N-VA-voorzitter Bart De Wever: ‘De zaak tegen Bart De Pauw was een aanfluiting van de rechtsstaat’

Tijdens het voorzittersdebat van Knack wilden Sammy Mahdi (cd&v) en Tom Ongena (Open Vld) niet ingaan op uw eis dat de volgende federale regering een meerderheid moet hebben aan Vlaamse kant. Klopt het dat u achteraf verbijsterd en aangeslagen was?

Bart De Wever: “Nee, dat zijn verzinsels van journalisten die rondbellen tot iemand off the record zegt wat zij al wilden schrijven. Ik heb tijdens dat debat wel gezien hoe de kiescampagne zal verlopen: zodra ik mijn mond opendoe, beginnen de Vivaldisten te roepen, waardoor ik geen enkel punt kan maken en Tom Van Grieken in een zetel wordt gezet. Ze hopen dat onze kiezers massaal naar Vlaams Belang lopen, zodat zij Vivaldi II kunnen maken. Ik vond het choquerend dat Mahdi en Ongena een Vlaamse meerderheid onbelangrijk vinden. Herman Van Rompuy zei ooit: ‘Een Belgische regering met een Vlaamse minderheid is het einde van België.’ Toen stond cd&v nog voor Vlaanderen. Nu maakt het allemaal niet meer uit, zolang ze er maar bij zijn.”

Als zij plechtig een Vlaamse meerderheid beloven, móéten ze met de N-VA besturen en kunt u hen chanteren. Dat zou tactisch toch dom zijn van hen?

De Wever: “Maar dit is tactisch briljant, hè? Ze zeggen tegen Paul Magnette: ‘Rek het gewoon driehonderd dagen, dan zeggen wij dat De Wever de boel blokkeert en maken we opnieuw een regering die tégen Vlaanderen bestuurt en de twee grootste Vlaamse partijen negeert. Vlaanderen is goed voor 60 procent van de bevolking, 70 procent van de belastingen en 80 procent van de export. Toch is er in de laatste zestien jaar twaalf jaar bestuurd zonder Vlaamse meerderheid. Waar in de wereld zou dat als democratisch worden aanvaard? Als je zoiets in Nederland doet, krijg je een gewapende opstand. Hier vinden linkse opiniemakers en academici dat normaal.”

U zei ook dat Vivaldi II al in de steigers staat en er aan bepaalde mensen ministerposten zijn beloofd. Waarop is dat gebaseerd?

De Wever: “Mensen van andere partijen vertellen me weleens iets meer. Cd&v, Les Engagés en MR hebben een as gevormd, en in een van die partijen zijn al namen geplakt op de ministerposten. Ook de partijtop van Open Vld zit op het spoor van Vivaldi II.”

Ik hoor net dat de meeste centrumpartijen mikken op een coalitie met N-VA, zonder groenen. Ze willen een strenger migratiebeleid voeren, de begroting in orde brengen en investeren in kernenergie.

De Wever: “Maar hun voorwaarde is dat ik mijn programma in de vuilnisbak smijt, zoals Alexander De Croo heeft gedaan. Zij hebben het land aan de rand van de afgrond gebracht en hun enige ambitie is om het een béétje minder erg te maken. Daar pas ik voor. Ik doe aan politiek om het béter te maken.”

Maar als u blijft volhouden dat het ‘confederalisme of niks’ wordt, zet u zichzelf waarschijnlijk buitenspel. Is het denkbaar dat u een kleinere staatshervorming slikt als u de PS tot sociaal-economische hervormingen kunt dwingen?

De Wever: “De onderhandelingen van 2020 hebben bewezen dat de PS al veel verder staat. Magnette vroeg toen of we de naam ‘België’ nog konden behouden. Maar hij speelt het slim door nee te zeggen op alles, en de Vlaamse partijen reageren daarop door de lat nu al lager te leggen. Dat is een beroerde onderhandelingsstrategie. Wij hebben fundamentele hervormingen nodig, ook op institutioneel vlak.”

U stelt het voor als een strijd tussen N-VA en Vivaldi. Waarom weigert u dan een dubbelinterview met Alexander De Croo?

