LIVE MIDDEN-OOSTEN. Netanyahu: "We vallen Rafah binnen, met of zonder akkoord over wapenstilstand”

In het noorden van Gaza opent Israël nog deze week een nieuwe grensovergang. Dat meldt het Witte Huis nadat president Joe Biden daar bij premier Benjamin Netanyahu op zou hebben aangedrongen. Ook verwacht het Witte Huis dat in de komende dagen de eerste goederen geleverd kunnen worden via een tijdelijke haven voor de kust van de Gazastrook.

De Israëlische nieuwszender i24News meldt op basis van veiligheidsbronnen dat de werkzaamheden aan de tijdelijke pier al klaar zijn en dat de eerste humanitaire levering zaterdag wordt verwacht.

De internationale gemeenschap dringt er bij Israël al langer op aan meer humanitaire hulp in Gaza toe te staan. Biden kondigde de bouw van de tijdelijke haven begin maart aan, toen Israël leveranties met vrachtwagens tegenhield. Inmiddels zouden volgens het Witte Huis dagelijks meer dan tweehonderd vrachtwagens met hulp Gaza bereiken.

De Britse plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken, Andrew Mitchell, heeft parlementsleden in Londen verteld dat het onder de huidige omstandigheden "niet gemakkelijk in te zien" is hoe een Israëlisch grondoffensief in Rafah, in het zuiden van de Gazastrook, "in lijn zou kunnen zijn met het oorlogsrecht”.

Duitsland hoeft de wapenexport naar Israël voorlopig niet stil te leggen. Het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag heeft dinsdag de beschuldigingen van Nicaragua afgewezen in een genocidezaak die het had aangespannen. 

"Het hof oordeelt dat de omstandigheden niet vereisen dat het zijn bevoegdheid uitoefent om voorlopige maatregelen te bevelen", luidt het. Duitsland mag dus wapens blijven leveren aan Israël. Wel laat het ICJ weten diep bezorgd te blijven over de situatie in Gaza.

Nicaragua beschuldigt Duitsland ervan de Genocideconventie van 1948 te schenden door wapens aan Israël te leveren voor de Gaza-oorlog, waarmee de Palestijnse bevolking voortdurend wordt aangevallen.

De hoogste gerechtelijke instantie binnen de Verenigde Naties (VN) moet zich wel nog ten gronde over het dossier buigen, iets wat nog maanden of jaren kan aanslepen.

De stad Brussel heeft inmiddels meer dan 700 ton hulpmiddelen voor de Palestijnen in de Gazastrook ingezameld. De inzamelactie loopt tot en met zondag 5 mei in Paleis 1 op de Brusselse Heizelvlakte. Daarna worden de hulpmiddelen, waaronder slaapzakken, melkpoeder en hygiëneproducten, naar Gaza gebracht.

Dinsdag brachten burgemeester van de stad Brussel Philippe Close (PS) en minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) een bezoek aan Paleis 1, waar de inzamelactie sinds 19 april plaatsvindt. De burgemeester en minister kwamen er spreken met ngo Human Smile en hun medewerkers die de actie in goede banen leiden.

In totaal werden er al 500 paletten van 1,30 meter hoog met hulpmiddelen verzameld door de stad Brussel, goed voor ongeveer 700 ton. Naast de inzamelactie op de Heizelvlakte organiseert het UMC Sint-Pieter gelijktijdig ook een geldinzamelingsactie. Daarbij werd reeds 39.500 euro ingezameld.

Het is de bedoeling dat de hulpmiddelen en het geld zo snel mogelijk terechtkomen bij de Palestijnen in de Gazastrook. Minister van Defensie Dedonder duidt dat de middelen met vliegtuigen van Defensie naar Egypte zullen worden gebracht, om vandaar de Gazastrook te bereiken.

Eerder organiseerde de stad Brussel ook inzamelacties voor de aardbeving in Turkije en de rampen in Guinee, de Democratische Republiek Congo, Marokko en Oekraïne. "We hebben besloten om hetzelfde te doen voor de bevolking van Gaza, in samenwerking met Defensie en Ontwikkelingssamenwerking", zegt burgemeester Close.

