"Nooit meer mét, altijd zonder": ouders praten in 'Durf te vragen' over het verlies van hun kind

Jaarlijks sterven in ons land tussen de 800 en 900 kinderen die nog geen jaar oud zijn, ongeveer de helft van hen wordt stilgeboren. Vorig jaar stierven ook iets meer dan 500 kinderen en jongeren tussen 1 en 24 jaar. 

Al die gezinnen, al die families moeten verder met dat grote gemis, en met heel veel verdriet. In het VRT-programma 'Durf te vragen' vertellen zeven ouders vanavond over het verlies van hun kinderen. Alle verhalen zijn anders, maar het verdriet is hetzelfde.

Mees (10), het zoontje van Veerle, stierf in 2018 toen hij een betonnen wand op zich kreeg na een explosie in een bijgebouw. Chester, het zoontje van Julie en Annelies, werd stilgeboren op 35 weken door een besmetting met het CMV-virus. Dries verloor twee zonen: Korneel werd doodgeboren in 1993, Pepijn (19) stierf in 2016 door zelfdoding. 

De dochter van Nathalie en André verongelukte met de fiets, toen ze samen met haar mama op weg was naar school. Loes was toen 7 jaar. Josiane kreeg een tweeling, maar Tom stierf al na 12 uur. Zijn zus Kathelijne spartelde er wel door, maar overleed op haar 34e, aan de gevolgen van een hartinfarct. Nadien verloor Josiane nog twee keer een kindje toen ze 16 weken zwanger was. 

Naomi (25), de dochter van Cynthia en Ludwig, werd vier jaar geleden vermoord door haar toenmalige partner. Het zoontje van Esther en Robin, Ties, stierf aan de gevolgen van een hersentumor. Hij was 3,5 jaar oud. 

Chester, het zoontje van Julie en Annelies, werd na zijn geboorte in een speciaal koelbedje gelegd om zo de eerste nacht bij hen door te brengen. "Daarna werden foto's genomen door Boven De Wolken, van ons en de familie. Zo is hij dan nog twee dagen bij ons geweest, dan hebben we afscheid moeten nemen en hem moeten afgeven. De natuur gaat hoe dan ook verder met zijn lichaampje. Maar je wil hem langer dan drie dagen bij u houden."

André en Nathalie benadrukken dat je het moment dat je kind overlijdt niet echt beleeft: "Je wordt geleefd, zeker de eerste uren." Toen hun dochter Loes aangereden werd, is Nathalie meteen naar haar gelopen.

"Ik wilde de hulpdiensten bellen, maar dat lukte niet. Ik kon niet 1 1 2 indrukken. Omstanders hebben dat dan gedaan." Ook het nummer van André kon ze niet meer terugvinden in haar gsm. "Ik heb hem alleen kunnen bellen, omdat ik zijn nummer vanbuiten kende. Verder heb ik alles in een waas beleefd."

Esther en Robin hebben hun zoontje Ties dan weer thuis opgebaard. "Ik vond het fijn dat hij nog bij ons was. We hebben hem zelf gewassen, zelf kleertjes aangedaan. Dat is ons kind en ik wilde daar tot de laatste moment voor kunnen zorgen."

Hun begrafenisondernemer zorgde voor een koelplaat onder de matras van Ties. "Het was net alsof hij in zijn bedje sliep. Het was heel fijn dat hij thuis was. Tot het moment dat hij in zijn kistje ging, konden we hem fysiek nog bij ons houden. Dat vond ik heel mooi. Ik had dat nodig, want het is nog lang fysiek zonder hem."

"Moet je dat verdriet niet gewoon een plaats geven", kregen veel van de ouders al te horen. Maar unisono is het antwoord op die vraag "nee". "Je moet het meenemen in je leven. Elk jaar is een nieuwe fase in hoe je dat beleeft. Het eerste jaar was onbewust, op automatische piloot. Het tweede jaar vond ik dat de emoties harder kwamen. Je kan niet anders dan ermee leren leven", vertelt Nathalie. 

"Dat kan je geen plaats geven", werpt Josiane op. "Dat verdriet kan je geen plaats geven."

Dat vindt ook Veerle. "De persoon die die uitspraak heeft uitgevonden, mag eens tonen waar dat plaatsje precies is. Die plaats is alles, die plaats is overal. Verder gaan kan alleen maar mét het rouwen, kan alleen maar in de 2.0 versie. De confrontatie is er dagelijks, elk uur, elke minuut van de dag. Je kan dat niet zomaar wegzetten op een plaatsje."

Ook Cynthia zegt dat ze haar verdriet, gemis en pijn "gewoon wil meenemen" in haar leven. Haar partner Ludwig benadrukt dat hij dat geen plaats kán geven. "Mijn kind is het leven ontnomen, ik ga dat nooit een plaats kunnen geven."

Soms volgden ook botte reacties. "Wij hebben iemand gehad die zei: zet u erover, je bent niet de enige die een kind verliest", zegt Annelies. Haar vriendin Julie vult aan: "Ook iemand die zei: het is niet omdat je eerste mislukt is, dat je tweede gaat mislukken."

Wat ook vaak terugkeert in de verhalen is dat je verdriet niet kan meten. Het maakt niet uit of het kindje 1, 10 of 19 was, het verdriet is er sowieso. "Ik denk dat het op elke leeftijd verschrikkelijk is om je kind te verliezen. Ik had liever dat hij dertig was, dan moest ik tenminste niet zo lang leven met zijn verlies. Nu hebben we zelfs niet de kans gekregen om hem te laten opgroeien", vertelt Esther. 

