Verkiezingsverlies in ‘zijn stad’ Istanbul zou een vernedering zijn voor Turks president Erdogan

Dark Café zal uitpuilen als zondagavond blijkt dat de AK-partij van president Recep Tayyip Erdogan de lokale verkiezingen in Istanbul heeft gewonnen. Het studentikoze koffiehuis, met jazz- en filmposters aan de muur, ligt pal naast het Istanbulse hoofdkantoor van de regeringspartij. De feestvierende menigte zal niet alleen de straat, maar ook Dark Café vullen, zegt eigenaar Süleyman Özkan (51). “Reken maar dat ik dan open ben.”

Özkan zal delen in de feestvreugde, want hij is een fan van de president. “Zie alleen maar wat hij hier in de omgeving heeft gedaan, toen hij burgemeester van Istanbul was.” Hij wijst naar de overkant, waar een stukje van de Haliç-rivier werd gedempt voor de aanleg van een park. Ernaast ligt Miniatürk, de Turkse versie van Madurodam. Zo’n 300 meter naar het oosten loopt de D100, een van de snelwegen waarmee de stad werd verrijkt.

Maar dat waren de jaren negentig. Wat heeft de president van Turkije te maken met de huidige verkiezingen in de metropool, die niet eens ’s lands hoofdstad is? Formeel gezien niets. De Turkse oppositie vindt het daarom kwalijk dat de president en zijn ministers volop campagne voeren, hier en in de rest van het land.

Toch hangt Erdogans schaduw in Istanbul boven de stembus. Het is immers ‘zijn’ stad, zijn succesvolle burgemeesterschap plaveide zijn weg naar het leiderschap van het land, ruim twintig jaar geleden. Dus toen de AKP in 2019 de verkiezingen in de stad verloor en de burgemeesterszetel moest overdragen aan Ekrem Imamoglu van oppositiepartij CHP, was dat vooral een vernedering voor de president zelf.

Het is Erdogan en zijn partij er daarom alles aan gelegen Istanbul terug te winnen. De stad is de absolute hoofdprijs van de lokale verkiezingen zondag, in de 81 provincies zowel als de 922 gemeenten van Turkije (de metropool Istanbul is een van die provincies, waarvan de hoogste bestuurder ‘burgemeester’ heet).

De slag om Istanbul is daarom uitermate spannend. In de peilingen ontlopen de twee belangrijkste kandidaten, CHP’er Imamoglu en Murat Kurum van de AKP, elkaar niet veel. De stad hangt vol met hun portretten, op posters en kolossale, boven de straten hangende vlaggen. Tam yol ileri, is een van de leuzen van Imamoglu, ‘Volle vaart vooruit’. Zijn tegenstander doet het met Sadece Istanbul, ‘Alleen Istanbul’.

Dat lijkt weinigzeggend, maar Turken begrijpen de steek onder water. Kurum suggereert dat hij zich met hart en ziel voor de stad zal inzetten, terwijl Imamoglu juist oog zou hebben voor zijn landelijke politieke ambities. Na het veroveren van het burgemeestersambt vijf jaar geleden leek die als jonge, charismatische politicus de uitgelezen persoon om bij de presidentsverkiezingen van 2023 Erdogan uit te dagen. Dat liep anders, maar nog altijd wordt Imamoglu gezien als het geheime wapen van de CHP.

Wint hij zondag van de technocratische, in het geheel niet charismatische Kurum, dan kan hij zich als burgemeester verder positioneren als kanshebber voor het presidentschap in 2028. Wint hij niet, dan is dat ook voor zijn partij een forse dreun. Sinds de verkiezingsnederlaag vorig jaar ligt de CHP in de kreukels; een oppepper kan ze goed gebruiken.

Emin Saraç, vicevoorzitter van de AKP in Istanbul, geeft ruiterlijk toe wat van de leus ‘Alleen Istanbul’ de portee is. “Imamoglu gebruikt het ambt om hogerop te komen. Murat Kurum niet. Sinds de aardbeving van vorig jaar in Turkije is het aardbevingsbestendig maken van de stad een topprioriteit. Als oud-minister van Stadsontwikkeling weet hij daar alles van.”

Ook Imamoglu echter heeft veilig bouwen en het opknappen van risicopanden bovenaan op de agenda staan. Zo zetten beide kandidaten ook vol in op die andere grote kwaal van Istanbul, de verkeersdrukte. Het openbaar vervoer wacht een gouden toekomst. Imamoglu belooft de komende periode 740 kilometer aan metrolijn aan te leggen, Kurum zet in op 1.004 kilometer in 2034.

Imamoglu kan wijzen op wat hij de afgelopen vijf jaar heeft bereikt. Zo had hij aandacht voor kwetsbare groepen, die de gure economische wind in Turkije voelden, en liet hij industrieel erfgoed omtoveren tot culturele hotspots, zoals de voormalige scheepswerf Tersane en kunsthal Feshane, een oude hoofddekselfabriek. Kurum legt de nadruk op wat Imamoglu heeft nagelaten en welke fouten hij heeft gemaakt.

Het is bij deze verkiezingen vooral een kwestie van basaal vertrouwen, zo blijkt ook donderdag in het stalletje van de CHP bij winkelcentrum Cevahir in stadsdeel Sisli. “Imamoglu komt uit Trabzon aan de Zwarte Zee”, zegt de 83-jarige vrijwilligster Meliha Çirtan. “Mijn moeder kwam daar ook vandaan, hij is als een zoon voor me.”

In een rood partijhesje loopt Çirtan hier al twee weken te flyeren, elke dag weer. Soms gaat ze met voorbijgangers in discussie, maar de meesten hebben vooral belangstelling voor de CHP-mokken en -tasjes. “Imamoglu werkt voor Istanbul. En ik stem mijn hele leven al op de partij.”

Zo zijn er velen in dit seculiere stadsdeel. De CHP zal het uiteindelijk moeten hebben van zwevende kiezers en in het bijzonder van kiezers die naar een van de kleinere partijen neigen. De Koerdisch gezinde partij DEM speelt daarbij een sleutelrol. Bij de lokale verkiezingen van 2019 steunde die Imamoglu. Dit keer heeft de partij, net als in andere Turkse steden, zelf een kandidaat in het veld gebracht.

De CHP hoopt een deel van de DEM-aanhang te kunnen verlokken tot een strategische stem op Imamoglu. Zoals vaker bij verkiezingen in Turkije geldt zondag: de Koerden kunnen bepalen welke kant het dubbeltje op valt.