Na het uitblijven van noodhulp in Gaza: botst het internationaal recht op zijn grenzen?
Terwijl de humanitaire toestand in Gaza in sneltempo verergert, blijft Israël noodhulp op grote schaal tegenhouden. Zowel een uitspraak van het Internationaal Gerechtshof als een resolutie van de VN-veiligheidsraad veranderen daar op dit moment niets aan. Botst het internationaal recht op zijn grenzen?
Israël moet meer grensovergangen openen en het leger mag de levering van humanitaire hulp niet dwarsbomen. Dat is, in essentie, de uitspraak die het Internationaal Gerechtshof (ICJ) gisteren heeft uitgesproken. Het bevel komt er als nieuwe maatregel in de genocidezaak die Zuid-Afrika eind vorig jaar al aanspande tegen Israël.
Ook de resolutie die de VN-veiligheidsraad begin deze week goedkeurde, ligt in die lijn. Na een onthouding van de Verenigde Staten werd door 14 van de 15 leden ingestemd met een oproep tot een onmiddellijk staakt-het-vuren. Dat is voor het eerst.
Wat is het Internationaal Gerechtshof?
Het Internationaal Gerechtshof (International Court of Justice of ICJ) is de hoogste rechtbank van de Verenigde Naties. Het oordeelt over conflicten tussen staten.
Het ICJ is niet hetzelfde als het Internationaal Strafhof (International Criminal Court of ICC). Dat vervolgt individuen voor oorlogsmisdaden.
Toch is het maar de vraag of beide beslissingen een impact zullen hebben op het terrein zelf. De VN-resolutie en de uitspraak van het ICJ zijn wel bindend, maar niet afdwingbaar. Schiet het internationaal humanitair recht dan niet tekort?
"Dat moet je toch een beetje nuanceren", vertelt Dimitri Van Den Meersche, assistent-professor aan de Queen Mary University of London. "De afdwingbaarheid van die uitspraken ligt niet bij een soort centrale politiemacht, waarvan je je trouwens kan afvragen of we zoiets wel moeten willen. De handhaving zit net verspreid bij alle landen die lid zijn van de VN en het Genocideverdrag."
Nu Israël die volledig aan z’n laars lapt, is het aan de bondgenoten om ervoor te zorgen dat die beslissing gerespecteerd wordt
In die zin werkt het internationaal recht zelfs "perfect", vindt hij. "In het geval van de genocidezaak van Zuid-Afrika doet het Internationaal Gerechtshof zijn werk en komt het met bewarende maatregelen", vertelt hij in De Wereld Vandaag op Radio 1.
"Nu Israël die volledig aan z’n laars lapt, is het aan de bondgenoten om ervoor te zorgen dat die beslissing gerespecteerd wordt", gaat hij voort. "In de eerste plaats door geen wapens te leveren, maar ook door diplomatieke en economische druk te zetten."
Op dat vlak laat de Europese Unie het afweten, vindt Van Den Meersche. "België en Ierland varen wel een progressieve koers, maar dat zijn uitzonderingen", zegt de specialist.
"Wat de EU zou kunnen doen, is het associatieverdrag met Israël opschorten. Daarin wordt duidelijk aangegeven dat mensenrechten essentieel zijn. Als het vandaag niet het moment is om dat verdrag te herzien, wanneer dan wel?"
Beluister het gesprek met Dimitri Van Den Meerssche, specialist internationaal recht verbonden aan de Queen Mary University of London: