Deze vluchtelingen lopen voor het eerst mee in de Pride: "'Dood aan homo's', zeiden ze"

De drie maanden die Dee doorbracht in een asielzoekerscentrum in Luik vond ze "moeilijk". Niet alleen omdat zij, een Egyptische vrouw met een goede baan en een eigen appartement in Dubai, opeens met acht mannen en vrouwen op een kamer lag. Of omdat ze voor het eerst in haar leven een badkamer moest delen. Dee was bang om ontmaskerd te worden als lesbische vrouw.

Ze hoorde medebewoners gissen en roddelen. Wie zich verdacht gedroeg of homoseksueel leek, werd gepest en uitgesloten. "Dan wilden ze niet aan dezelfde tafel zitten." Dus bleef ze, zoals zij het zelf zegt, "in de kast zitten". En probeerde ze haar grote verdriet zo goed mogelijk te verbergen: de pijn om de dood van haar vriendin, vermoord door haar broer toen hij achter hun relatie kwam. Ze kon niet naar de politie, "dan zou ik moeten vertellen dat wij een relatie hadden, en homoseksualiteit is strafbaar".

Ook Saeed - een schuilnaam - houdt zijn geaardheid geheim in het Gentse centrum waar hij verblijft, in afwachting van een beslissing in zijn asielaanvraag. "Voor moslims is gay zijn haram." Hij toonde een paar mannen plaatjes op zijn gsm, van homo's die in Syrië van een gebouw worden gegooid. "Ik zei: 'Dat is toch niet oké?' Maar ze zeiden: 'Jawel, jawel. Kill them all!'" Het gebeurt ook in Irak, waar hij vandaan komt. "Of ze slaan je dood met grote stenen. Iedereen kan je vijand zijn: je buren, de politie, de overheid."

Dee betaalde een smokkelaar voor een vlucht per vrachtwagen. In België was ze nog nooit geweest. Ze viel op, in de opvang, met de tattoo op haar pols en een piercing. "De bewoners voelden dat er iets anders aan mij was. Dat is haram, verboden, zeiden ze over mijn piercing. 'Als je mijn zus was, dan zou ik dat uit je neus trekken.' Ze vroegen voortdurend: 'Ben je gay? Ben je echt niet gay?'" De sociaal assistent die haar begeleidde, zei dat ze zich best discreet opstelde. "Ze zei: 'Anders gebeurt er misschien iets ergs.'"

Ze was opgelucht toen ze na een paar maanden alleen kon gaan wonen en een jaar later een positieve beslissing kreeg van het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen: ze kreeg asiel als lesbische vrouw.

Bang op straat

Zaterdag stappen Dee en Saaed mee in de Antwerpse Pride. Het is de eerste keer dat een officiële delegatie van vluchtelingen meedoet aan het holebi-event, dat dit jaar in het teken van staat van de kwetsbaarheid van vluchtelingen. Saeed zal vermomd zijn, net als andere holebi's die bang zijn om herkend te worden door andere vluchtelingen. Saeed mijdt buurten waar moslims wonen. "Ik ben bang van de mannen met lange baarden en lange jurken." Als hij een positieve beslissing krijgt, wil hij naar het platteland.

Steeds meer asielzoekers krijgen bescherming in België omdat ze in hun thuisland gevaar lopen omwille van hun geaardheid of genderidentiteit (zoals bij transmensen). Vorig jaar kregen 238 dossiers een positieve beslissing, op 609 aanvragen. Dat is een iets hoger aandeel positieve beslissingen dan in 2014. Het zijn delicate dossiers voor het Commissariaat-generaal: hoe onderzoek je of iemand gay is? Mensensmokkelaars zouden migranten immers voorspiegelen dat wie zich voordoet als holebi, bescherming krijgt.

Vluchtelingenwerk Vlaanderen en çavaria - de lobby voor lesbiennes, gays, biseksuelen en transmensen (lgbt) - menen op hun beurt dat de interviewers er een heel stereotiep, Westers beeld van homoseskualiteit op nahouden. Zo zouden sommige holebi's de bescherming mislopen waar ze recht op hebben. Ook is er bezorgdheid over de veiligheid in de opvangcentra.

Uit Nederland kwamen de laatste maanden verontrustende verhalen over pestgedrag en geweld tegen holebi's, in die mate dat lgbt-vluchtelingen afgezonderd werden. Problemen van die schaal kent Kenneth Mills van çavaria niet. "Wel merken we dat holebi's en transgenders er in de opvang voor kiezen om in de kast te blijven."

çavaria heeft tien coaches opgeleid onder het personeel van overheidsorganisatie Fedasil. In vijf centra werken zij als vertrouwenspersoon. Ze zullen activiteiten organiseren waarbij lgbt's elkaar ontmoeten. Het Roze Huis in Antwerpen wil een eigen project opzetten, waarbij holebivluchtelingen een buddy krijgen die hen inwijdt in de Belgische gebruiken. Dee hoopt dat ze zo zelf nieuwkomers kan helpen. "Sommige holebi's uit het Midden-Oosten hebben nog nooit een seksuele relatie gehad. Ze weten niet hoe het er in het Westen aan toe gaat. Daar wil ik hen bij helpen."

Saeed leerde snel dat hij ook in het land waar hij bescherming vroeg, moet oppassen met het vertrouwen van vreemden. Toch is hij opgetogen. "Mannen kunnen elkaar hier ontmoeten, in bars of in sauna's. In Irak duurt het een half jaar voor je te weten kunt komen hoe iemand tegenover een seksuele relatie staat. Hier kan dat meteen."