Detector meet opnieuw 'Einsteingolven' van botsende zwarte gaten
Het Amerikaanse LIGO-observatorium heeft opnieuw zwaartekrachtgolven ontdekt van twee botsende zwarte gaten. De minuscule trillinkjes in de ruimtetijd, ruim honderd jaar geleden voorspeld door Albert Einstein, werden in 2015 voor het eerst twee keer "gevoeld". Op 4 januari dit jaar was het opnieuw raak.
Door 'Einsteingolven' te meten, kunnen astronomen verschijnselen bestuderen die met telescopen niet zichtbaar zijn, zoals zwarte gaten en de geboorte van het heelal. Deze compleet nieuwe vorm van sterrenkunde bedrijven staat nu nog in de kinderschoenen; in de toekomst wordt het registreren van de minieme rimpelingen in de lege ruimte hopelijk routine.
Algemeen wordt aangenomen dat de ontdekking van zwaartekrachtgolven komend najaar wordt beloond met de Nobelprijs Natuurkunde. Maar die eerste twee waarnemingen vormden nog maar het begin. Na een upgrade zijn de twee LIGO-detectoren (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) op 30 november 2016 met een tweede meetperiode begonnen.
Uit de metingen van 4 januari, vandaag geaccepteerd voor publicatie in Physical Review Letters, blijkt dat de botsende zwarte gaten ongeveer 30 en 20 keer zo zwaar waren als de zon. Bij hun 'versmelting' werden maar liefst twee zonnemassa's omgezet in energie, weggevoerd in de vorm van zwaartekrachtgolven. De catastrofale botsing vond plaats op 3 miljard lichtjaar afstand.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Dubbele zwarte gaten
Volgens LIGO-onderzoeker Mike Landry is GW170104 gevonden in metingen die een periode van slechts 5 dagen besloegen (GW staat voor gravitational wave; de cijfers geven de datum aan). "Zes andere verdachte signalen uit de afgelopen maanden worden momenteel nog in detail geanalyseerd", zegt hij.
Binnenkort zal het mogelijk zijn om de herkomstrichting van de Einsteingolven veel nauwkeuriger vast te stellen
Teamlid Gijs Nelemans van de Radboud Universiteit Nijmegen is vooral enthousiast over het feit dat de metingen ook informatie opleveren over de stand van de draaiingsassen van de zwarte gaten. "Uiteindelijk hopen we daaruit meer af te kunnen leiden over de ontstaanswijze van deze dubbele zwarte gaten, die zwaarder zijn dan we verwachtten."
De huidige waarnemingsperiode van LIGO loopt nog tot eind augustus. Binnenkort doet ook de Europese Virgo-detector bij Pisa mee, en zal het mogelijk zijn om de herkomstrichting van de Einsteingolven veel nauwkeuriger vast te stellen.