"Sterrenouder": hoe voel je je als je kind sterft?

Selahattin Koçak en zijn vrouw verloren bijna anderhalf jaar geleden hun babyzoontje Kamiel. In zijn zoektocht naar manieren om met dat verlies om te gaan, kwam hij uit bij een nieuw woord: sterrenouder. Voor Koçak helpt dat woord om te omschrijven wat zo'n verlies met een mens doet. Rouwpsycholoog Manu Keirse waarschuwt: denk na over de impact van woorden. "Wie achterblijft, wil dikwijls niet dat anderen hun verdriet invullen."

Selahattin Koçak en zijn vrouw Muriel verloren in december 2015 hun zoontje Kamiel, die toen bijna 6 maanden oud was. In zijn zoektocht naar loutering merkte hij op dat er geen woord bestaat voor ouders die een kind verliezen, in geen enkele taal die hij kent, het Turks, Nederlands, Engels, Frans, Duits, Arabisch, Perzisch. Hij heeft nu zelf een suggestie: sterrenouder.

"Als je zoekt naar hoe je dit verdriet een plaats kunt geven, kunt benoemen, kom je veel elementen tegen die daartoe een aanleiding kunnen zijn. Muriel en ik waren zo naar de Perseïdenregen aan het kijken, een asteroïdengordel die jaarlijks langs onze planeet scheert. Ik bedacht me dat heel veel mensen in zowat alle talen het hebben over de hemel, de sterren, bij een overlijden. Dan is de link naar wat ik bedacht niet ver weg", vertelt Koçak in "Hautekiet" op Radio 1.

Een sterouder, een stervader, een stermoeder, dat was waar Koçak in eerste instantie aan dacht. Hij sprak met schrijfster Ann De Craemer, die hem op weg zette naar Ruud Hendrickx, taaladviseur van de VRT én Vlaams hoofdredacteur van de Van Dale. Koçak vroeg of dat woord in het woordenboek opgenomen kon worden, maar dat gebeurt niet zomaar.

"Het komt er niet in gewoon omdat iemand dat vraagt, het woord moet veel gebruikt worden, veel voorkomen", legt Hendrickx uit. "In de Van Dale staat wel al een hele tijd het woord sterrenkind. Een overleden kind dat als een sterretje aan de hemel zou staan. En het is heel logisch dat als je het over een sterrenkind hebt, je ook bij een woord als sterrenvader, sterrenmoeder, sterrenouder komt."

Hendrickx ging na of die woorden veel voorkomen in het dagelijkse taalgebruik en merkte op dat dat vooral voor sterrenouder zo was. Hij suggereerde dat laatste woord aan Koçak, die zich ook daarin terugvond. Sterrenouder wordt effectief opgenomen als lemma in de update van de digitale versie van de Van Dale later dit jaar.

Het kan van zo'n simpel woord afhangen hoe je jezelf voelt, zegt Koçak. "Het komt voor, maar het omschrijft ook heel goed, vind ik, wat je meemaakt als je met zo'n verlies geconfronteerd wordt."

"Luisteren, luisteren en nog eens luisteren"

Kan het van een woord afhangen hoe mensen verdriet verwerken? Niet zo eenvoudig, zegt professor Manu Keirse, gespecialiseerd in rouwverwerking. "Iemand die zijn of haar partner verliest, noemen we weduwnaar of weduwe. Kinderen die hun ouders verliezen, noemen we wezen. Maar het is niet zo dat die mensen die naam willen horen of graag horen. Ik hoor van mensen heel vaak: "ik wil niet de weduwe zijn van. Ik ben de vrouw van, maar mijn man leeft gewoon niet meer. Ik wil niet in een vakje worden gezet dat anderen voor mij bepalen.'"

In die zin is het ook niet zo gemakkelijk om een naam te vinden voor ouders die een kind verliezen. "Het is heel persoonlijk, hoe wil je zelf genoemd worden na zo'n verlies. Je moet vooral luisteren naar ouders", zegt Keirse. "Luisteren, luisteren en nog eens luisteren. En niet invullen in hun plaats. Mensen blijven de ouders van dat kind, ook al leeft dat kind niet meer."

Keirse zocht ook de verschillende betekenissen van sterrenkind op. "Een kind dat de Jodenster moest dragen, dat was het sterrenkind. Als je de naam sterrenouder geeft, ouders willen niet de ouders zijn van een ster, ze blijven de ouders van het kind dat gestorven is." Met andere woorden, wat bij Selahattin Koçak louterend kan werken, kan bij andere mensen net het omgekeerde effect hebben.

"Mijn boodschap is altijd: benoem het niet in naam van de mensen. Zet mensen niet in een categorie, maar luister naar hun verhaal, naar hoe zij het beleven, doorheen de tijd. Je blijft altijd vader of moeder, ook al sterft het kind."

Meest gelezen