Salvatore 'Het Beest' Riina mag thuis sterven: "Zelfs doodziek en in de cel is hij de baas van de Cosa Nostra"
Vanwege het 'recht om waardige te sterven' mag de zieke Salvatore 'Toto' Riina (86), de beruchtste maffiabaas van Italië die zeventien keer levenslang uitzit wegens tientallen moorden en terroristische aanslagen, binnenkort als vrij man terugkeren naar zijn geboortestad: Corleone.
Dat heeft het hooggerechtshof van Italië maandag bepaald in cassatie, nadat eerdere rechters het verzoek om vrijlating allemaal weigerden. Hoewel het hof nog moet beslissen onder wat voor voorwaarden de maffiabaas precies vrijkomt - huisarrest, enkelband, meldplicht - is de kritiek op het vonnis nu al enorm. Familieleden van slachtoffers, politici, rechters, journalisten, priesters: iedereen spreekt schande van de uitspraak.
'Het Beest'
De belangrijkste antimaffia-jurist van Italië, Franco Roberti, zegt tegen de Italiaanse krant Corriere della Sera dat hij er alles aan zal doen Riina alsnog in de gevangenis te houden. "Ook al heeft hij ernstige nierproblemen, hij is en blijft de baas van de Cosa Nostra."
'Ook al heeft hij ernstige nierproblemen, hij is en blijft de baas van de Cosa Nostra'
In de Italiaanse krant La Repubblica zegt de weduwe van een van de bodyguards van Giovanni Falcone, de onderzoeksrechter die door Riina werd opgeblazen: "Ik denk niet dat Riina ooit heeft overwogen of mijn man, of al die andere slachtoffers die hij die dag heeft opgeblazen, ook liever waardig hadden willen sterven."
De uit Corleone afkomstige Riina was tot zijn arrestatie in 1993 de capo dei capi, de baas der bazen van de Cosa Nostra, de Siciliaanse maffia. Hij wordt gezien als de eerste klassieke capo dei capi aangezien hij, middels een reeks slachtpartijen tussen 1981 en 1983 onder rivaliserende clans, een dictatuur wist te vestigen binnen de tot dan toe versnipperde georganiseerde misdaad met zijn Corleonesi-clan aan het hoofd. Het leverde hem de bijnaam 'La Belva' ('Het Beest') op.
Ook in de jaren daarna ging het moorden door. Vooral toen de overheid besloot zijn Cosa Nostra harder aan te pakken, reageerde Riina met een 'strategie van geweld', een terroristische campagne van bomaanslagen op treinen, stadspleinen, kerken en musea waarbij tientallen Italianen omkwamen, onder wie kinderen.
Meest gehate man van Italië
Het dieptepunt van die 'oorlog tegen de staat' waren de moorden op de Siciliaanse maffiajagers Giovanni Falcone en Paolo Borsellino, die vlak daarvoor 342 maffiosi hadden veroordeeld in een megaproces.
Vanwege zijn nierproblemen wordt Riina nu al geregeld overgebracht naar het lokale ziekenhuis voor controles en behandelingen, maar volgens zijn advocaten is dat niet voldoende
Vooral de bomaanslag op Falcone waarmee hij een deel van de snelweg bij Palermo liet opblazen en waarbij ook de vrouw van de rechter en drie agenten omkwamen, maakte van Riina de meest gehate man van Italië - een reputatie die slechts zou worden gevenaard door zijn vriend en opvolger als capo dei capi, Bernardo 'de tractor' Provenzano (1933-2016).
Riina zit momenteel zeventienmaal levenslang uit in een zwaarbewaakte gevangenis in Parma. Vanwege zijn nierproblemen wordt hij nu al geregeld overgebracht naar het lokale ziekenhuis voor controles en behandelingen, maar volgens zijn advocaten is dat niet voldoende. Zij vinden dat hij geen gevaar meer vormt voor de maatschappij en dus "het recht heeft waardig te sterven". De rechter ging daarin mee.
Wat meespeelt bij die beslissing meespeelt, is dat Riina, net als de meeste maffiosi van wie nog verwacht wordt dat ze macht hebben, te maken heeft met het speciale gevangenisregime 41-bis. Dat is een programma van onbeperkt isolement waarbinnen maffialeiders 24 uur per dag onder toezicht staan, geen contact hebben met cipiers, geen toegang hebben tot tv of internet en slecht één uur per maand - gefilmd en achter glas - één aangewezen familielid mogen zien.