De Wever: “Ik debatteer liever met de feitelijke leider van Vivaldi: Magnette. Het PS-programma is in alles het omgekeerde van wat de meerderheid van de Vlamingen wil. Gaan we voor een sanering of een faillissement? Dát is de inzet van de verkiezingen. De Vlaamse media gaan weer enkel verkiezingsdebatten doen met Vlaamse kopstukken. Maar in de Franstalige debatten gaat het niet over de rampzalige begroting en migratie. Daar discussiëren ze over de vierdaagse werkweek en wie de strafste rijkentaks zal heffen. De PS belooft voor 14 miljard euro nieuwe belastingen: geen rationeel mens gelooft nog dat je met díé mensen de Vlaamse welvaart kunt redden. De cijfers liegen niet: België heeft de slechtste begroting van Europa, de laagste economische groeiverwachtingen, de hoogste belastingen op arbeid en het hoogste aantal langdurig zieken. 75 procent van onze leefloners woont in Franstalig België. Mahdi en Ongena kennen die cijfers, maar ze doen liever alsof ík het probleem ben, omdat ik dat aankaart. ‘Hij praat het land de grond in.’ Nee! Je kunt een land alleen de grond in bestúren.”

Maar u wilt ook niet in debat gaan met De Croo omdat er op menselijk vlak iets gebroken is. Twee jaar geleden noemde u hem ‘een van de minst betrouwbare mensen die ik in de politiek ben tegengekomen’.

De Wever: “Ik ben een ouderwetse politicus die persoonlijke eer belangrijk vindt. Ik zeg in het heetst van de strijd ook weleens iets waar ik achteraf spijt van heb, en dan probeer ik dat achter de schermen recht te zetten. Maar ik heb het lastig met mensen die me weldoordacht komen beliegen en bedriegen, en die mij als nuttige idioot gebruiken om een partijgenoot kopje-onder te duwen om zelf premier te kunnen worden.”

Ook Paul Magnette en Tom Meeuws hebben al akkoorden opgeblazen voor de camera’s nadat ze u binnenskamers de hand hadden geschud. Wat vindt u daarvan?

De Wever (zucht): “U stelt vervelende vragen. Ik wil niet over personen spreken, want dan maken ze van mij weer een zure, rancuneuze mens. Dat ben ik niet, maar er is toch een zekere erecode die je tijdens onderhandelingen moet respecteren. Conner Rousseau deed dat. Toen hij als piepjonge snaak op zijn basketsloefkes binnenkwam, dacht ik: daar gaan we niet veel aan hebben. Maar dat is helemaal omgedraaid. Toen Magnette bij het begin van de coronacrisis een noodregering met ons in de prak reed, zei Conner voor de camera’s dat hij het spel niet eerlijk speelde. Dan sta je heel stevig in je schoenen.”

Maar moet u nu geen nieuwe allianties smeden, in plaats van potentiële bondgenoten als Mahdi de grond in te boren?

De Wever: “Het zal u verbazen, maar met de meeste collega’s heb ik een normaal contact. Met Sammy Mahdi niet, omdat hij onnodige crisissen heeft veroorzaakt in de Vlaamse regering en Jan Jambon publiekelijk heeft vernederd.”

Het lijkt wel te werken: cd&v stijgt in de peilingen.

De Wever: “Dat zullen we nog zien. Sammy Mahdi en Nicole de Moor zijn de gezichten van het falende asiel- en migratiebeleid. Er hebben vrouwen en kinderen op straat geslapen, de staat is duizenden keren veroordeeld voor mensenrechtenschendingen, deurwaarders kwamen het kabinet van De Moor leeghalen omdat ze de dwangsommen niet betaalt. Hoeveel gênanter kan het worden? Wij vangen veel meer Oekraïners op dan Nederland en Frankrijk, omdat Mahdi aan de Oekraïense grens is gaan vertellen dat ze hier een leefloon zouden krijgen. Kom je hier aan met één kind, dan krijg je 2.100 euro per maand: drie keer het gemiddelde maandloon in Oekraïne. Daar komen nog sociale tarieven en kindergeld bovenop. In Nederland krijgen die mensen zakgeld en een dak: daar wérkt 80 procent van de Oekraïners, in België maar een kwart. Met dank aan meneer Mahdi.

“De beloofde fiscale hervorming? Ook niks van in huis gekomen. En kunt u één grote hervorming van Annelies Verlinden noemen? Ze onderhandelde een loonsverhoging voor de politie, maar ze mocht die niet uitbetalen. Tegelijk werden honderden miljoenen verspild voor het digitaliseringsproject i-Police, dat is uitgedraaid op een peperduur fiasco. Ook van de staatshervorming die ze moest voorbereiden, is niks terechtgekomen.”

Ex-Open Vld-voorzitter Egbert Lachaert pleitte er in Humo voor om met de Vlaamse centrumpartijen een front te vormen rond een kernprogramma dat de PS móét slikken. Mahdi gelooft dat je zo ook de MR en Les Engagés meekrijgt.