"Afgelopen maand werden negen luchtdroppings met humanitaire goederen uitgevoerd boven de Gazastrook", vervolgt Dedonder. "In totaal werd 164 ton humanitair materieel geleverd aan de bevolking in Gaza". De 700 ton door stad Brussel ingezamelde hulpmiddelen worden daaraan toegevoegd. "Wij danken iedereen die heeft gedoneerd, maar ook de vele vrijwilligers die zich hebben ingezet."

Het VN-agentschap voor hulpverlening aan Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) loopt nog altijd 267 miljoen dollar (249 miljoen euro) mis door de beslissing van verschillende landen om de financiële steun op te schorten. Dat heeft de topman van de organisatie dinsdag meegedeeld.

Het agentschap bevindt zich vandaag wel "in een betere situatie dan drie maanden geleden", zegt Philippe Lazzarini, de secretaris-generaal van UNRWA, op een persbriefing in Genève. Dat herstel is te danken aan de terugkeer van enkele donoren, de bijdragen van nieuwe landen en de werving bij private donoren. Lazzarini verwacht dat het agentschap genoeg middelen heeft om zijn werking "tot eind juni" voort te zetten.

In januari beschuldigde de Israëlische regering twaalf UNRWA-medewerkers ervan betrokken te zijn geweest bij de terroristische aanval die Hamas op 7 oktober uitvoerde in Israël. Een vijftiental landen, waaronder grote geldschieters als de Verenigde Staten, beslisten daarop hun financiering van het agentschap op te schorten. Het betekende een daling van de fondsen met meer dan de helft tegenover vorig jaar, en dat op een moment waarop de noden in de Palestijnse Gazastrook enorm zijn.

Heel wat landen hebben hun bijdragen aan UNRWA intussen hervat, zegt Lazzarini. Maar het totale bedrag aan opgeschorte fondsen bedraagt nog altijd 267 miljoen dollar. Het grootste deel daarvan is een gevolg van de opschorting van de Amerikaanse hulp.

De financiële steun van de VS is door een begrotingswet opgeschort tot maart 2025. Ook het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk hebben nog altijd geen beslissing genomen over het al dan niet hervatten van de steun. Zwitserland zal wellicht woensdag beslissen over een hernieuwing van de bijdrage.

Onafhankelijk experts hebben vorige week nog een rapport voorgesteld, waaruit blijkt dat Israël nooit bewijzen heeft aangeleverd voor de betrokkenheid van UNRWA-medewerkers bij de terroristische aanval. De experts zeggen dat UNRWA een aantal "robuuste" mechanismen heeft opgezet om het neutraliteitsprincipe te waarborgen, maar dat er wel nog ruimte is voor verbetering.

De bouw van een tijdelijke aanlegsteiger om hulpgoederen voor de Gazastrook te leveren, loopt zoals gepland. Volgens schattingen van het Amerikaanse Pentagon zou de tijdelijke haven begin mei operationeel moeten zijn.

Het Amerikaanse leger werkt momenteel aan de bouw van een drijvend platform voor de kust van de Gazastrook. Volgens de woordvoerder van het Pentagon, Sabrina Singh, gaat het om een tijdelijke oplossing om hulpgoederen naar de Gazastrook te vervoeren.

Het Amerikaanse militaire commando voor het Midden-Oosten (CENTCOM) gaf dinsdag foto's vrij van de constructie, waarvan de bouw vorige week van start ging. Volgens het Pentagon kost de hele constructie zo'n 320 miljoen dollar (298 miljoen euro). De exploitatiekosten ervan zijn daarbij niet meegerekend.

De Amerikaanse president Joe Biden had in maart al aangekondigd dat de VS een tijdelijke haven willen bouwen, zodat militaire en civiele schepen via de zee hulpgoederen kunnen afleveren aan de belegerde Gazastrook. De vrachtwagens met humanitaire goederen voor de Palestijnse burgers worden sinds het uitbreken van de oorlog slechts druppelsgewijs toegelaten door het Israëlische leger.

Het is de bedoeling dat humanitaire hulp binnenkort via Cyprus naar de drijvende haven wordt verscheept. Daar worden de hulpgoederen dan overgeladen op kleinere vaartuigen en naar Gaza gevaren. De VS hebben bevestigd dat er bij die operatie geen grondtroepen op het Palestijnse grondgebied komen.