"Iedereen heeft zijn eigen pijn en dat is oké", zeggen ook Annelies en Julie. "Op pijn staat niet echt een getal." En ook Cynthia en Ludwig willen niet vergelijken. "Ik zal niet minimaliseren als een kind stilgeboren is. Ik voel dat niet aan alsof mijn verdriet erger is. Zo wil ik niet praten."

In elke getuigenis komen ook de schuldgevoelens naar boven. Schuldgevoelens omdat hun kind dood is - hoe onterecht die gevoelens ook zijn. "Bij Kathelijne (die stierf aan de gevolgen van een hartinfarct) heb ik mezelf heel lang de vraag gesteld: moest ik het niet gezien hebben? Daar heb ik lang mee geworsteld Tot de dokter ook zei: je kon dat niet zien. Maar stoppen met schuldgevoelens, dat is gemakkelijk gezegd", zegt Josiane. 

Na de dood van Loes worstelde ook Nathalie met dat schuldgevoel. "Ik was met haar aan het fietsen, ik was verantwoordelijk voor haar. Ik heb haar niet kunnen behoeden voor hetgeen waar ik mijn hele leven schrik voor had."

"André, onze kinderen, onze omgeving zeiden: je kon er niets aan doen, en dat was ook. Daardoor heb ik het zelf kunnen relativeren. Maar een een schuldgevoel is er sowieso." "Je mag vooral niet in de val trappen van jezelf de vragen te stellen: "Wat als ik dit of dat? Of had ik maar dit of dat"."

Dat vertelt ook Ludwig, wiens dochter vermoord werd. "Je voelt je toch een beetje gefaald als papa. Als papa heb je de taak om je vrouw, om je kinderen te beschermen. Ik had het niet kunnen voorkomen, maar op een of andere manier voel ik mij tekortgeschoten." Zijn vrouw Cynthia vult aan: "Ik voel me soms ook schuldig dat ik wel nog mag leven en zij niet." 

Voor Annelies hangt het van dag tot dag af, of ze boos is op zichzelf. "Ik heb het CMV-virus opgelopen. Maar de andere dag denk ik: iedereen kan het oplopen, het is niet mijn schuld."

Hoe doe je dat dan als koppel, een kind verliezen? Sommige koppels komen er net sterker door, anderen groeien helemaal uit elkaar. Want, ook dat komt in elk verhaal terug: rouwen is iets heel persoonlijks. 

"Naar mijn aanvoelen heeft het ons dichter bij elkaar gebracht, maar ik kan me voorstellen dat koppels evengoed uit elkaar gaan", vertelt Veerle. "Rouwen is zo persoonlijk. En je moet elkaar zo veel ruimte laten dat het lastig is om elkaar niet te verliezen."

"Een kind verliezen is heel eenzaam", zegt ook Esther. "Je gaat daar allemaal op een andere manier mee om." Het sleutelwoord volgens haar? Respect. "Robin ziet Ties niet in de regenboog of in de volle maan. Maar als hij er de hele tijd lacherig over zou doen van "jij onnozele geit", zou dat heel anders zijn. Terwijl nu laat hij mij doen. Je respecteert elkaar in het verdriet, dat is heel belangrijk om er als koppel door te komen."

Annelies en Julie gingen door een moeilijke tijd na de stilgeboorte van hun zoontje. "Ieder had zijn eigen verdriet, zijn eigen weg. De ene was heel kwaad, de andere heel verdrietig en soms botst dat." 

Dries ging zes maanden na de dood van zijn zoon Pepijn uit elkaar met zijn partner. "De dood van Pepijn was niet enkel de reden, maar daardoor zijn bepaalde dingen wel nog meer tot uiting gekomen."

Voor elk van de ouders die hier getuigen, is het de grootste angst: dat hun kind vergeten wordt. "Het is de ergste vrees van elke ouder", vertelt Veerle emotioneel. 

"Met de jaren gaat dat minder en minder worden", vrezen ook Ludwig en Cynthia. "Nu is dat nog heel intens, maar over een tijd gaat dat afzwakken. Dat is misschien normaal, maar dat is voor ons niet gemakkelijk. Want wij gaan dat niet hebben."

"Ties is al langer dood dan dat hij bij ons was", vertellen ook Esther en Robin. "Er is maar 3,5 jaar om over te praten. Eens mensen niet meer over hem praten, is hij ook echt echt dood."

Wat ook in alle verhalen als rode draad terugkomt, is dat de omgeving vaak niet goed weet hoe te reageren. "Er zijn mensen die bij wijze van spreken het volgende gangpad nemen als ze zien dat ik eraan kom. Omdat ze schrik hebben, niet goed weten wat zeggen", vertelt Veerle. "Als mensen het niet weten, "hoe is het?" is een goede vraag", vindt ook Esther. "Daar kan ik op antwoorden: het gaat vandaag, of vandaag is een kakdag. Stel die vraag dus maar."

"Ik zou heel graag een boodschap overbrengen: denk nog aan onze kinderen", roept Josiane op. Soms is ze ook boos op de mensen die niet weten hoe ermee om te gaan. "Hoeveel deugd kan het doen als we nog eens mogen praten over onze kinderen? Wij leven van herinneringen. (...) Ze zijn er niet meer, maar denk er nog eens aan. Ze zijn dood, maar zwijg ze niet dood. Laat ons een beetje begrip opbrengen voor de mensen voor wie het nooit meer hetzelfde is. Het is nooit meer mét, maar altijd zonder."