De Wever: “Dat was ook de strategie na de verkiezingen van 2019, en toen hebben ze me bedrogen. Ik hoop dat Vivaldi straks niet meer verder kan, zelfs niet met Les Engagés erbij. In de laatste peiling hebben die acht partijen samen nog 82 zetels. Je hebt er 75 nodig voor een meerderheid. Maar in sommige kieskringen zullen bepaalde partijen misschien geen enkele zetel halen. Zo kan ik in een situatie komen waarin ze niet meer zonder mij kúnnen, en het mes dat ze elke keer in mijn rug ploffen eens en voor altijd in de schuif moet. Dán kunnen we heel ver raken.”

UITGEWRONGEN DWEIL

Hebt ú het dan altijd zo goed aangepakt?

De Wever: “Nee, in 2010 hebben wij ook fouten gemaakt. Na die eerste grote verkiezingsoverwinning moesten wij plots Champions League spelen en daar waren we niet klaar voor, dat geef ik grif toe. In 2014 hebben we het goed aangepakt door de Zweedse regering te vormen en de PS in de oppositie te duwen. In 2019 wilden we de bal binnentrappen, maar toen heb ik dingen meegemaakt die ik nooit voor mogelijk had gehouden. Egbert heeft daar een tragische rol in gespeeld. Hij had als partijvoorzitter de kans om mijn deal met Magnette mee uit te voeren in een hervormingsregering, maar hij liet zich van de baan rijden door De Croo, die premier wilde worden van Vivaldi.”

Lachaert zegt dat u een fout maakte door van hem te eisen dat hij zijn liberale vrienden van de MR zou dumpen.

De Wever (schamper): “Aan die vriendschap hebben ze veel plezier beleefd, hè? Wie nog altijd de illusie koestert dat de liberalen de PS-agenda kunnen counteren, heeft de voorbije twintig jaar niet opgelet. Magnette kwam vorige maand in De afspraak triomfantelijk vertellen dat ze de uitgaven fors hebben verhoogd met een Vlaamse liberale premier. De Croo wás al de dweil van de regering, maar daar heeft Magnette ’m uitgewrongen voor het oog van de Vlaamse kijker. We staan voor een enorme demografische uitdaging: onze actieve bevolking krimpt, terwijl de pensioen- en gezondheidskosten nog tot 2050 zullen oplopen. En op dat moment draait Vivaldi alle kranen open voor de inactieven! De pensioenuitgaven zijn deze legislatuur met 19,4 miljard euro gestegen. Leefloners, werklozen en langdurig zieken kregen er honderden euro’s bij, boven op de index, én een hele kaartenboek aan sociale voordelen. Maar de lage middenklasse werd gesjareld: de mensen die voor een laag loon werken. Dat zou nochtans het publiek van Vooruit moeten zijn.”

Heeft deze regering de koopkracht niet het best beschermd van heel Europa?

De Wever (boos): “Dat is het rituele zinnetje van Melissa Depraetere. Ik nodig haar uit om dat eens aan de uitgang van een supermarkt te gaan vertellen: dan krijgt ze een selder naar haar kop. Hoeveel houden mensen met een laag loon over van een indexverhoging? 20 euro netto per maand? Als je de koopkracht écht wilt beschermen, geef je de mensen netto geld bij. Bruto indexverhogingen zijn vooral goed voor de fiscus.”

Maar dan zou de begroting er nog slechter aan toe zijn.

De Wever: “Niet als je de index enkel verhoogt voor de lage lonen. Mensen zoals ik zijn er dankzij Vivaldi ferm op vooruitgegaan: elke keer 2 procent erbij op een hoog loon, dat tikt mooi aan. Ik heb dat extra geld niet uitgegeven, de economie heeft daar niks aan gehad. Men heeft dus met geld gesmeten naar mensen die het niet nodig hadden.”

Sinds 2010 heeft België drie jaar zonder regering gefunctioneerd. Volgens de premier heeft dat ons 12 miljard euro gekost. In Humo’s jaaroverzicht zei hij: ‘Het is cynisch dat degenen die de boel blokkeerden en straks opnieuw aansturen op verrotting, óns verwijten dat de begroting zo slecht is.’

De Wever: “Toen wij eind 2018 uit de regering stapten, was er een begrotingstekort van 4 miljard euro. Vandaag is dat 30 miljard, en volgens het Monitoringcomité gaan we bij ongewijzigd beleid naar 45 miljard. Maar de man die verantwoordelijk is voor die ontsporing beweert nu dat het allemaal mijn schuld is? Dat is lachwekkend.”

Het gaat tussen N-VA en de groenen voor een plek in de federale regering. U wilt miljarden besparen in de gezondheidszorg en de pensioenen, Groen pleit voor nieuwe belastingen. Bij hen betalen de rijken en de vervuilers de crisis, bij jullie de gewone man?

