De miljonairstaks levert 8 miljard euro op. We volgen ook econoom Gabriel Zucman: de fiscale achterpoortjes voor het grootbedrijf sluiten, is goed voor 4 miljard. En een doortastende aanpak van de fiscale fraude kan minstens 2 miljard opbrengen. Daarnaast gaan we geld recupereren bij big pharma met eerlijker prijzen voor geneesmiddelen, zoals de socialistische mutualiteiten voorstellen: goed voor 1 miljard. Ook met één minister van Volksgezondheid in plaats van negen en één klimaatminister in plaats van vier – met minder versnippering en meer eenheid dus – besparen we.

Want alles is eindeloos complex geworden: een verspilling van centen en mensen. De rijksten belasten “zal een impact hebben op de economie”, zegt een van de door De Morgen bevraagde experts. Wel, we vragen van de 1 procent rijksten een relatief bescheiden bijdrage, minder dan de jaarlijkse groei van hun fortuin. Econoom Thomas Piketty toonde dat juist deze ultrarijken de voorbije decennia minder en minder zijn belast en meer en meer kapitaal opstapelen. Dat kapitaal willen we met de miljonairstaks activeren. Ook economen als Paul De Grauwe en Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz zien de vermogensbelasting als een eerlijke oplossing om ook de sterkste schouders hun bijdrage te laten leveren.

Publieke investeringen hebben een groot terugverdieneffect, heeft econoom Mariana Mazzucato uitgelegd. De publieke Duitse Wederopbouwbank (Kreditanstalt für Wiederaufbau) heeft met investeringen in de isolatie van woningen en gebouwen voor honderdduizenden jobs gezorgd. Denemarken bezit met Ørsted een sterk overheidsbedrijf voor groene energie. In Franse steden als Montpellier en Duinkerke investeert de overheid in gratis openbaar vervoer van topniveau. Nu de productie in Europa door de energiecrisis stagneert, zijn productieve en duurzame overheidsinvesteringen hoognodig om de economie nieuw leven in te blazen.

Met 1.309 uitgewerkte voorstellen om de rijkdom eerlijker te verdelen en een sociale toekomst op te bouwen, maakt ons programma komaf met het status quo waar de onzichtbare hand van de markt alles bepaalt. Dit is geen kwestie van realisme, maar een kwestie van politieke keuzes. Al te veel traditionele partijen houden vast aan ‘Tina’: there is no alternative. Dat leidt ons van crisis naar crisis. In onze tijd in stroomversnelling kun je het dieptezicht niet beperken tot de volgende kromming alsof er buiten het pragmatisch alledaags geploeter geen ander perspectief kan bestaan.

Het is tijd om een reeks heilige huisjes en dogma’s los te laten. Dat zeiden we al in 2008, toen we onze miljonairstaks lanceerden en ook in de piek van de energiecrisis in 2022 met de overwinstbelasting. In 2018 hebben we het gratis openbaar vervoer naar voor geschoven. Vandaag hebben onze Luxemburgse buren dat waargemaakt. De btw op essentiële goederen verlagen naar 0 procent is vandaag in Spanje een realiteit, net zoals de betaling door derden voor de isolatie van woningen in Duitsland.

Al zijn ze breed gedragen, toch leiden innovatieve ideeën in het begin steevast tot scepticisme. “Het lijkt altijd onmogelijk”, zei Nelson Mandela, “tot het gerealiseerd is”.