"Grondwet blokkeert democratisch gesteunde hervormingen", zegt de N-VA
De Grondwet veroorzaakt een sociaal-economische stilstand. Hij moet dan ook worden herzien, zo niet kunnen bepaalde hervormingen waarvoor een groot draagvlak bestaat, eenvoudigweg niet worden doorgevoerd. Dat staat in de voorstellen van de N-VA om de Grondwet te hervormen."Die vergrendelt niet alleen de democratie, maar verhindert ook de welvaart", zegt Kamerlid Sander Loones.
Binnen enkele weken moeten Kamer, Senaat en regering elk met een lijst komen van artikelen uit de Grondwet die de volgende legislatuur kunnen worden aangepast. Het zijn uiteindelijk de artikelen die op elk van die drie lijsten staan, die voor herziening in aanmerking komen, al is er wel een achterpoort via artikel 195. Net als vijf jaar geleden wil de N-VA de hele Grondwet voor herziening vatbaar laten verklaren. Niet onlogisch wanneer je een drastische hervorming als het confederalisme wil doorvoeren.
Dat uitgangspunt gaat nog steeds op, maar de partij gooit het ook over een andere boeg. "Alle dossiers zijn de facto institutioneel, maar ze worden zo niet bevat. Het debat over de Grondwet is een sociaal-economisch debat", voert Loones daarbij aan. Hij haalt het voorbeeld aan van de beperking van de werkloosheid in de tijd. "Stel dat je daarvoor een meerderheid vindt, dan kan je niet garanderen dat het grondwettelijk zal standhouden, omwille van het standstill-principe in artikel 23."
Recente voorbeelden voeden bij hem in elk geval de vrees dat zo'n hervorming de toets van het Grondwettelijk Hof niet zal doorstaan. Zo wilde de N-VA in de vorige regering de inkomensgarantie voor ouderen aan een strengere verblijfsvoorwaarde koppelen. Die poging botste op de grondwettelijke muur. "Strenger kan niet, soepeler kan wel", betreurt Loones. Andere voorbeelden zijn het vergunningenbeleid, het stikstofdossier, de eindtermen, enzovoort.
"Democratisch gedragen hervormingen worden onmogelijk gemaakt door de Grondwet", ook wanneer die bijvoorbeeld tot doel hebben het sociaal model overeind te houden, luidt het. En dat terwijl het sociaal bestel op een aantal vlakken misschien soberder zal moeten om het in stand te houden.
Tweederdemeerderheid
Fractieleider Peter De Roover benadrukt dat de spelregels vandaag nog steeds bescherming bieden tegen overhaaste beslissingen. "Je hebt nog steeds een tweederdemeerderheid nodig. Dat blijft een voldoende hoge drempel om gekke avonturen te moeten vrezen."
Voor hem is een deel van de inzet ook dat de checks and balances tussen de drie machten worden hersteld. Het is de overtuiging van De Roover dat de wetgevende macht - het parlement dus - vandaag zowat "het kneusje" van de drie is geworden. En dat terwijl de wetgevende macht net de "primus inter pares" hoort te zijn, "want de anderen hebben geen legitimiteit van de kiezer."
Hij verwijst daarbij naar de verkiezingen voor het Europees Parlement. Een wet die de Kamer goedkeurde, voerde een stemrecht in voor jongeren van zestien en zeventien jaar. Maar door een arrest van het Grondwettelijk Hof werd dat plots een stemplicht. Waarop de regering besliste dat jongeren die niet gaan stemmen, niet zullen worden vervolgd. "Over die stemplicht is zelfs nooit gestemd, er zou mogelijks zelfs nooit een wettekst voor zijn ingediend", aldus De Roover.
Volksberoep
De plannen van de N-VA bevatten zoals bekend ook de invoering van een volksberoep. Dat moet het mogelijk maken dat het parlement gedurende vijf jaar bepaalde gewone wetgeving afschermt voor het Grondwettelijk Hof, én dat het parlement met een tweederdemeerderheid een beslissing van datzelfde Hof kan vernietigen.
De N-VA wil ook de periode van lopende zaken tijdens ellenlange onderhandelingen doorbreken, door de regering tijdens de eerste drie maanden nog maar uit één vertegenwoordiger per partij te laten bestaan. Nadien zouden de deelstaten worden betrokken, legde senator Karl Vanlouwe uit.
De partij wil voor de Vlaamse verkiezingen het kiesstelsel hervormen. Daarbij zouden 70 parlementsleden worden verkozen uit kleinere lokale kieskringen en 30 parlementsleden uit een grote Vlaamse kieskring. Er zouden dus nog maar 100 in plaats van 124 Vlaamse parlementsleden overblijven. In het confederale model zou de federale regering slechts bestaan uit vier ministers, aangevuld met ministers uit de deelstaten.
De Kamer zou nog worden samengesteld uit vertegenwoordigers van de deelstaten. Evergreens blijven de afschaffing van de Senaat, van de provinciebesturen en van de monarchie.