De Wever: “Ho, ho! De gewone man gaat er in ons programma op vooruit. Een alleenstaande met twee kinderen die gaat werken voor een bescheiden loon, houdt momenteel minder over dan iemand die thuiszit. Vorig jaar stond in de krant een 58-jarige mecanicien die zei: ‘Als ik wil, heb ik morgen werk. Maar voor die 200 euro extra vind ik het niet de moeite. Zou u dat wel doen, misschien?’ Met een fiscale hervorming willen wij ervoor zorgen dat werkenden meer overhouden. De uitkeringen mogen niet sneller stijgen dan de lonen, en er moet een plafond komen op alle sociale voordelen die inactieven opstapelen. Ook de hoogste pensioenen – van professoren, rechters, topambtenaren en politici – mogen een hele tijd niet meer groeien, want die hebben onder Vivaldi te goed geboerd. En het is evident dat je de werkloosheid beperkt in de tijd en dat je niet naar 600.000 langdurig zieken kunt gaan.”

U wilt hen activeren, maar moet je ook niet verhinderen dat mensen bij bosjes blijven uitvallen?

De Wever: “De Europeaan lijdt door de vergrijzing onder een te hoge werkdruk, wat burn-outs en fysieke klachten zoals lage rugpijn veroorzaakt: daar moeten we zeker iets aan doen. Maar er is meer aan de hand. Wallonië heeft de laagste werkzaamheidsgraad van Europa én het hoogste aantal invaliden en langdurig zieken. Dat heeft te maken met een cultuur van levenslange congé. De PS-staat zegt: ‘Als het even niet gaat, laat je de dokter een briefje schrijven en vallen we je niet meer lastig’. Dat moet gedaan zijn.”

Maar de rijken wilt u ontzien?

De Wever: “Eerlijk? Dat gaat niet meer lukken. We staan er budgettair zó slecht voor dat iedereen zal moeten bijdragen. Als je werken aantrekkelijker maakt, kun je in Vlaanderen naar een werkzaamheidsgraad van 85 procent gaan. Maar zelfs met die extra inkomsten kom je er niet. Dus heb je een belastingverschuiving nodig. Wie iets anders zegt, liegt. Maar: we mogen niet in de val van een vermogensbelasting trappen.”

Driekwart van de bevolking is nochtans voor.

De Wever: “Mensen zijn altijd voor belastingen die de anderen treffen. Maar kijk eens naar de landen die een vermogensbelasting hebben ingevoerd: de grote vermogens worden verplaatst naar het buitenland, de verhoopte miljarden komen niet binnen, en dan moet men de middenklasse viseren om de put te vullen. Een private banker heeft me pas nog uitgelegd hoe snel je Luxemburger kunt worden, en hoeveel klanten dat nú al aan het doen zijn, omdat ze de plannen van de PS en de groenen hebben gehoord.”

Volgens De Tijd ontlopen ruim vijfhonderd rijke families de erfbelasting door hun vermogen te verstoppen in een private stichting, waaronder de families Solvay, Van Hool en De Merode, en de familie van Herman Schueremans. U hebt het graag over het profitariaat: wordt het geen tijd om dat ook eens aan te pakken aan de top?

De Wever: “Wij zijn voor de afschaffing van die erfbelasting, want het is een pure middenklassetaks geworden. In een geglobaliseerde wereld kun je niet vermijden dat rijke mensen die ontlopen. Dat is té oneerlijk. Er zijn intelligentere manieren om het rijkste deel van de bevolking te belasten. We hebben al veel stelsels: schenkingstaks, beurstaks, roerende en onroerende voorheffing, autobelasting… Qua opbrengsten staan we in de top drie van Europa.”

Daarnet ging u de rijken nog meer belasten, nu bent u terug bij de debatfiche van Voka.

De Wever: “Nee, ik zeg dat er slimmere belastingen zijn die de rijken wél betalen.”

Welke dan?

De Wever (aarzelt): “Ik zal in algemene termen antwoorden: als we budgettair gezond willen worden, moeten de mensen die het heel goed hebben extra inspanningen leveren om de werkenden die amper rondkomen te beschermen. Dat is in hun eigen belang, want als die groep niet meer wil werken, vallen hun bedrijven stil, of gaan de lonen fors omhoog, omdat niemand nog volk vindt.”

GEEN REVOLUTIE

Gelooft u dat er na de verkiezingen snel een staatshervorming kan komen?

De Wever: “Nee, want er is niks voorbereid en de anderen zullen tot 9 juni liegen dat er geen staatshervorming nódig is. Dus moet je een minikabinet op de been brengen.”

Dat willen de andere partijen niet.

