Kan Europa zelf batterijen maken? "Tegen 2030 kunnen we zelfvoorzienend zijn als we juiste keuzes maken"
We kunnen voor de productie van batterijen op relatief korte termijn (veel) minder afhankelijk worden van landen als Chili en China. Want Europa heeft niet enkel voldoende grondstoffen, het heeft ook de knowhow om zélf de batterijen aan te maken. Alleen moeten er dan enkele voorwaarden vervuld worden, en graag snel. Dat stelt expert ter zake Julia Poliscanova van Transport&Environment (T&E).
In tijden van klimaatverandering probeert de wereld de omslag te maken naar groene energie. Elektrische auto's en vrachtwagens kunnen de uitstoot verminderen, maar daarvoor hebben we batterijen nodig. En vooralsnog hebben we daarvoor lithium nodig.
Landen die van nature rijk zijn aan lithium, kunnen die rijkdom verzilveren en hun internationale positie versterken, net als wie de batterijen kan produceren. Lithium wordt het nieuwe goud genoemd, het witte of groene goud, zoals je wil.
Het is 1 van de kwesties die besproken worden op een informele tweedaagse Europese meeting van ministers van Energie, voorgezeten door Tinne Van der Straeten, gisteren en vandaag.
Wie het "goud" in handen heeft, is relatief
Maar hoe is dat goud verdeeld en wie gaat ermee aan de slag? China mag dan wel vrij dominant zijn door een uitgekiende strategie en omdat het vroeg op de kar is gesprongen, niks belet Europa om zelf de mouwen op te stropen.
Het kan op die manier minder afhankelijk worden van China en landen die rijk zijn aan lithium zoals Chili. Meer zelfs: "Tegen 2030 kan Europa voor zichzelf instaan", claimt Julia Poliscanova van de internationale koepelorganisatie voor milieu en transport T&E.
Chili en Australië op nummer 1 en 2
Poliscanova was onlangs in Chili om er een bezoek te brengen aan SQM (Sociedad Química y Minera de Chile), een van 's werelds grootste lithiummijnen.
Ook VRT NWS kreeg de uitzonderlijke kans om een zicht te krijgen op de mijn en het hele verhaal errond.
Op dit moment produceren Chili en Australië veruit het meeste lithium in de wereld. Chili filtert lithium uit uitgestrekte zoutvlaktes, Australië haalt het uit hard gesteente. Ook China en Argentinië produceren nu al behoorlijk wat lithium. Andere landen hebben dan weer veel potentieel, zoals Bolivia en bijvoorbeeld Zimbabwe.
Lithium is overal. Ook in Europa
Maar het zou verkeerd zijn om te denken dat lithium maar bij een handvol landen zit en dat de rest van hen afhankelijk is, vertelt Poliscanova. "Lithium is overal. Dit wil ik even benadrukken. Ja, ook in Europa."
Van het zuiden van Europa tot het noorden
Er staan al heel wat projecten in de steigers in Europa, in steeds meer landen. "Het potentieel is er om tegen 2030 zelf voldoende grondstoffen voor de batterijen te ontginnen".
Alleen is dat niet zo eenvoudig als het klinkt: er moet voldoende draagvlak zijn bij lokale gemeenschappen, we moeten rekening houden met het milieu en er moet snel worden gewerkt, want er moet nog heel wat infrastructuur bijkomen. De vraag is hoe snel het allemaal kan, en hoe groot de (lokale) weerstand zal zijn. Zo was er bijvoorbeeld in Servië al massaal protest.
Maar Poliscanova is overtuigd. In België valt er misschien weinig te rapen, maar in andere landen wel zoals in Portugal en Spanje, Servië, Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk. In de noordelijke landen is er dan weer nikkel en koper beschikbaar - twee andere grondstoffen voor batterijen. België kan volgens Poliscanova een belangrijke rol spelen bij de recyclage.
In Chili vroegen ze me: waar blijft Europa?
Invoeren kan uiteraard ook, maar dan gaat Europa een serieuze tand moeten bijsteken op diplomatiek vlak en landen ter plaatse moeten gaan bezoeken, stelt Poliscanova: "Ik zal je een anekdote vertellen van toen ik onlangs in Chili was. Ik vroeg hoe het daar met de ontginning stond, maar ze draaiden de vraag om: waar is Europa? Ze willen graag samenwerken, maar Europa beweegt te traag."
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen was in juni vorig jaar nochtans in Zuid-Amerika om er een memorandum voor samenwerking te ondertekenen met Chili. Dat vormt met Bolivia en Argentinië de zogenoemde lithiumdriehoek. Samen zouden ze goed zijn voor 65 procent van alle lithiumreserves in de wereld. Maar het mag (moet) nog iets meer zijn, benadrukt Poliscanova. Nu importeert Europa een groot deel van de afgewerkte lithium uit China.
Europa kan het voorbeeld volgen van de VS, die pas laat in gang zijn geschoten maar nu op kruissnelheid zitten. Of het voorbeeld van China: "Maar dan beter, voor alle duidelijkheid. Je moet ter plaatse gaan, praten met de landen en met hen samenwerken op het vlak van infrastructuur, wegen enz."
"Het kan, maar vergeet niet de hele keten te ontwikkelen"
Tot daar de ontginning. Er is ook nog zoiets als het maken van de batterijen. China is daar vrij dominant geworden, door onder meer die partnerschappen met andere landen, een langetermijnvisie die al lang geleden begon, en subsidies. "Europa hoeft de rol van China niet over te nemen, maar kan wel zijn eigen boontjes doppen", beweert Poliscanova.
Er zou voldoende kennis zijn om de batterijen hier te maken, maar het is belangrijk dat de hele keten wordt ontwikkeld, bijvoorbeeld ook die van de kathodes en anodes van de batterijen. "In Europa zouden Umicore en BASF hun rol kunnen spelen. Maar er zijn investeringen nodig. Europa moet daarvoor het juiste klimaat creëren, maar ook de bedrijven zelf moeten partnerschappen aangaan".
Volgens Poliscanova zou Europa meer kunnen samenwerken met de VS en Canada, om zo de globale markt te diversifiëren. "Als je dan je eigen grondstoffen hebt, en snel op de bal kunt spelen met de ontwikkeling van de industrie, dan kan het snel veranderen."