Direct naar artikelinhoud
NieuwsCovidvaccins

Pfizergate: Europees Openbaar Ministerie neemt onderzoek naar Von der Leyen over

Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen.Beeld ANP / EPA

Het Europees Openbaar Ministerie buigt zich over de contacten tussen Ursula von der Leyen en vaccinproducent Pfizer. De voorzitter van de Europese Commissie weigerde tot nog toe klare wijn te schenken omtrent de onderhandelingen voor de aankoop van covidvaccins.

Komt Ursula von der Leyen alsnog in de problemen voor de aankoop van Pfizer-vaccins? Het onderzoek dat vorig jaar geopend werd in ons land, is recent overgenomen door het Europees Openbaar Ministerie, zo bericht nieuwswebsite Politico. Daarmee lijkt ‘Pfizergate’ alsnog een staartje te krijgen.

De zaak draait rond de totstandkoming van de megadeal tussen Pfizer en de Europese Commissie, die in april 2021 een contract tekende voor 1,8 miljard doses van het Pfizer-coronavaccin. Commissievoorzitter Von der Leyen zou daarover persoonlijk onderhandeld hebben, per sms, met Pfizer-CEO Albert Bourla. Zonder inspraak van de lidstaten dus, en zonder betrokkenheid van het vaste team dat was ingesteld voor de onderhandelingen over vaccins. Een hoogst ongebruikelijke werkwijze, waarover Von der Leyen tot nog toe weigerde duidelijkheid te scheppen.

Onvindbare sms-berichten

De krant The New York Times – waar Von der Leyen nota bene zelf opschepte over haar rol in de deal en de verstandhouding met Bourla – vroeg inzage in de contacten, maar kreeg nul op het rekest. De bewuste sms-berichten? Onvindbaar, zo bleek. Die gang van zaken leidde tot felle kritiek van de Europese Rekenkamer en van de Europese Ombudsman, die onomwonden sprak van “wanbeheer”. Ook het Europees Parlement vroeg tevergeefs om helderheid.

Een onderzoek naar mogelijk wanbeheer in een deal van naar verluidt zo’n 20 miljard euro, kan Von der Leyen missen als kiespijn

Begin vorig jaar werd uiteindelijk een klacht ingediend bij het parket van Luik. Die zaak werd de afgelopen maanden overgenomen door het Europees Openbaar Ministerie (EOM), een onafhankelijk orgaan met verregaande bevoegdheden voor het onderzoeken van onder meer financiële corruptie. In principe kan het EOM bijvoorbeeld overgaan tot de inbeslagname van gsm-toestellen.

Hoofdpijndossier

De nieuwe fase in Pfizergate komt op een vervelend moment voor Von der Leyen. De voormalige Duitse minister van Defensie zoekt in de Europese hoofdsteden volop steun voor een tweede termijn als Commissievoorzitter. Een Europees onderzoek naar mogelijk wanbeheer in een deal van naar verluidt zo’n 20 miljard euro, kan Von der Leyen dus missen als kiespijn.

Drie jaar geleden werd de overeenkomst met Pfizer nog met veel trots aangekondigd, maar sindsdien is de hele zaak een hoofdpijndossier geworden voor Von der Leyen en het Europees Parlement. In het contract werden beloftes gedaan over toekomstige afnames van het vaccin, maar die bleken later niet meer nodig. Vorig jaar bleek dat minstens 4 miljard aan vaccins bij het afval gezet werd.

Volgens Politico dienden ook twee lidstaten een klacht in over de contacten tussen Von der Leyen en Bourla: Hongarije en Polen. Dat is geen toeval. De Hongaarse premier Viktor Orbán en zijn Poolse collega Mateusz Morawiecki kregen vanuit de Commissie allebei de kritiek de rechtsstaat in eigen land uit te hollen. Morawiecki werd intussen weliswaar opgevolgd door de pro-Europese Donald Tusk, en Polen zou zich intussen terugtrekken uit Pfizergate.