Alpinevereniging waarschuwt: "Binnen 45 jaar zijn alle Oostenrijkse gletsjers verdwenen"

Zo'n 900 gletsjers telt Oostenrijk. De ijsreuzen zijn echte iconen voor de Oostenrijkse natuurpracht en tegelijk grote troeven voor het toerisme.

Maar al die gletsjers zijn ten dode opgeschreven, waarschuwt de Oostenrijkse Alpinevereniging (OAV). Die tekent al 133 jaar lang de grootte van de gletsjers op, en publiceert daar elk jaar een rapport van. Gisteren presenteerde de OAV haar conclusies voor het meetjaar 2022-2023. En die zijn niet rooskleurig.

Nooit eerder smolt de grootste gletsjer van Oostenrijk, de Pasterze, zoveel af. Tussen 2022 en 2023 ging er maar liefst 203,5 meter af van de totale lengte van zo'n 8,4 kilometer. Alles samen gaat het om een massa van 14 miljoen kubieke meter ijs, of een ijsblok met een zijde van 241 meter. Dat is bijna 2,5 keer zo hoog als het Atomium.

Maar ook de overige 92 gemonitorde gletsjers deden het slecht. Gemiddeld smolten ze 23,9 meter af. Slechts 1 gletsjer, de Bärenkopfkees, bleef even groot. 

Dat zijn recordcijfers. Sinds het begin van de metingen smolten de gletsjers slechts 2 keer nóg meer. En het gaat steeds sneller. De 3 ernstigste smeltjaren deden zich allemaal de voorbije 7 jaar voor. 

Vorig jaar was nochtans een iets milder jaar voor de gletsjers. Toen smolt er geen enkele meer dan 100 meter af. Maar in 2023 deed een late, lange en warme smeltperiode de gletsjers de das om.

Daarom slaat de OAV alarm. De vereniging heeft het over een waarschuwingssignaal voor het klimaatbeleid.

"De bescherming van de gletsjers is dringender dan ooit. We moeten inzetten op natuurvriendelijk toerisme. Als we nu nog ongerepte gletsjergebieden ontwikkelen, putten we de natuur uit." Nicole Slupetzky, vicevoorzitter van de OAV, noemt dat een "duidelijke rode lijn".

De vereniging verzet zich tegen nieuwe skigebieden rond onder andere de Pitztal- en Kauntertal-gletsjers.

Maar de (sombere) vraag is of die beschermingsmaatregelen nog een verschil zullen maken. Die zullen het volledige verdwijnen van de gletsjers misschien wat afremmen, maar niet kunnen verhinderen.

Geen enkele gletsjer heeft immers nog genoeg ijsmassa om nog maar een kans te maken op overleven, besluit het AOV in haar rapport. De vereniging heeft het over "gletsjerdood".

"We kunnen de gletsjers niet meer redden", zegt Gerhard Lieb van de dienst Gletsjermetingen onomwonden. "De verdwijning van de Oostenrijkse gletsjers is de volgende decennia niet meer te stoppen." Daarvoor gaat de klimaatverandering te snel en gaan beschermingsmaatregelen te traag.

"Misschien blijven er nog wat restjes ijs over op schaduwrijke plekken. Maar de facto is Oostenrijk over 40 tot 45 jaar ijsvrij", besluit zijn collega en diensthoofd Andreas Kellerer-Pirklbauer.

De afsmeltende Oostenrijkse gletsjers zijn niet de enige gletsjers die we deze eeuw zullen verliezen aan de klimaatverandering. De voorspelling van de OAV ligt in lijn met wat wetenschappers verwachten bij de gemiddelde klimaatscenario's (dus niet de onwaarschijnlijk slechte of de onrealistisch positieve). Daarbij zullen twee derde van de Alpengletsjers afsmelten tegen 2100.

Hoe groot het verlies tegen het einde van de eeuw echt wordt, hangt af van hoe ver we het laten komen met de klimaatverandering. Maar een deel is nu al onherroepelijk verloren.

"De gletsjers zijn zich nog steeds aan het aanpassen aan de stijgende temperaturen. Zelfs als we morgen stoppen met broeikasgassen uitstoten en de temperaturen niet verder stijgen, dan nog zullen de gletsjers blijven smelten", legt klimatoloog Niels Souverijns (VITO) uit. 

In vergelijking met andere gletsjers wereldwijd zijn die in de Alpen vrij klein, waardoor ze extra kwetsbaar zijn. Souverijns vergelijkt het met sneeuw in de tuin. "Wanneer het warmer wordt, zijn het eerst de kleine hoopjes die wegsmelten. De sneeuwman zal het langst standhouden."