“Kan moeilijk slecht nieuws verdragen”: afzwaaiende topman onderwijsinspectie haalt uit naar minister Ben Weyts

Viaene is al jarenlang de administrateur-generaal van de Vlaamse onderwijsinspectie, maar zwaait vrijdag af nadat hij vorig jaar eervol ontslag kreeg van de Vlaamse regering.

In de kranten van Mediahuis legt Viaene uit hoe moeilijk de verhouding met minister van Onderwijs Ben Weyts was. “Er werden onderzoeken van de inspectie stopgezet, persberichten herschreven en resultaten niet publiek gemaakt. Er werd ook grote politieke druk uitgeoefend in verschillende dossiers, zoals de erkenning van bepaalde scholen”, klinkt het. “De huidige minister heeft de rol van de inspectie compleet miskend. Het kabinet kan moeilijk slecht nieuws verdragen en wil alle communicatie zelf in handen houden.”

In ‘De Ochtend’ weidde Viaene daar verder over uit. “In gesprekken met de minister ontkende hij dat de inspectie een onafhankelijke organisatie is”, zei hij onder meer. Viaene benadrukte ook dat hij 40 jaar lang schitterende evaluaties kreeg in verschillende functies binnen het onderwijs, tot vorig jaar. “Ik ben ingegaan tegen een minister en de visie van het kabinet. Vanuit een verplichting ten opzichte van de eigen organisatie vond ik dat ik nu moest spreken. Het kan denk ik op die manier niet verder.”

Uit een reconstructie van HLN blijkt dat Weyts in het midden van de coronapandemie een rapport heeft achtergehouden over luchtkwaliteit in scholen. “Wij probeerden er alles aan te doen om de scholen maximaal open te houden, maar er waren groepen die keihard lobbyden om ze te sluiten”, reageert woordvoerder Michaël Devoldere.

De onderwijsminister betreurt het dat de afzwaaiende inspecteur-generaal “natrapt”, reageerde hij in ‘De Ochtend’. “Ik heb mij in de voorbije jaren kritisch opgesteld ten opzichte van de onderwijsinspectie omdat ik vond dat de lat te laag lag in het onderwijs en bij de inspectie”, zei hij. “Inspecteurs tikten scholen soms op de vingers omdat ze de lat te hoog legden. Ik ben daarvoor meermaals tussengekomen.”

De minister benadrukte dat ambtenaren “functioneren onder een politieke verantwoordelijkheid en het regeringsbeleid uitvoeren”. “Zelfstandig zijn gaat niet als ambtenaar, dan moet je een winkel of een kapperszaak beginnen.”

Vlaams parlementslid Elisabeth Meuleman van Groen noemt het in een reactie aan HLN ongezien: “Wanneer een topman een interview nodig heeft om deze problemen aan te kaarten, dan zitten we met een heel ernstig probleem. Lieven Viaene moet gehoord worden in het parlement.”

Volgens co-voorzitter Nadia Naji maakt het voorval met de onderwijsinspectie deel uit van een breder probleem. “Sinds de N-VA regeert, werd een totaal verziekte bestuurscultuur geïnstalleerd”, laat ze via een woordvoerder weten aan HLN. Op X spreekt ze van “een griezelig voorsmaakje”.

Ook meerderheidspartij Open Vld wil dat de interviews van Viaene ter sprake komen in het parlement. Parlementslid Jean-Jacques De Gucht noemt de onafhankelijkheid van de onderwijsinspectie op X “cruciaal”. “Een objectieve evaluatie is noodzakelijk. Het lijkt me niet meer dan logisch dat er een commissie onderwijs wordt georganiseerd om duidelijkheid te brengen.”

Zelfs meerderheidspartij CD&V reageert afkeurend. “Het is van primordiaal belang dat de inspectie onafhankelijk haar werk kan doen”, zegt parlementslid Loes Vandromme op X. “Ongeoorloofde politieke druk kan nooit de bedoeling zijn. Als er gevraagd wordt dat de inspectie doet wat de democratie vraagt, dan rapporteert de inspectie beter aan het parlement dan aan de minister van Onderwijs.”

Oppositiepartij Vooruit is kritisch voor Weyts, na de uitspraken van Viaene. “Een onderwijsminister die ingrijpt in de beslissingen van de onderwijsinspectie, dat is griezelig en vooral erg schadelijk. Weyts is echt een gevaar voor de onderwijskwaliteit”, zegt Vlaams fractieleider Hannelore Goeman aan persagentschap Belga.

PVDA reageert verontwaardigd. “Wij vinden dit bijzonder ernstig”, laat parlementslid Kim De Witte weten aan HLN. “Wie de kwaliteit van onderwijs echt belangrijk vindt, moet de inspectie in alle onafhankelijkheid laten werken in plaats van tussen te komen wanneer de boodschap niet bevalt”, aldus het oppositielid. Het interview van Weyts bij VRT Radio 1 valt niet in de smaak: “De reactie van Ben Weyts is een minister onwaardig. In plaats van zo uit te halen zou Weyts beter hand in eigen boezem steken.”

Peter Michielsens, de voorganger van Viaene, zegt dat Weyts fout is als hij de onderwijsinspecteur ziet als de uitvoerder van zijn beleid. “De inspectie heeft een zeer duidelijk decretaal vastgelegd normenkader dat zij moet hanteren en respecteren, en kiest niet zelf de criteria waaraan ze scholen onderwerpt”, zegt Michielsens in De Wereld Vandaag.

“Ik heb met vijf of zes ministers gewerkt en dat is altijd prima verlopen, ook al hadden zij andere politieke inzichten”, klinkt het. “Uiteraard staat het de minister vrij om de criteria aan te passen, maar daarvoor moet hij de weg van het parlement volgen.”