Misbruik in de kerk
Ruzie onder magistraten, disfuncties en ‘indicaties’ van kerkelijke druk in Operatie Kelk dat misbruik in de kerk onderzocht
© Carlo Coppejans
De Hoge Raad voor de Justitie heeft een reeks disfuncties vastgesteld in het gerechtelijk onderzoek naar seksueel misbruik in de kerk. Hij verwijst onder meer naar de teruggave van de in beslag genomen stukken en de lange duur van het onderzoek. “Maar er is geen formeel bewijs dat het gerecht moedwillig, onder druk van de kerk, zaken in de doofpot heeft gestoken.”
In de parlementaire onderzoekscommissie Seksueel Misbruik in de Kerk heeft de Hoge Raad voor de Justitie (HRJ) vanmiddag de resultaten voorgesteld van het onderzoek naar ‘Operatie Kelk’. Dat onderzoek ging in oktober vorig jaar van start naar aanleiding van de VRT-documentaire Godvergeten. Daarin klaagde Walter Van Steenbrugge, de advocaat van enkele slachtoffers van misbruik, over een doofpotoperatie binnen het gerecht, waarbij volgens hem zelfs “clandestiene zittingen” zouden zijn georganiseerd om het gerechtelijk onderzoek ‘Kelk’ te saboteren.
Dat gerechtelijk onderzoek was op 24 juni 2010 begonnen met een reeks spectaculaire huiszoekingen, onder meer in de Sint-Romboutskathedraal en het aartsbisschoppelijk paleis in Mechelen. Vrijwel onmiddellijk na de huiszoekingen begon een gerechtelijk steekspel waarbij de advocaten van de kerk de wettigheid van de huiszoekingen aanvochten zonder dat de tegenpartij was opgeroepen. Maar volgens de HRJ heeft dat feit geen invloed gehad op de procedure.
Te weinig afstand
Dat was wel zo toen de Brusselse Kamer van Inbeschuldigingsstelling (KI) op 20 maart 2014 besloot om de in beslag genomen stukken terug te geven aan de kerk, stelt de Hoge Raad. Het onderzoek was op dat moment al verhuisd van het parket van Brussel naar het federaal parket. “Omdat de burgerlijke partijen niet werden opgeroepen voor de zitting van 18 maart, waar het debat over de teruggave werd gevoerd, konden ze achteraf ook geen cassatieberoep aantekenen. Dat is een disfunctie”, zegt de Hoge Raad die op die manier de stelling van advocaat Van Steenbrugge volgt. Bovendien werd de zitting voorgezeten door een magistraat die eerder in deze zaak al gewraakt was. Ook dat noemt de HRJ een disfunctie. (Lees verder onder de foto)
Onderzoeksrechter Wim De Troy voert in januari 2012 een huiszoeking uit in het bisdom van Luik. — © BELGA
Overige disfuncties zijn volgens de Raad onder meer de lange duur van het onderzoek en het niet-tijdig beantwoorden van brieven van advocaten van slachtoffers. Ook het feit dat de griffier van de onderzoeksrechter in ‘Kelk’, Wim De Troy, de partner was van de toenmalige Brusselse procureur des konings Bruno Bulthé, noemt de HRJ een disfunctie.
De Troy en Bulthé waren van in het begin de twee drijvende krachten in het onderzoek. Maar door de aanwezigheid van de griffier was er te weinig afstand tussen het parket van Brussel en de onderzoeksrechter die zijn werk in alle onafhankelijkheid moest doen. Het leidde ook tot wrijvingen met andere magistraten. De relatie tussen De Troy, Bulthé en het parket-generaal zakte al gauw onder het vriespunt, want het parket-generaal vond dat de twee zich vergaloppeerd hadden bij ‘Operatie Kelk’. “De HRJ heeft vastgesteld dat de procedure werd bemoeilijkt door onderlinge strubbelingen tussen magistraten”, luidt het in het verslag.
Ontmoeting met Keuleneer
Nog een conclusie van de Hoge Raad is dat er ‘indicaties van druk zijn’ vanuit de kerk op het onderzoek. Maar formeel bewijs daarvan is er niet. “Er zijn door de HRJ geen formele bewijzen gevonden dat het gerecht moedwillig, onder druk van de kerk, de procedure heeft gedwarsboomd of zaken in de doofpot heeft gestoken of heeft willen steken.”