Een Israëlische politieagent is dinsdag neergestoken in de Oude Stad van Jeruzalem. De dader, een 34-jarige Turk, is doodgeschoten door een andere agent. Dat meldt de Israëlische politie.

De hulporganisatie Magen David Adom, het Israëlische equivalent van het Rode Kruis, zegt dat de 30-jarige politieagent naar het ziekenhuis is overgebracht. Zijn gezondheidstoestand wordt als "gematigd" omschreven.

Columbia University in New York is maandag begonnen met het schorsen van studenten die weigeren hun tenten op de campus af te breken. Studenten hadden een tentenkamp opgezet van waaruit ze protesteerden tegen de aanvallen van Israël in de Gazastrook.

Rector Nemat Minouche Shafik laat in een statement weten dat er dagenlang onderhandelingen zijn geweest tussen studentenorganisaties en het universiteitsbestuur, maar dat die uiteindelijk niet geleid hebben tot de verwijdering van het kamp.

De universiteit had maandagochtend alle studenten de waarschuwing gestuurd dat zij het protestkamp om 14 uur moesten hebben verlaten en een formulier moesten tekenen waarin zij toezegden zich aan de regels te houden op straffe van schorsing.

Op Columbia, een van de prestigieuze Ivy League-universiteiten in de VS, vonden eerder deze maand de eerste grote Amerikaanse studentenprotesten rond Gaza plaats. Die hebben zich sindsdien verspreid naar onderwijsinstellingen in het hele land. Daarbij zijn dit weekend zo'n 350 demonstranten aangehouden. Maandag kwam het in Austin in de staat Texas tot een botsing tussen protesterende studenten en de politie, die pepperspray inzette en tientallen arrestaties verrichtte.

Europese en Arabische ministers van Buitenlandse Zaken hebben maandag in de Saoedische hoofdstad Riaad manieren besproken om de krachten te bundelen om tot een tweestatenoplossing te komen in het Midden-Oosten.

"Als we vooruitgang willen boeken in de tweestatenoplossing, zal die niet van de strijdende partijen komen", zei de Noorse minister van Buitenlandse Zaken Espen Barth Eide. "Ik denk niet dat Israël bereid is tot onderhandelen, en evenmin dat de Verenigde Staten het nodige leiderschap willen opnemen om tot zo'n oplossing te komen. Arabisch-Europees leiderschap is het beste waarop we kunnen hopen." Noorwegen is een van de organisatoren van de top. 

Het overleg vindt plaats in de marge van een speciale bijeenkomst van het Wereld Economisch Forum, gewijd aan de oorlog in Gaza. 

De Saoedische minister van Buitenlandse Zaken Faisal bin Farhan al-Saoed gaf, samen met andere aanwezigen, aan dat tastbare en onomkeerbare stappen in de richting van de oprichting van een Palestijnse staat een essentieel onderdeel moeten zijn van elk overeenkomst voor een duurzaam staakt-het-vuren.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu verzet zich tegen de oprichting van zo'n Palestijnse staat. 

Eerder op maandag zei EU-buitenlandchef Josep Borrell dat hij de Arabische landen aanmoedigt om hun voorstellen voor een tweestatenoplossing op tafel te leggen. "Mijn enige hoop is geloven dat als de Arabieren met een voorstel komen, de Europeanen ertoe gebracht worden hun verschillen te overwinnen. Ik stel de lidstaten voor de Arabieren in Brussel uit te nodigen en hun plan met ons te delen, want we moeten proberen onze aanpak op elkaar af te stemmen."

De pro-Palestijnse studenten aan Columbia University in New York weigeren de campus te verlaten, ook nadat het hoofd van de universiteit, Minouche Shafik, maandag had opgeroepen om de kampplaats te verlaten. De spanningen liepen daardoor hoog op aan de universiteit, het epicentrum van pro-Palestijnse demonstraties op Amerikaanse campussen.

In een document dat aan de demonstranten werd uitgedeeld, met de titel "Mededeling aan het kamp", eiste de universiteit dat ze het terrein voor 14 uur (18 uur GMT) zouden verlaten. Als ze dat niet doen, "dan worden jullie geschorst in afwachting van een onderzoek", aldus het document.

Studenten riepen daarop een bijeenkomst samen, gevolgd door een persconferentie om "het kamp te beschermen". "We laten ons niet uitzetten, behalve met geweld", riep een studentenleider.