De Wever: “In plaats van een ernstig voorstel te bekijken schilderen ze mij af als een wanhopige idioot die voor zijn plezier vijfhonderd dagen in een kasteel wil gaan zitten. Schrijf op: ik wil dat niet! Dat is gevaarlijk voor onze welvaart en je boekt tóch geen resultaat, want de klok tikt tegen ons. We moeten De Croo en zijn twintig ministers zo snel mogelijk buitensjotten en starten met een overgangskabinet dat de begroting op orde zet. Dat wordt een clash tussen degenen die nieuwe inkomsten willen en degenen die willen besparen. Wordt dat gezellig? Nee, maar we raken daar wel uit. En zo behoud je een drijfveer om achter de schermen het nieuwe België uit te tekenen en mensen opnieuw hoop te bieden.”

Maken staatshervormingen ons systeem niet ingewikkelder en duurder?

De Wever: “De zes staatshervormingen hebben een institutioneel kluwen gecreëerd. Ofwel keer je terug naar het unitaire België – wat niemand wil – ofwel maak je de oefening af. In een confederaal model kun je veel instellingen schrappen: de Senaat, de Kamer, het Brussels Hoofdstedelijk Parlement. Maar er is een reden waarom ze in de jaren 70 en 80 de boel zijn beginnen te splitsen, hè. Het gíng niet meer, en die splitsing heeft veel opgelost. Ons onderwijs en onze arbeidsmarkt zijn niet perfect, maar wel veel beter dan in Franstalig België. Financieel zijn wij gezond, terwijl de schuldgraden van Brussel en Wallonië naar 300 procent gaan. Mocht Wallonië een land op zichzelf zijn, dan was het al failliet. Vorige week is de financiële rating van Brussel verlaagd, het Rekenhof valideert zelfs hun frauduleuze begroting niet meer. De Franstaligen zullen dus aan tafel komen met hun hand open.”

Moet u dan niet eerlijk vertellen dat de staatshervorming Vlaanderen geld zal kosten?

De Wever: “De oude logica was altijd: meer bevoegdheden in ruil voor meer geld voor de Franstaligen. Maar ik heb in 2020 tegen Magnette gezegd dat het de láátste kans was om richting confederalisme te gaan met een goede financiële verdeling: ‘Over vijf jaar zal het geld op zijn.’ Ik zou niet weten met welk geld we het nu nog moeten financieren. Daarom is er een andere dreiging nodig: de onmogelijkheid om nog een federale regering te vormen.”

U verkoopt confederalisme als: Vlaanderen en Wallonië doen vanaf nu hun zin, maar betalen ook zelf hun rekeningen. Maar Europa blijft ons als één land beschouwen, met één begroting. Blijven we dan niet beter aan dezelfde tafel zitten om te vermijden dat de Franstaligen de schuld uit de hand laten lopen?

De Wever: (sarcastisch) “Zoals nu? Dat gaat echt schitterend. In een confederatie moet je criteria afspreken waaraan de deelstaten zich moeten houden, zoals de Finanzausgleich tussen de verschillende Länder in Duitsland. Want u hebt gelijk: als de Franstaligen alle remmen losgooien, moeten wij in Europa nog altijd ons gezamenlijk rapport afgeven. Daarom is er een Belgische scheidsrechter nodig die boetes kan geven in geval van wanbeheer, zoals Europa dat nu ook doet tegenover zijn lidstaten.”

Justitieminister Paul Van Tigchelt (Open Vld) noemt het absurd om politie en justitie op te splitsen. ‘Bij een schietpartij in Brussel met een Antwerpse opdrachtgever zou het Brussels parket dan een rogatoire commissie naar Antwerpen moeten sturen.’

De Wever: “Het is triestig dat slimme mensen karikaturen ophangen die ze zelf niet geloven. In de meeste federale landen zijn justitie en politie gesplitst, daarboven heb je federal services. Ik zou niet weten waarom je justitie, politie en brandweer niet regionaal kunt organiseren. Het verschil in attitude en ambities tussen noord en zuid is hemelsbreed. Waarom zouden we elkaar dan vasthouden in een carcan waar niemand gelukkig van wordt?”

Ik vrees dat we het ook even over Vlaams Belang moeten hebben. Er wordt al maanden gespeculeerd over een mogelijke coalitie met de N-VA. Maar gelooft u dat jullie samen een meerderheid zullen hebben?

