Ik daag 'De Morgen' uit om een week niet te berichten over terreur en aanslagen
Saskia de Coster is schrijver. Haar column verschijnt wekelijks.
"Had ik maar kanker. Dat is minder erg dan de onzekerheid", zegt een patiënt van psychiater Menno Oosterhoff in De Morgen. De man heeft een obsessieve angst voor kanker, of beter: voor de mogelijkheid. Het kan, kanker kan altijd, maar zijn focus erop is hem een marteling.
Oosterhoff zelf lijdt ook onder obsessief-compulsief gedrag. Hij telt dwangmatig zwaluwnestjes, somt alle planten in zijn tuin op, maakt ’s nachts eindeloos to-dolijstjes. De onrust die hij klein moet zien te krijgen, komt voort uit zijn gevoel dat er een gat in de wereld zit. Er is zoveel onafs en onvolledigs, er is zoveel dat hij kan missen. Hij streeft overdreven naar controle.
Wij zijn met zijn allen behoorlijk obsessief-compulsief bezig. Het nieuws is obsessief gericht op aanslagen en terreur. Dat is normaal, zou je kunnen zeggen, dat is berichtgeving. Dat is een focus, zou je ook kunnen zeggen.
Het nieuws is obsessief gericht op aanslagen en terreur. Dat is normaal, zou je kunnen zeggen, dat is berichtgeving. Dat is een focus, zou je ook kunnen zeggen
Wij mensen zijn gewoon bange wezens. Of het nu terreur of kanker is, het woekert en het vreet lichamen gruwelijk aan, het kan ieder moment toeslaan. Het moet een naam krijgen. Een naam moet ons kalmeren. Meer namen, details, feiten, obsederen ons, dwangmatig proberen we zo de angst voor de willekeur te bezweren. Dat is onmogelijk.
Frank Underwood, de president uit de Netflix-serie House of Cards, weet perfect waar de ware macht van de leider ligt. Hij weet hoe de massa te sturen en te kneden. Underwood smaalt: "Je moet zelfs de angst van het volk vorm geven." Hij kiest voor terreurangst. Er staan in politiek en media veel Underwoods op.
Hoe ongerichter en absurder en knulliger de aanvallen, hoe meer ze de media en onze levens beheersen. Een incident met een auto krijgt nu al haast automatisch het label ‘niet-terroristisch’ mee. De ziekte van onze tijd, de ziekte die wij opgedrongen krijgen langs zoveel informatiekanalen, is de obsessief-compulsieve omgang met de angst voor terreur. Tot een keukenmes enkel nog een wapen is of een haarrekker ideaal om kinderpolsen samen te binden. Tot onze angst de werkelijkheid volledig tot een buitenissige martelfantasie vervormd heeft.
De oplossing in geval van dwanggedrag is niet extra poetsen of tellen, maar wel de onrust leren verdragen, vertrouwen opbouwen om dat te doorbreken en de focus verleggen. Kanker kan, een verkeersongeluk kan, een aanslag kan.
Ik daag De Morgen uit om een week niet te berichten over terreur en aanslagen. Dat lijkt idioot en uitgesloten. Het is al geen optie meer. De koker van onderwerpen heeft zich al zo vernauwd en er zijn duizenden redenen om wél te berichten. Er zijn er evenveel om onze focus te verleggen en niet zo dwangmatig te speuren naar die mogelijkheid van ordeverstoring.
We moeten zelf onze angsten andere vormen geven en de dictatuur van Eén Angst stopzetten.