LIVE MIDDEN-OOSTEN. Egypte: “Besprekingen over staakt-het-vuren Gaza hoopgevend” - Pro-Palestijnse studenten weigeren Columbia University te verlaten

Egypte heeft goede hoop voor het voorstel voor een staakt-het-vuren in Gaza dat vertegenwoordigers van Hamas hebben meegenomen uit Caïro, zo meldde minister van Buitenlandse Zaken Sameh Shoukry maandagavond laat. Egyptische inlichtingenbronnen laten aan persbureau Reuters weten binnen twee dagen een respons te verwachten van de Palestijnse organisatie.

Zondag meldde een hoge Hamas-functionaris al aan persbureau AFP dat de beweging "geen grote problemen" heeft met het laatste voorstel van Israël voor een staakt-het-vuren in Gaza. Het gaat om een plan voor een wapenstilstand van veertig dagen en de vrijlating van potentieel duizenden Palestijnse gevangenen in ruil voor de vrijlating van Israëlische gijzelaars, zo bevestigde de Britse minister van Buitenlandse Zaken, David Cameron, maandag.

"We hebben goede hoop dat het voorstel rekening houdt met de positie van beide partijen en beide kanten tot matiging beweegt", aldus Shoukry. "Er zijn aan beide kanten factoren die gevolgen zullen hebben. Maar ik hoop dat iedereen dit moment aanpakt om te erkennen dat we niet verder kunnen met deze situatie die voortdurend mensenlevens kost."

Egypte, Qatar en de Verenigde Staten treden al maanden op als bemiddelaars voor een bestand tussen Israël en Hamas. Tot dusver is het slechts één keer gelukt om een deal te sluiten. In november was een bestand van een week van kracht. In die week werden meer dan honderd gijzelaars vrijgelaten in ruil voor drie keer zo veel Palestijnse gevangenen.

Europese en Arabische ministers van Buitenlandse Zaken hebben maandag in de Saoedische hoofdstad Riaad manieren besproken om de krachten te bundelen om tot een tweestatenoplossing te komen in het Midden-Oosten.

"Als we vooruitgang willen boeken in de tweestatenoplossing, zal die niet van de strijdende partijen komen", zei de Noorse minister van Buitenlandse Zaken Espen Barth Eide. "Ik denk niet dat Israël bereid is tot onderhandelen, en evenmin dat de Verenigde Staten het nodige leiderschap willen opnemen om tot zo'n oplossing te komen. Arabisch-Europees leiderschap is het beste waarop we kunnen hopen." Noorwegen is een van de organisatoren van de top. 

Het overleg vindt plaats in de marge van een speciale bijeenkomst van het Wereld Economisch Forum, gewijd aan de oorlog in Gaza. 

De Saoedische minister van Buitenlandse Zaken Faisal bin Farhan al-Saoed gaf, samen met andere aanwezigen, aan dat tastbare en onomkeerbare stappen in de richting van de oprichting van een Palestijnse staat een essentieel onderdeel moeten zijn van elk overeenkomst voor een duurzaam staakt-het-vuren.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu verzet zich tegen de oprichting van zo'n Palestijnse staat. 

Eerder op maandag zei EU-buitenlandchef Josep Borrell dat hij de Arabische landen aanmoedigt om hun voorstellen voor een tweestatenoplossing op tafel te leggen. "Mijn enige hoop is geloven dat als de Arabieren met een voorstel komen, de Europeanen ertoe gebracht worden hun verschillen te overwinnen. Ik stel de lidstaten voor de Arabieren in Brussel uit te nodigen en hun plan met ons te delen, want we moeten proberen onze aanpak op elkaar af te stemmen."

De pro-Palestijnse studenten aan Columbia University in New York weigeren de campus te verlaten, ook nadat het hoofd van de universiteit, Minouche Shafik, maandag had opgeroepen om de kampplaats te verlaten. De spanningen liepen daardoor hoog op aan de universiteit, het epicentrum van pro-Palestijnse demonstraties op Amerikaanse campussen.

In een document dat aan de demonstranten werd uitgedeeld, met de titel "Mededeling aan het kamp", eiste de universiteit dat ze het terrein voor 14 uur (18 uur GMT) zouden verlaten. Als ze dat niet doen, "dan worden jullie geschorst in afwachting van een onderzoek", aldus het document.