De Wever: “Nee, wellicht niet, laat staan een wérkbare meerderheid. Maar al dat gesoebat over Vlaams Belang is irrelevant. Alle dringende hervormingen, álle zaken waar de Vlaming boos van wordt, liggen op het federale niveau: migratie, energie, belastingen, arbeidsmarkt… Vlaams Belang gaat daar just niks aan doen. Ze hebben geen enkele ambitie om in een federale regering te stappen. En in Vlaanderen zie ik het absoluut niet zitten om met die mensen te besturen. Om wat te doen? De revolutie uit te roepen met Tom Van Grieken? Ik haat revoluties, die brengen alleen chaos en armoede. Als ik zie hoe ze zich voor de kar van de Chinezen en de Russen laten spannen, of hoe ze op hun verkiezingscongres over homorechten praten, dan huiver ik. Ik ben tegen zowat alles wat ze op Vlaams niveau zeggen. Ze hebben geprobeerd om het project van INEOS te torpederen, een investering van 5 miljard euro in de Vlaamse economie. Van Grieken klaagt altijd dat ik mijn telefoon niet opneem voor hem. Toen heb ik dat wel gedaan. Ik zei: ‘Het stikstofdecreet moet nú gestemd worden, want INEOS heeft een vergunning nodig. Je kunt ons helpen of de boel nog een maand vertragen.’ Hij koos het tweede: zijn profilering tegenover de boeren was belangrijker. Wat kan ik aanvangen met zo’n partij?”

Maar op het Knack-debat zei u: ‘Als de Vivaldisten doorgaan zonder Vlaamse meerderheid, kan men niet meer op mij rekenen voor de Vlaamse regering.’

De Wever: “De analyses die dáárvan zijn gemaakt, waren echt kwaadwillig. Bij veel journalisten droop het kwijl van de kin. Ik bereid die debatten grondig voor en ik wéét wat ik heb gezegd: als de Vivaldisten de Vlaamse democratie opnieuw verkrachten door met nóg minder Vlaamse zetels in een federale regering te kruipen, kan ik met die mensen niet meer besturen. Als ik dat wel doe, dragen ze mij op het volgende N-VA-congres gewoon buiten. De media hebben dat geframed als: hij wil met Vlaams Belang besturen. Maar dat heb ik nooit gezegd! Er zijn nog andere mogelijkheden, hè. Als ze onze welvaart dan toch willen kapotmaken, kunnen ze de communisten erbij halen om aan een meerderheid te raken.”

U weet dat dat ondenkbaar is.

De Wever: “Ja? Voor mij is het ondenkbaar dat je de Vlaamse democratie niet respecteert. Al de rest is denkbaar.”

Als u nog altijd liever stopt met politiek dan met Vlaams Belang te besturen, moet u dat misschien eens tegen uw partijgenoten zeggen. Vorige maand zei Jan Jambon: ‘Voor ons is Vlaams Belang een partij als alle andere.’ Wat is het nu?

De Wever: “Dat was niet zijn beste uitspraak. Kijk, niemand van ons wil veel over Vlaams Belang praten, want dan maak je hen tot de inzet van de verkiezingen en winnen ze zeker. Maar voor sommige journalisten is het een obsessie. Zij zetten onze mensen zo onder druk dat ze geïrriteerd raken, en dan krijg je zo’n zinnetje – dat natuurlijk de titel wordt. En ondertussen lacht Van Grieken zich ziek.”

Maar misschien denkt Jambon er gewoon zo over? Hij hing vroeger vaak genoeg aan de toog met Filip Dewinter, die hem nog altijd een vriend noemt.

De Wever: “Ja, dat is de beer die je komt doodknuffelen. In de rest van dat interview heeft Jan hetzelfde gezegd als ik.”

Ondertussen stevenen we af op een Vlaamse regering met vier partijen. Daar gruwt u toch van?

De Wever: “Ik hoop dat we dat nog kunnen vermijden met een sterke campagne, maar de peilingen zijn duidelijk: er waait een koude wind door Europa. Ik ken mensen die voor Vlaams Belang stemmen en ik snap dat ze zich verraden voelen door de elite. Ze zeggen: ‘Mijn identiteit is slecht, mijn verleden is slecht, en als ik mijn mond opendoe, word ik versleten voor racist. Maar als iemand van een ander land komt, moeten we die met alle respect behandelen en zijn cultuur boven de onze zetten.’ Daarover gaat mijn boek Over woke.”

Hebt u met Drieu Godefridi zelf geen koude wind binnengehaald als lijsttrekker in Waals-Brabant? De man staat bekend als klimaatnegationist en fan van Donald Trump, Viktor Orbán en Jair Bolsonaro.

De Wever: “Hij heeft afstand genomen van Trump na de bestorming van het Capitool.”

Is dat niet een beetje laat?

