Groot deel van opbrengst van gemeentelijke trajectcontroles gaat naar privébedrijven

De nieuwe Lamborghini die Conrad Janssens voor zijn verjaardag van zijn vader kreeg, deed heel wat wenkbrauwen fronsen deze week. Zijn vader Glenn Janssens is eigenaar van het bedrijf Trafiroad, een van de bedrijven dat trajectcontroles installeert en beheert.

Werd die auto dan betaald met verkeersboetes? Wellicht deels wel, bevestigt verkeersspecialist Hajo Beeckman in ‘Zijn er nog vragen?’ op Radio 1. Er zijn volgens hem 2 soorten boetes: de klassieke verkeersboetes en de GAS-boetes voor snelheidsovertredingen die komen van steden en gemeenten. En van die laatste belandt een aanzienlijk deel bij privébedrijven.

Rij je te snel, draag je geen gordel of sta je fout geparkeerd? Dan gaat het over een klassieke overtreding die de politie vaststelt via een camera. Die vaststelling gaat naar een verwerkingscentrum van de politie en komt via justitie bij jou in de bus terecht. Ongeveer 60 procent van dat bedrag gaat naar het verkeersveiligheidsfonds. Dat komt terecht bij de lokale politiezones en dient voor nieuwe investeringen in verkeersveiligheid. 

Het overschot wordt verdeeld onder de gewesten op basis van de plaats waar de overtredingen worden vastgesteld. Zij verdelen dat dan weer onder de lokale politiezones aan de hand van een aantal parameters: de grootte van de zone, de daling van het aantal verkeersslachtoffers en het aantal kilometer wegen in de zone. De resterende 40 procent komt terecht in de schatkist van de overheid.

Zo wordt het personeel betaald dat de overtredingen registreert en doorstuurt, de radarsystemen… en een klein deel gaat naar de aankoop van materieel door de federale politie.

Ook de FOD Justitie krijgt nog een vastgelegd percentage voor de financiering van de uitvoering van alternatieve straffen, zoals sensibilisering cursussen rond drugs en alcohol. 

Naast deze klassieke boetes, bestaat sinds een tijdje een nieuw systeem op lokaal niveau met GAS-boetes voor bepaalde snelheidsovertredingen. "Die zijn het gevolg van onze ruimtelijke wanorde. De lintbebouwing zorgt ervoor dat er te snel wordt gereden en door verkeersapps als Waze en Flitsmeister hebben gemeenten last van sluipverkeer", klinkt het bij Beeckman.

De gemeenten zijn vragende partij om te kunnen controleren op lokale wegen en daarom ontwikkelde Vlaams minister van Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) een raamcontract waarmee steden en gemeenten aan de slag kunnen. 

"In onderzoek zien we dat op plaatsen waar we handhaven op snelheid via trajectcontroles, het aantal ongevallen er daalt, ook net vlak voor en na het traject. De trajectcontroles zijn geen pestmaatregel, wél een concrete en doeltreffende maatregel in de strijd tegen ongevallen door overdreven snelheid", duidt minister Peeters op haar website.

Via dat raamcontract bestellen steden en gemeenten dan bijvoorbeeld een trajectcontrole voor op een lokale weg. Ze mogen zelf beboeten in zones waar je maximaal 30 kilometer per uur of 50 kilometer per uur mag rijden en zolang de snelheid niet meer dan 20 kilometer per uur te hoog is, anders moet het naar justitie. 

Doordat gemeenten zelf niet de kennis en de budgetten hebben om al die systemen zelf te betalen en te exploiteren, besteden ze de installatie, ijking en onderhoud uit aan bedrijven in de privésector. In ruil daarvoor krijgen zij een vast bedrag van de geïnde boete.

Bij VVSG horen we dat er 24 euro (exclusief btw, red.) per flitsboete gaat naar het bedrijf dat de trajectcontrole beheert. De gemeenten zelf moeten wel zelf nog de nummerplaten controleren in een verwerkingscentrum van de lokale politie. Daar komen soms nog 15 à 20 euro per dossier bij voor de bezoldiging van een sanctionerend ambtenaar.

Gezien de gemiddelde boete 53 euro bedraagt, blijft er dus niet veel meer over. Dat bedrag wordt natuurlijk wel betaald door de overtreder. 

De resterende inkomsten mogen de gemeenten vrij besteden. Er is geen verplichting om deze in te zetten in functie van verkeersveiligheid. In eerste instantie zal dit worden ingezet om de investeringen in camera’s te recupereren of de toenemende loonkost door de indexeringen op te vangen.

Ondertussen komt er vanuit gemeenteraadsleden meer kritiek op het systeem omdat ze schrikken van de grote bedragen die naar privébedrijven gaan. "Dit is een samenwerking tussen privébedrijven en de overheid en dat komt wel vaker voor. Alleen is het op deze manier heel zichtbaar", zegt Hajo Beeckman nog.