Stages buiten opleiding binnenkort betalend? “Zorgt voor meer gelijkheid”

De Europese Commissie focust zich op stages die je kan lopen buiten een opleiding, bijvoorbeeld een afgestudeerde die stage loopt om meer ervaring op te doen binnen een bedrijf. Bij deze stages bestaat al snel een risico tot misbruik. Volgens de Commissie worden deze vaak uitgevoerd zonder een duidelijke stagementor, en de stagiairs voeren vaak gelijkwaardig werk uit als de werknemers die hier wel voor betaald worden. Daar wil ze nu verandering in brengen, want nog te veel van deze stagiairs krijgen te weinig of niks betaald. De Commissie diende een tekst in, die waarschijnlijk het laatste grote wetgevingsvoorstel was voordat het mandaat van het Europees Parlement afloopt met de verkiezingen in juni.

Minimumloon?

Een volwaardig loon zullen de stagiairs niet krijgen, aangezien de Commissie vindt dat de opgedane ervaring ook een beloning is. Ze wilt een vorm van minimumvergoeding invoeren, waarmee de stagiair basiskosten zoals verplaatsingen kan dekken. Want een jongere die stage loopt in de EU, zou maandelijks gemiddeld 1.028 euro uitgeven aan basisbehoeften zoals huisvesting, kleding, voedsel, vervoer, gezondheid en vrije tijd. Maar wat ze concreet gaan doen, is nog onduidelijk. De richtlijnen rond de traditionele stages die binnen een opleiding vallen blijven ongewijzigd. De Commissie vindt namelijk dat deze stages eigenlijk beloond worden met een diploma achteraf.

“Het betalen van stages buiten het kader van een opleiding zou voor meer gelijkheid zorgen en uitbuiting kunnen verminderen van jonge mensen die een carrière aanvatten”

Lien Aerts

doctoraatsonderzoekster sociaal recht UHasselt

Of het wetsvoorstel wordt goedgekeurd is nog afwachten. Maar voordelen zal het zeker hebben. “Het betalen van stages buiten het kader van een opleiding zou voor meer gelijkheid kunnen zorgen en uitbuiting kunnen verminderen van jonge mensen die een professionele carrière aanvatten”, zegt Lien Aerts, doctoraatsonderzoekster sociaal recht aan de UHasselt. “Maar voor werkgevers kan dit een nadeel vormen, aangezien ze deze stagiairs potentieel niet langer kunnen inzetten. Als er een bepaald minimumbedrag betaald moet worden, kan het namelijk te duur worden voor werkgevers. Zij kunnen dan wel nog steeds gebruikmaken van de stagiairs binnen het kader van een opleiding, de traditionele studenten.”

Situatie in België

Als het wetsvoorstel van de Commissie aangenomen zou worden door het Europees Parlement, zal België wel wat werk aan de winkel hebben. Zo maakte het Europees Comité van de Sociale Rechten in 2022 de opmerking dat de Belgische wetgeving onvoldoende bescherming biedt tegen onbetaalde stages buiten een opleiding, waardoor jonge mensen het risico lopen om uitgebuit te worden. Dat zorgt op zijn beurt voor ongelijkheid en discriminatie, aangezien enkel financieel sterkere jongeren zo’n stage kunnen aanvatten. “Financieel minder sterke jongeren kunnen deze stages niet doen, omdat zij vaak afhankelijk zijn van een volwaardig loon om in hun basisbehoeften te kunnen voorzien. Bijgevolg zien zij deze investering in hun toekomst aan hun neus voorbij gaan”, aldus Aerts.

België heeft twee soorten vrijwillige stages, die je dus vrijwillig ‘buiten een opleiding om’ kunt volgen. De beroepsinlevingsovereenkomst is er een van. “Dat is een stage die je doet bij een bedrijf om bepaalde vaardigheden en competenties aan te leren”, klinkt het bij Ruth Stokx, Juridisch adviseur Studentenbeleid aan de KU Leuven. “Er moet een opleidingsplan zijn dat door de VDAB wordt goedgekeurd. Ook wordt er een wettelijk vastgelegde stagevergoeding tegenover geplaatst van minimaal 50 procent van het gewaarborgd gemiddeld minimum maandinkomen.”

“Het is een evenwicht zoeken om enerzijds jongeren een springplank naar werk te geven, en anderzijds te zorgen dat ze niet maandenlang zomaar gratis werk verzetten”

Ruth Stokx

Juridisch adviseur Studentenbeleid KU Leuven

Daarnaast heeft ons land ook vrijwillige studiestages, die houden wel verband met een opleiding maar zitten niet in een verplicht curriculum. Deze stages zijn in principe onbetaald. “Een voorbeeld is een student communicatiewetenschappen die twee maanden in een persbedrijf een vrijwillige studiestage doet. Het is een evenwicht zoeken om enerzijds jongeren een springplank naar werk te geven, en anderzijds te zorgen dat ze niet maandenlang zomaar gratis werk verzetten. Je kunt jonge mensen geen half jaar laten werken voor niets. Het is goed dat men minstens zorgt dat er een onkostenvergoeding is. Ook een maximum-termijn in de regelgeving zou zinvol zijn”, besluit Stokx.