De Wever: “Godefridi is vooral een polemist. Net als ik haalt hij in de media graag mainstreamideeën onderuit. Ik vind Trump een verachtelijk figuur en zijn geopolitieke strategie is levensgevaarlijk. Maar niet alles aan zijn beleid was slecht. Joe Biden is schadelijker voor de Europese economie, want hij probeert onze industrie weg te lokken naar Amerika. In de rode zee van de Waalse media val je met zulke analyses meteen op. Maar maak van Godefridi geen imbeciel: hij heeft een doctoraat in de filosofie behaald aan de Sorbonne. We hebben duidelijk afgesproken op welke assen we campagne gaan voeren. Onze Franstalige kopstukken moeten de Waalse kiezer duidelijk maken dat het confederalisme geen dwaas idee is, omdat het hen van het socialisme kan afhelpen.”

TWEEDE KANS

Hebt u de Pano-uitzending over sociaal wonen gezien?

De Wever: “Nee, ik kijk weinig tv en Pano mikt nogal op sensatie.”

Vlaanderen heeft 6 procent sociale woningen, onze buurlanden minstens 15 procent. Er staan 180.000 gezinnen op de wachtlijst en de laatste twintig jaar kwamen er gemiddeld maar 2.000 woningen per jaar bij. Toch zegt N-VA-minister Matthias Diependaele dat sociale woningen bijbouwen geen doel is van de Vlaamse regering. Bent u de mensen op die wachtlijst dan niet aan het uitlachen?

De Wever: “Die buitenlandse cijfers, dat is appelen met peren vergelijken. Mensen die lang moeten wachten, krijgen bij ons een huurpremie. Wij laten hen niet in de kou staan. De stijging van de wachtlijsten is vooral te danken aan Freya Van den Bossche (Vooruit), die als minister van Wonen de inkomensgrenzen heeft verhoogd. Daardoor komen veel meer mensen in aanmerking voor een sociale woning. Maar van desinvesteringen onder de N-VA is geen sprake. (Leest voor) Van den Bossche investeerde 471 miljoen euro per jaar in sociale woningen. Liesbeth Homans: 702 miljoen per jaar. Diependaele: 735 miljoen.

“Het klopt wel dat wij meer inzetten op renovaties, want het heeft geen zin om mensen een sociale woning vol schimmel te geven waar de energiefactuur hoger ligt dan de huur. Wij vinden ook dat sociaal wonen geen levenslang recht is: je moet misbruiken aanpakken. Wie een hoger inkomen verwerft, moet plaatsmaken voor mensen die het harder nodig hebben. En wie een sociale woning wil, moet de taal leren en zich inschrijven bij de VDAB.”

Pano toonde de verhalen van ouderen met een schamel pensioen, kinderen uit de jeugdzorg en alleenstaande moeders. Als zij geen sociale woning hebben, of hun uitkeringen worden lang niet geïndexeerd, komen ze zwaar in de problemen. Staan jullie daar genoeg bij stil?

De Wever: “Vlaanderen telt nu 175.000 sociale woningen, dat gaan we de komende vijftien jaar echt niet verdubbelen. Er zijn andere formules om mensen in nood te helpen, zoals huurpremies en modulair wonen. In Nederland brengen ze thuislozen onder in wooncontainers, da’s een interessant idee. We hebben een gigantisch probleem aan de onderkant van onze woningmarkt, en dat kun je niet los zien van het migratiebeleid. Er komen meer mensen met problemen binnen dan wij kunnen opvangen. Zeggen dat je fortuinen gaat uitgeven om dat op te lossen zónder aan die migratiekraan te draaien, is politieke zelfmoord.”

Over de VRT gesproken: moet de publieke omroep nog verder besparen?

De Wever: “Oei, euh... (Denkt na) Net als elke overheid zijn we tijdens de corona- en energiecrisis in het rood gegaan, maar vanaf 2026 boeken we weer overschotten. Bij ongewijzigd beleid moet Vlaanderen dus niet besparen. Maar als je de toekomstige noden ziet, zou dat toch verstandig zijn.”

Bij de VRT?

De Wever: “Ik heb niet de indruk dat ze bij de nieuwsdienst doodgaan van de honger. Ze sturen soms drie nieuwsploegen, terwijl de commerciële zenders met één ploeg ook prima werk leveren. Kan dat dan niet efficiënter?”

CEO Frederik Delaplace ligt onder vuur omdat hij de documentaire over Bart De Pauw probeerde te cancelen. Hebt u nog vertrouwen in hem?

De Wever: “Ja, ik ben niet het type dat mensen snel laat vallen.”

Verdient Bart De Pauw een tweede kans als tv-maker?

De Wever: “Waarom niet? Die zaak tegen hem was een aanfluiting van de rechtsstaat. Ik vind het griezelig dat een overheid (het gesubsidieerde Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen, red.) burgerlijke partijen verzamelt en de facturen van hun advocaten betaalt om tegen een burger te procederen. Het proces dat niemand wou heet die tv-reeks: waarom is het er dan gekomen?”

Om de slachtoffers gerechtigheid te schenken?