Geen enkele door de Hoge Raad gehoorde magistraat of rechercheur heeft tijdens het onderzoek verklaard persoonlijk onder druk te zijn gezet door vertegenwoordigers van de kerk. Toch wijst de Hoge Raad op één ontmoeting tussen Fernand Keuleneer, de toenmalige advocaat van de kerk, met het parket-generaal in augustus 2010. “Op vraag van mr Keuleneer heeft begin augustus 2010 een ontmoeting plaatsgevonden tussen hem en enkele leden van het parket-generaal, onder anderen de magistraat die het dossier-Kelk behandelde op niveau van het parket-generaal. Enkele dagen later wijzigde het parket-generaal zijn standpunt voor de KI (over de wettigheid van de huiszoekingen, red.).”
Omdat het parket-generaal de Hoge Raad geen inzage wilde geven in de aantekeningen die genomen werden over die ontmoeting, kan de HRJ naar eigen zeggen niet achterhalen wat het exacte verloop was van die ontmoeting en of er sprake was van druk.
“Moet tot nadenken stemmen”
Het gerechtelijk onderzoek naar misbruik in de kerk is na veertien jaar nog altijd niet afgewerkt. De eindconclusie van Hilde Melotte, de voorzitter van de Hoge Raad voor de Justitie, is hard. “Er zijn door veel mensen met de beste bedoelingen veel inspanningen geleverd. Maar voor een dossier over kindermisbruik en verkrachting, met zeer grote impact op de samenleving, moeten we na veertien jaar ook durven te zeggen dat we er met onze samenleving en dus ook met justitie niet in geslaagd zijn om een aanpak te vinden en antwoorden te geven die menselijk en rechtvaardig aanvoelen. Slachtoffers voor wie het gerechtelijke onderzoek nu al veertien jaar aansleept, voelen zich nogmaals slachtoffer. Voor iedereen die met hart en ziel voor justitie werkt, moet dat tot nadenken stemmen. We zijn geen jurist geworden om dossiers als dit veertien jaar te laten duren zonder adequaat gevolg.”
Reactie Van Steenbrugge en bisschoppen: van “ronduit vernietigend” tot “stop de onterechte beschuldigingen”
Walter Van Steenbrugge, de advocaat van een groep slachtoffers, ziet in het verslag van de Hoge Raad de bevestiging van zijn gelijk. “Het rapport van de Hoge Raad is ronduit vernietigend voor het onderzoek Operatie Kelk. De Hoge Raad stelt dat er indicaties bestaan dat er druk vanwege de kerkelijke overheid is geweest. Dat is niets minder dan een kaakslag voor de onafhankelijkheid van de rechterlijke instanties.”
Van Steenbrugge vindt ook dat de HRJ in het rapport, zij het in mildere termen, bevestigt dat er “clandestiene zittingen” van de kamer van inbeschuldigingstelling (KI) zijn gehouden zonder dat de slachtoffer op de hoogte waren. “De Hoge Raad neemt de term ‘clandestien’ niet tot de zijne, maar bevestigt de onwettelijkheid van het niet oproepen van de slachtoffers, wat eigenlijk hetzelfde is, maar diplomatischer gesteld.”
“De communicatie die door het federaal parket op 29 september 2023 aan de media werd doorgestuurd, namelijk dat de drie zittingen conform het wetboek van strafvordering verliepen vermits het om “eenzijdige procedures” ging, blijkt nu volstrekt foutief te zijn. Het ging driemaal om tegensprekelijke procedures waarop de burgerlijke partijen bij wet verplicht dienden opgeroepen te worden.”
“We zullen thans het volledige rapport verder doornemen en zo snel als mogelijk onze cliënten inlichten, die na het misbruik dat ze dienden te ondergaan nu ook nog eens door justitie flagrant in de steek werden gelaten.”
De bisschoppenconferentie van België analyseert het rapport heel anders. “De Hoge Raad oordeelt na zeer grondig onderzoek dat er geen enkele kerkelijke beïnvloeding van het gerecht in het kader van Operatie Kelk is bewezen. De Raad treedt daarmee de verklaring bij van het federale parket dat reeds eind september 2023 in een uitvoerig persbericht beklemtoonde dat er geen enkele inmenging door de Kerk is geweest.”
De bisschoppen van België roepen op dat de “onterechte beschuldigingen” nu zouden stoppen en kijken uit naar een spoedige eindvordering in dit hele dossier. (me)
plusartikels. Je moet nog even inloggen. Zo herkennen we je als abonnee.