Toen het ultimatum afliep marcheerden tientallen jongeren op de campus, hun gezichten verborgen met maskers. Ze klapten in hun handen en scandeerden "Free Palestine", zo stelde een AFP-journalist vast die ongeveer vijftig mensen telde die in het kamp waren achtergebleven.

Het pro-Palestijnse protest op de Amerikaanse universiteiten duurt al een tiental dagen. De protestgolf begon aan Columbia University. Een honderdtal studenten werden er op 18 april gearresteerd, omdat ze een grasveld van de campus bezetten om het einde van de oorlog in Gaza te eisen. Sindsdien zijn op steeds meer universiteiten in de VS soortgelijke acties gehouden en al meer dan 700 betogers opgepakt.

Als Israël toch het met vluchtelingen volgepakte Rafah in de Gazastrook binnenvalt, zal de Europese Unie actie ondernemen. "Dan overleggen we met onze lidstaten en komen we in actie", zegt voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie. Maar of de EU dan met sancties komt, wil ze niet zeggen.

De radicaal-linkse Europese lijsttrekker Walter Baier vroeg Von der Leyen tijdens een EU-verkiezingsdebat in Maastricht waarom de EU Israël maar laat begaan. Toen GroenLinkser Bas Eickhout, boegbeeld van de Europese Groenen, doorvroeg of na een inval in Rafah strafmaatregelen zouden volgen, haperde de commissievoorzitter. Ze zou dat "volstrekt onaanvaardbaar" vinden, maar trekt "nooit rode lijnen". "Volslagen onbevredigend", vond Baier.

De EU-landen besluiten over sancties, maar buitenlandchef en Eurocommissaris Josep Borrell stelt ze doorgaans voor.

Irak heeft zeker 160 Iraakse families, in totaal ongeveer 700 personen, gerepatrieerd uit het Syrische gevangenenkamp Al-Hol, waar de familieleden van jihadi's van terreurgroep IS verblijven. Dat maakte een Iraakse functionaris in Noord-Irak, waar de groep is aangekomen, maandag bekend.

Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten (SOHR), dat over een uitgebreid netwerk beschikt in Syrië, bevestigde zondag het vertrek van de Iraakse families (714 mensen) uit Al-Hol, in het noordoosten van Syrië.

De lokale ambtenaar legde anoniem uit dat de families in het Al-Jadaa kamp zouden worden vastgehouden voor een periode van "psychologische rehabilitatie". Die moet ervoor zorgen dat ze in staat zijn om "terug te keren naar hun regio's van herkomst" en garanderen dat ze geen gevaar vormen en geen jihadistische banden hebben.

Meer dan 43.000 personen verblijven in het overbevolkte kamp Al-Hol, dat onder Koerdisch gezag staat. Het gaat om Syrische ontheemden, Iraakse vluchtelingen en duizenden buitenlanders uit minstens 45 landen, waaronder families van IS-jihadi's.

Ook in Irak is de terugkeer van familieleden van jihadi's omstreden. Een deel van de bevolking had drie jaar lang zwaar te lijden onder de wreedheden van IS, dat delen van Irak controleerde van 2014 tot 2017. Op een gegeven moment had het een derde van het land in handen.

Ondanks herhaaldelijk aandringen van de Koerdische autoriteiten weigeren de meeste westerse landen om hun burgers uit de kampen te repatriëren. Ze zijn bang voor mogelijke terreurfeiten op hun grondgebied. België repatrieerde in het verleden enkele tientallen vrouwen en kinderen uit kampen in Syrië.

De Verenigde Staten hebben vastgesteld dat vijf eenheden van het Israëlische leger verantwoordelijk zijn voor grove schendingen van de mensenrechten van Palestijnen. Het gaat om mishandelingen op de bezette Westelijke Jordaanoever voordat in oktober de oorlog tussen Israël en Hamas in de Gazastrook uitbrak.

Bij vier eenheden is "effectief" ingegrepen en zijn "corrigerende" maatregelen genomen. De mogelijkheid van Amerikaanse sancties is daardoor weggenomen, aldus het buitenlandministerie in Washington. Over de vijfde legereenheid, waarover Israël aanvullende informatie verstrekte, wordt verder overlegd tussen de Israëlische en Amerikaanse regering.