De Wever: “Ik verafschuw seksueel grensoverschrijdend gedrag, maar als je ziet voor welke feiten De Pauw is veroordeeld (stalking en elektronische belaging, red.), zijn de gevolgen voor hem disproportioneel. Wij duwen iemand de maatschappelijke dood in als hij maar door de juiste mensen van de juiste feiten wordt beschuldigd. Dat vloekt met mijn rechtvaardigheidsgevoel.”

LANGE DOODSBRIEF

In De afspraak op vrijdag zei u: ‘Mijn volgende stap in de geschiedenis zal in de Wetstraat 16 zijn of het zal een mislukking zijn.’ U blijft toch liever burgemeester?

De Wever: “Absoluut.”

Is uw kandidatuur dan geen onderhandelingstruc om Magnette een prijs te laten betalen voor het premierschap?

De Wever: “Nee. Magnette is ongeschikt om premier te worden. Door zijn impulsiviteit en de manier waarop hij zich laat opjagen door de PVDA kun je hem niet vertrouwen. Hij zal zijn partij nooit kunnen overstijgen. Dus zal het aan mij zijn, als leider van – hopelijk – de grootste fractie. In de Zweedse regering hebben we Charles Michel gesteund als premier, en dat was niet de beste ervaring. Ik wil de agenda van de regering zelf kunnen bepalen.”

Als dat lukt, wordt u premier. Maar als de N-VA weer een kwart van de stemmen verliest en in de oppositie belandt, is dat wellicht uw einde als partijvoorzitter.

De Wever: “Ik doe niet aan politiek van de lange doodsbrief, met allerlei functies en titels. In die zin speel ik al mijn hele carrière all-in. Ik wil een stempel drukken in de geschiedenisboeken. Maar het moet nú wel gaan gebeuren. Als het niet lukt, kunnen er later nog grote hervormingen komen, maar dan misschien op een griezelige, onbeheersbare manier. Degenen die zullen dansen op mijn graf, zouden me een paar jaar later weleens hard kunnen missen.”

Hoe erg is het dat Valerie Van Peel stopt met politiek?

De Wever: “Dat is een groot verlies, maar ik begrijp dat het op is bij haar.”

Na haar zoveelste poging om een betere regeling voor asbestslachtoffers gestemd te krijgen, zei ze: ‘Er zijn geen volksvertegenwoordigers meer, alleen nog de almacht van de partijvoorzitters en de regering. Doek het parlement maar op.’

De Wever (zucht): “Die conclusie deel ik niet. Is er te veel particratie? Ja. Als je toestaat dat parlementsleden akkoorden zoeken buiten de meerderheid, valt de regering binnen de kortste keren uit elkaar. In een land met zo’n hoog ondemocratisch gehalte heb je speciale mechanismen nodig om de boel draaiende te houden. Zonder de junta van partijvoorzitters, die de compromissen maken en met de zweep door het parlement jagen, zou er op het federale niveau helemaal níks meer gebeuren. In het asbestdossier heeft Open Vld de coalitiepartners gewoon afgebluft: ‘Stem tegen Van Peel of wij steunen jullie voorstellen niet meer.’ Maar als er één parlementslid heeft bewezen dat je met het heilige vuur door de muren van Jericho kunt lopen, is het Valerie wel. Ze heeft zoveel bressen geslagen in de regeling die door Guy Verhofstadt is opgetuigd op vraag van dat ene bedrijf en die ene rijke familie (de familie Emsens van het asbestbedrijf Etex, red.), dat men ze wel zal móéten aanpassen. Haar werk is niet voor niks geweest.”

Moeten de beleidspartijen niet collectief beloven om beter samen te werken en het parlement meer vrijheid te gunnen over thema’s die niet aan het regeerakkoord raken?

De Wever: “Kijk, ik ben niet ongevoelig voor wat u zegt, maar als er een onverwacht probleem opduikt dat heel gevoelig is voor een regeringspartij, leert de ervaring dat de regering heel snel in gevaar komt. Stikstof is het beste voorbeeld: op Vlaams niveau slagen we er nog in om dat binnen de meerderheid op te lossen, federaal lukt dat niet meer. Kijk naar asbest. Of naar de partijfinanciering: in Franstalig België liggen ze daar gewoon niet van wakker. Mocht asbest een Vlaams dossier zijn, dan zou Open Vld daar niet mee wegkomen. Maar federaal lopen zelfs zaken dood waarover de verontwaardiging van de muren druipt. Ik snap dat Valerie dat beu is. Het is doodjammer, maar als je ongelukkig wordt van de politiek, moet je stoppen.”

Dat gaan wij ook doen.

De Wever: “Goed, want ik word stilaan ook ongelukkig van uw vragen.” (lacht)