Erdogans partij AKP verloor massaal stemmen in heel Turkije bij de gemeenteraadsverkiezingen zondag. Dat wijzen voorlopige resultaten uit. De islamitisch-conservatieve AKP is al meer dan twintig jaar aan de macht. De volgens waarnemers “historisch slechte” resultaten zouden een verschuiving in het al verdeelde politieke landschap in Turkije kunnen betekenen.

De grote winnaar is volgens het staatspersagentschap Anadolu de oppositiepartij CHP. De seculiere en sociaaldemocratische partij haalde de meeste provincies binnen, en won ook in de twee grootste steden Istanboel en Ankara. De kandidaten van CHP hebben in beide steden al de overwinning opgeëist.

In Istanboel zou huidig CHP-burgemeester Ekrem Imamoglu na de telling van zo goed als alle stemmen met 51 procent van de stemmen winnen van AKP-kandidaat Murat Kurum. Imamoglu wordt gezien als de hoop van de oppositie. De kans is groot dat hij in 2028 de presidentskandidaat wordt van de oppositie.

Graadmeter

De Turkse gemeenteraadsverkiezingen van zondag waren vooral een graadmeter van de populariteit van de zittende president Recep Tayyip Erdogan en zijn conservatieve AKP-partij. Erdogan wilde tevergeefs het burgemeesterschap van de hoofdstad Ankara en van Istanboel heroveren.

De verkiezingsresultaten betekenen de ergste nederlaag voor Erdogan en zijn AKP (AKP) in de meer dan twintig jaar dat ze aan de macht zijn. Erdogan noemde het een “keerpunt” in een toespraak na middernacht: “Jammer genoeg hebben we niet de resultaten behaald waarop we hadden gehoopt”, aldus de president in de hoofdzetel van zijn AKP in Ankara.

“We zullen zonder koppigheid de beslissing van onze natie respecteren. De democratie heeft gewonnen, en nu zullen we de resultaten van de verkiezingen binnen onze partij evalueren, zodat we zelfkritiek kunnen formuleren.”

“Boodschap aan onze rivalen en president”

Volgens analisten deden Erdogen en zijn partij het nog slechter dan de opiniepeilingen door de stijgende inflatie en ontevreden islamistische kiezers. Bovendien zou Imamoglu, de CHP-burgemeester van Istanboel, veel stemmen voor zich gewonnen hebben.

“Wie de boodschap van dit land niet begrijpt, zal verliezen”, zei Imamoglu (53) zondagavond aan duizenden jubelende aanhangers, waarvan sommigen Erdogans aftreden al scanderend eisten. “Vanavond hebben 16 miljoen inwoners van Istanboel een boodschap gestuurd aan onze rivalen en de president.”

“Hoogte verloren”

Erdogan, die in de jaren 90 ook burgemeester was van zijn geboortestad Istanboel, had hard campagne gevoerd in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen. In zijn toespraak tot de menigte die zich had verzameld op het hoofdkwartier van de AKP in de hoofdstad Ankara, zei Erdogan dat zijn alliantie “hoogte had verloren” in het hele land en dat hij stappen zal ondernemen om de boodschap van de kiezers aan te pakken. “Als we een fout hebben gemaakt, zullen we die in de komende jaren herstellen”, zei hij. “Als we iets missen, zullen we het aanvullen.”

De spanningen rond de verkiezingen waren de voorbije dagen tot in België voelbaar en uitten zich zondag in Turkije in geweld. Vooral in het zuidoosten van het land, waar veel Koerden wonen, werd de sfeer erg grimmig. Vechtpartijen tussen rivaliserende politieke groepen in de zuidoostelijke stad Diyarbakir eisten volgens Reuters minstens één dodelijk slachtoffer en elf gewonden. In heel Turkije zouden zeker drie doden gevallen zijn en raakten minstens 27 mensen gewond.