Woedende fans van Amy Winehouse kunnen oordelen: is film 'Back to black' immoreel of niet?

Toen in januari de eerste beelden van de film opdoken, regende het meteen verontwaardigde reacties. De foto’s van actrice Marisa Abela, struikelend over straat als Amy Winehouse met haar typische kapsel, zware eyeliner en herkenbare tatoeages, waren een dolk in het hart van haar fans.

“Traumaporno”, riepen ze in koor. Hier zat toch niemand op te wachten? Ook critici stelden zich vragen bij de goede bedoelingen van de initiatiefnemers.  

De wrevel heeft te maken met de tragische levensloop van de superster. Winehouse was gezegend met een unieke stem en groeide in korte tijd uit tot een legende. Ze brak door in 2007 met haar album 'Back to black’ en scoorde hits met 'You know I'm no good', 'Valerie' en 'Rehab'. Maar het succes had een keerzijde. Winehouse raakte snel verslaafd aan alcohol en drugs en overleed op 23 juli 2011.

En er was de dubieuze rol van de pers. Die zat haar voortdurend op de hielen. Paparazzi kampeerden als het ware aan haar voordeur. Die permanente media-aandacht heeft Winehouse volgens vele fans mee de dood ingejaagd. 

Dan rijst de vraag: kun je een film maken over een artieste die haar hele jonge leven werd uitgebuit en achternagezeten, zonder zelf de geschiedenis te herhalen? Is dat niet vreselijk hypocriet? En is het daar niet veel te vroeg voor? VRT NWS legde de vraag voor aan de makers van 'Back to black'.

‘Back to black’ is geregisseerd door Sam Taylor-Johnson. Zij maakte in 2009 al eens een biopic: ‘Nowhere boy’, over de jonge jaren van John Lennon. In 2012 trouwde ze met haar hoofdrolspeler van toen, Aaron Taylor-Johnson. Die wordt intussen steeds hardnekkiger getipt als de nieuwe James Bond. 

Sam Taylor-Johnson beseft dat ze met deze film de perceptie tegen heeft, maar houdt vol dat ze een respectvolle en liefdevolle film heeft gemaakt, zonder sensatiezucht.

“We vertellen het verhaal vanuit Amy’s perspectief en door haar ogen”, zegt ze. “We vertrokken vanuit haar muziek en haar teksten, om zo dicht mogelijk bij Amy te blijven. In tegenstelling tot de documentaire over Amy die van buiten uit probeerde te verklaren wat er allemaal misliep.”

In ‘Amy’, de spraakmakende documentaire van Asif Kapadia uit 2015, leerden we Winehouse' partner Blake Fielder-Civil kennen als de man die haar cocaïne en heroïne leerde gebruiken en zo deels verantwoordelijk was voor haar dood.

In ‘Back to black’ krijgen we een heel ander beeld van de man. Taylor-Johnson geeft toe dat de twee in een toxische relatie zaten, maar Amy hield wel zielsveel van hem. Dat blijkt uit haar muziek en haar teksten. Dus dat is precies wat we in de film te zien krijgen.

Amy’s vader Mitch kwam uit de documentaire tevoorschijn als een opportunist die er niet in slaagde om zijn dochter te beschermen. In deze film blijkt vooral hoe onmisbaar hij voor haar was.

Taylor-Johnson bracht een bezoek aan Mitch en Janis, de ouders van Winehouse. Uit respect, niet om toestemming te vragen. Ze accepteerde geen enkele inmenging in haar film. Maar ze kreeg hun zegen en beide ouders zijn nu blij dat de film er gekomen is.

Een film over het leven van Amy Winehouse staat of valt uiteraard met de hoofdrolspeelster. De keuze viel uiteindelijk op de relatief onbekende actrice Marisa Abela. Ze speelde een piepklein rolletje in ‘Barbie’, en was te zien in de tv-serie ‘Industry’, over ambitieuze twintigers in een Londense bank.  

Of de fans de film kunnen smaken of niet, één ding zullen ze moeten toegeven: de vertolking van Marisa Abela is een tour de force. Na een tijdje vergeet je gewoon dat je naar een actrice zit te kijken.

Abela bereidde zich zo goed voor op haar rol, dat ze het op een gegeven moment aandurfde om enkele nummers van Winehouse zelf te zingen, hoewel dat aanvankelijk niet de bedoeling was. Sam Taylor-Johnson geloofde haar eigen oren niet. Resultaat: Abela zong uiteindelijk de hele film in, van begin tot einde. 

Abela schrok ook wel van de heftige reacties en begrijpt dat de film gevoelig ligt bij de fans, maar ze is ervan overtuigd dat ze ervan zullen houden. Precies omdat de focus niet ligt op de tragiek van Winehouses leven, maar op haar creatieve kracht en de muziek waarmee ze de wereld veranderde. 

Zelfde verhaal bij Jack O’Connel, die de rol van de vaak verguisde Blake Fielder-Civil voor zich neemt. Toeval of niet, ook van O’Connel wordt beweerd dat hij wel eens de nieuwe James Bond zou kunnen worden.

'Het is niet aan ons om te oordelen', zegt hij. 'Wij vertolken wat die jonge mensen op dat moment voor elkaar voelden. Ze leefden een leven onder een microscoop. Eigenlijk waren het nog bijna kinderen.'

‘You go back to her and I go back to black’, zingt Winehouse over Fielder-Civil als hij haar in de steek laat. Maar hij was wel de liefde van haar leven, en een grote inspiratiebron. O'Connel weigert dan ook om zijn personage met de vinger te wijzen. Hij zocht contact met hem en leerde hem zelfs appreciëren. 

Ook de producent van ‘Back to black’, Alison Owen, ontkent dat de film immoreel zou zijn. Ze is zelf moeder van een dochter die op jonge leeftijd wereldberoemd werd: Lily Allen, een tijdgenote van Winehouse.

“Het gaat zo snel. De ene dag maken ze ruzie over wie de meeste gebakken patatjes krijgt, de andere dag staan ze op één en hangen paparazzi aan de regenpijp. En er is geen handleiding”, vertelt ze aan Screen Daily.

Tussen haakjes: die kleine broer die destijds aanspraak maakte op de patatjes van Lily Allen is ook niet onbekend gebleven. Alfie Allen is nu een bekende acteur. Hij speelde o.a. Theon Greyjoy in de tv-serie ‘Game of Thrones’. Maar dat geheel terzijde. 

Owen heeft Winehouse enkele keren ontmoet, kort voor haar dood. “Ik zag haar op een albumvoorstelling dansen met haar partner (Fielder-Civil). Ze was toen heel mager. Je kon zien dat het slecht ging eindigen maar ze leek niet tegen te houden”.

Het is Owen die de film in 2018 in de steigers zette, omdat ze het verhaal van Amy wilde herkaderen. “Mensen die jong sterven worden bekender door hun dood dan door hun leven, en dat gebeurt nog meer met vrouwen dan met mannen."

"Als feministe stoort het mij dat mensen zich bij Amy altijd afvragen wie verantwoordelijk is voor haar dood. Dat vragen ze niet over Jimi Hendrix of Jim Morrison. Dat zijn volwassen mannen die de gevolgen dragen van hun eigen keuzes.“

Volgens Owen is Amy Winehouse allesbehalve een kaars in de wind. Ze was een steekvlam. En zo heeft ze haar in ‘Back to Black’ willen portretteren. Benieuwd of de fans haar in de armen zullen sluiten.