Nieuwe Saoedische kroonprins zet broers, neven en ooms buitenspel
De 31-jarige Mohammed bin Salman, zoon van de huidige Saoedische koning en aanstichter van een roekeloze interventie in Jemen, wordt kroonprins van Saoedi-Arabië. Zijn broers, neven en ooms kolken van afgunst maar de jongere generatie lijkt hem wel te lusten.
Het was de machtige Raad van Getrouwen, allemaal prominente leden van de koninklijke familie, die Mohammed bin Salman aanstelde tot troonopvolger van zijn vader Salman bin Abdoel Aziz al-Saoed. Dit gebeurde met een ruime meerderheid van 31 van de 34 stemmen.
De aanstelling van de troonpredendent –bekend onder zijn initialen MbS- is het eindpunt van een stille paleisrevolutie die ervoor zorgt dat alle macht van het olierijk in handen komt van één kleine tak van de koninklijke familie. De machtsbasis in het land is nog nooit zo nauw geweest.
Mohammed bin Salmans steile opkomst begon in 2015 toen zijn nu 81-jarige vader de troon besteeg. MbS stond toen al bekend als de lievelingszoon van de koning, maar verder was hij een grote onbekende. De rechtsstudent hield zich wat bezig met vastgoed en aandelen en telkens een transactie fout liep stond vader klaar om het miljoenenputje te dempen.
Als vice-kroonprins verzamelde Bin Salman zo snel mogelijk zoveel mogelijk macht
Groot was dan ook de verbazing toen koning Abdoel zijn zoon in 2015 aanstelde tot vice-troonopvolger, na diens neef Prins bin Nayef, Deze laatste had in binnen-en buitenland respect afgedwongen voor de manier waarop hij in Saoedi-Arabië Al Qaida had uitgeschakeld.
Maar Prins bin Nayef zou al snel merken dat Mohammed bin Salman bijzonder voortvarend en zonder scrupules de macht naar zich toe begon te trekken. Hoe meer hij dat deed, hoe meer hij de jaloezie van zijn gepasseerde familieleden opwekte.
In de eerste plaats werd MbS Defensieminister: gezien de miljarden die het land jaarlijks uitgeeft aan de allernieuwste wapensystemen en de imperialistische neigingen van Saoedi-Arabië in de regio is dat zonder enige twijfel de belangrijkste ministerpost. Maar daarnaast kwam MbS aan het hoofd te staan van de nationale olie-maatschappij Saudi-Aramco –mogelijk het rijkste bedrijf ter wereld- en van een Raad voor Economische Ontwikkeling. In één beweging tekende hij ook een toekomstplan voor de natie uit: de Saudi Vision 2030 die onder meer voorziet in een cruciale overschakeling van de olie-geobsedeerde economie naar een moderne economie waarbij een aantal belangrijke staatseigendommen en bedrijven geprivatiseerd moeten worden. De jongere generatie reageerde positief op het plan, maar oudere prinsen en bewindslui waren misnoegd. Met zijn nota leek MbS vooral te willen zeggen dat de oudere generaties een gebrek een toekomstvisie hebben.
"Solo-slim interventie in Jemen. Niemand buiten Bin Salman en zijn vader wisten van bombardementen"
Maar het ongenoegen over deze economische visie is niets in vergelijking met de woede-aanvallen die binnen de paleismuren losbarstten wanneer MbS in 2015 op eigen houtje beslist om in Jemen de stellingen van de Houthi-rebellen onder vuur te nemen: het is het begin van een langdurige en brutale interventie die voor duizenden burgerdoden zou zorgen en de infrastructuur van Jemen zou vernietigen. Als Defensieminister vond Mohammed bin Salman het niet nodig om zijn neven bij de veiligheidsdiensten en andere prominente familieleden op de hoogte te brengen van de grootschalige militaire interventie.
De onvrede over de operatie komt tot een kookpunt wanneer MbS enkele uren na zijn aanvalsbevel op vakantie vertrekt naar de Maldiven en daar dagenlang onbereikbaar is. Zelfs toenmalig Amerikaans Defensieminister Ashton B. Carter kreeg hem niet aan de lijn en bleef enkele dagen in het ongewisse over de militaire plannen van de Saoedi’s.
Het moment waarop niemand nog twijfelde dat MbS de de facto kroonprins was, was toen hij zich –in contradictie met alle protocollaire regels- uitnodigde bij voormalig Amerikaans president Barack Obama om hem de levieten te lezen over diens Midden-Oosten-beleid. De koninklijke zoon was misnoegd over Obama’s aarzelende Syrië-aanpak en de Amerikaanse toenadering tot aartsvijand Iran.
En toen de nieuwe Amerikaanse president Donald Trump in maart een miljarden-wapendeal met de Saoedi’s sloot dan gebeurde dat in het bijzijn van de almachtige MbS.
Dat de aanstelling van Mohammed bin Salman tot toekomstige vorst binnen de koninklijke familie voor nog meer frustratie, roddels, tandengeknars en woede zal zorgen, is duidelijk. Een heel andere vraag is of de controversiële aanstelling tot een gewelddadige paleisrevolutie zal leiden. Die kans is klein: hun erfelijke afkomst bezorgt de leden van de koninklijke familie immense privileges die miljardenfortuinen opleveren. Wie de koninklijke clan verzwakt, verzwakt zichzelf.
Enkel als MbS er met zijn impulsiviteit en tomeloze ambitie niet in zou slagen om de financiële en politieke belangen van het land veilig te stellen, zou het gemor wel eens tot de allereerste openlijke politieke crisis uit de geschiedenis van het land kunnen leiden.
Andere vraag is of de nieuwe kroonprins de Saoedische samenleving zal hervormen en meer vrijheid zal geven aan vrouwen. Hijzelf is hierover nogal vaag. Wel zorgde hij ervoor dat er in Saoedi-Arabië een prille amusementsindustrie kon ontstaan met stand up comedians, catch-wedstrijden en monster truck-shows.
Wel zeker is dat de toekomstige koning de rijkelijke leefstijl zal hanteren die we van het Saoedische koningshuis gewend zijn: vorig jaar bezondigde hij zich nog aan een impulsaankoop toen hij op vakantie aan de Côte d’Azur het jacht van de Russische vodka-tycoon Yuri Sheffler voorbij zag glijden. Enkele uren later was de Serene eigendom van MbS. Het bootje had ruim 500 miljoen euro gekost en heeft alle mogelijke luxe om de neefjes en ooms in het thuisland nog jaloerser te maken.