Studenten riepen daarop een bijeenkomst samen, gevolgd door een persconferentie om "het kamp te beschermen". "We laten ons niet uitzetten, behalve met geweld", riep een studentenleider.

Toen het ultimatum afliep marcheerden tientallen jongeren op de campus, hun gezichten verborgen met maskers. Ze klapten in hun handen en scandeerden "Free Palestine", zo stelde een AFP-journalist vast die ongeveer vijftig mensen telde die in het kamp waren achtergebleven.

Het pro-Palestijnse protest op de Amerikaanse universiteiten duurt al een tiental dagen. De protestgolf begon aan Columbia University. Een honderdtal studenten werden er op 18 april gearresteerd, omdat ze een grasveld van de campus bezetten om het einde van de oorlog in Gaza te eisen. Sindsdien zijn op steeds meer universiteiten in de VS soortgelijke acties gehouden en al meer dan 700 betogers opgepakt.

Als Israël toch het met vluchtelingen volgepakte Rafah in de Gazastrook binnenvalt, zal de Europese Unie actie ondernemen. "Dan overleggen we met onze lidstaten en komen we in actie", zegt voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie. Maar of de EU dan met sancties komt, wil ze niet zeggen.

De radicaal-linkse Europese lijsttrekker Walter Baier vroeg Von der Leyen tijdens een EU-verkiezingsdebat in Maastricht waarom de EU Israël maar laat begaan. Toen GroenLinkser Bas Eickhout, boegbeeld van de Europese Groenen, doorvroeg of na een inval in Rafah strafmaatregelen zouden volgen, haperde de commissievoorzitter. Ze zou dat "volstrekt onaanvaardbaar" vinden, maar trekt "nooit rode lijnen". "Volslagen onbevredigend", vond Baier.

De EU-landen besluiten over sancties, maar buitenlandchef en Eurocommissaris Josep Borrell stelt ze doorgaans voor.

Irak heeft zeker 160 Iraakse families, in totaal ongeveer 700 personen, gerepatrieerd uit het Syrische gevangenenkamp Al-Hol, waar de familieleden van jihadi's van terreurgroep IS verblijven. Dat maakte een Iraakse functionaris in Noord-Irak, waar de groep is aangekomen, maandag bekend.

Het Syrische Observatorium voor de Mensenrechten (SOHR), dat over een uitgebreid netwerk beschikt in Syrië, bevestigde zondag het vertrek van de Iraakse families (714 mensen) uit Al-Hol, in het noordoosten van Syrië.

De lokale ambtenaar legde anoniem uit dat de families in het Al-Jadaa kamp zouden worden vastgehouden voor een periode van "psychologische rehabilitatie". Die moet ervoor zorgen dat ze in staat zijn om "terug te keren naar hun regio's van herkomst" en garanderen dat ze geen gevaar vormen en geen jihadistische banden hebben.

Meer dan 43.000 personen verblijven in het overbevolkte kamp Al-Hol, dat onder Koerdisch gezag staat. Het gaat om Syrische ontheemden, Iraakse vluchtelingen en duizenden buitenlanders uit minstens 45 landen, waaronder families van IS-jihadi's.

Ook in Irak is de terugkeer van familieleden van jihadi's omstreden. Een deel van de bevolking had drie jaar lang zwaar te lijden onder de wreedheden van IS, dat delen van Irak controleerde van 2014 tot 2017. Op een gegeven moment had het een derde van het land in handen.

Ondanks herhaaldelijk aandringen van de Koerdische autoriteiten weigeren de meeste westerse landen om hun burgers uit de kampen te repatriëren. Ze zijn bang voor mogelijke terreurfeiten op hun grondgebied. België repatrieerde in het verleden enkele tientallen vrouwen en kinderen uit kampen in Syrië.

De Verenigde Staten hebben vastgesteld dat vijf eenheden van het Israëlische leger verantwoordelijk zijn voor grove schendingen van de mensenrechten van Palestijnen. Het gaat om mishandelingen op de bezette Westelijke Jordaanoever voordat in oktober de oorlog tussen Israël en Hamas in de Gazastrook uitbrak.

Bij vier eenheden is "effectief" ingegrepen en zijn "corrigerende" maatregelen genomen. De mogelijkheid van Amerikaanse sancties is daardoor weggenomen, aldus het buitenlandministerie in Washington. Over de vijfde legereenheid, waarover Israël aanvullende informatie verstrekte, wordt verder overlegd tussen de Israëlische en Amerikaanse regering.