Bas Smets, die nieuwe omgeving Notre-Dame ontwerpt, krijgt Ultima voor Algemene Culturele Verdienste

Bas Smets ontwierp al verschillende soorten publieke buitenruimtes, zowel in binnen- als in buitenland, waarin hij inspeelt op hedendaagse uitdagingen zoals de klimaatverandering en de leefbaarheid van stedelijke gebieden. Sinds 2023 is hij ook als eerste Belg Professor in Practice aan de Harvard Graduate School of Design.     

"Bas Smets is een landschapskunstenaar die de logica van de natuur volgt en rekening houdt met de vernietigende impact die de klimaatverandering heeft", staat er in het juryrapport. "Hij houdt een pleidooi voor meer ruimte voor de natuur en het water in stedelijke contexten." 

"Zijn fascinatie als landschapsarchitect is hoe je door grondige kennis van een plek en de capaciteit van plannen een veerkrachtiger landschap kan maken in onze artificiële steden", stelt de jury. "Als we willen overleven op deze planeet, wordt dat noodzakelijk", benadrukt Smets. 

"Landschapsarchitectuur is: waar ben ik? Wat is hier al allemaal? Wat zou de natuur doen? Elke site evolueert naar een natuurlijke climax", zegt Smets. "Het is mogelijk om in te schatten hoe een plek er over 200 jaar zal uitzien. We proberen dus op een judo-achtige manier de kracht die er al is onze kant op te trekken."

De 20.000 euro die aan de prijs verbonden is, wil Smets herinvesteren in een project in Vlaanderen. "Ik wil eens nadenken hoe we er iets concreets mee kunnen doen op het terrein", legde Smets uit in 'Nieuwe feiten' op Radio 1. "Ik wil bekijken hoe we een project kunnen opstarten rond meer bebossing of wateropvang." 

Smets is burgerlijk ingenieur-architect met een postgraduaat in landschapsarchitectuur dat hij behaalde in Genève. Na zijn studies verhuisde hij naar Parijs waar hij 7 jaar nauw samenwerkte met landschapsarchitect Michel Desvigne. 

In 2008 richtte hij in Brussel Bureau Bas Smets (BBS) op. Hij creëerde onder meer het park Thurn & Taxis in Brussel en de herdenkingsplek voor de aanslagen van 22 maart 2016 in het Zoniënwoud in Brussel. 

Smets creëerde ook al een herdenkingsmonument voor de slachtoffers van de aanslagen in Utøya en in Oslo (in Noorwegen) op 22 juli 2011. Zijn bureau ontwierp ook de Onumenten, verschillende herdenkingsplekken voor de slachtoffers van de corona-epidemie. 

Ook het klimaatpark Luma Parc des Ateliers in Arles in het zuiden van Frankrijk ontwierp hij samen met Frank Gehry. Aan de oude spoorwegsite legde hij een waterrijk nieuw microklimaat aan, met 80.000 planten en bomen.  

In 2022 won hij de internationale wedstrijd om de omgeving van de Notre-Dame in Parijs te herontwerpen na de verwoestende brand. 

Smets had niet verwacht dat hij deze wedstrijd zou winnen, maar nam het project wel zeer ernstig. "Ik ben heel vaak naar Parijs geweest en heb die plek op elk uur van de dag en bij elke weeromstandigheid bezocht", vertelt hij in 'Nieuwe feiten'. Ook in Parijs hield hij rekening met de klimaatverandering.

"Je moet die plek echt vanbuiten kennen, da’s meer instinctief en intuïtief. Op het bureau doen we een heel precieze analyse, van alle historische lagen, maar ook alle meteorologische kaarten. We maken een analytische cartografie van die plek. Op een bepaald moment gebeurt er dan iets, da's het ontwerp. Alle elementen breng je in kaart om te bekijken hoe je de gevoelstemperatuur kan verbeteren. Je wil dat het waait in de zomer, maar niet in de winter. ” 

"Alles staat in het teken om de publieke ruimte leefbaar te houden tegen 2050. De publieke ruimte moet ingezet worden als koelteplek. De bedoeling is alle 180 bomen die er staan te behouden en er ook nog 100 meer aan te planten. We willen zo plekken creëren waar het frisser gaat zijn." 

Zijn baanbrekende werk leverde hem al een aantal belangrijke onderscheidingen op, zoals de Médaille de l'Urbanisme van de Franse Académie d'Architecture (2018) en de Brussel Architecture Prize (2023).