De Vlaamse regering voerde de energieheffing van gemiddeld 100 euro per gezin eind 2015 in. Met dat geld moest de historische schuldenberg van de groenestroomcertificaten weggewerkt worden bij de distributienetbeheerders Eandis en Infrax. Onder anderen consumentenorganisatie Test-Aankoop en oppositiepartij PVDA vochten de taks aan voor het Grondwettelijk Hof, op grond van “discriminatie en bevoegdheidsoverschrijding”.

Gisteren gaf het Grondwettelijk Hof hen gelijk. De reden is simpel: het is verboden om “een dubbele belasting te heffen op eenzelfde materie”. Aangezien er al een federale belasting bestond op het elektriciteitsverbruik, had het Vlaamse Gewest de ’Turteltaks’ nooit mogen invoeren, staat te lezen in het arrest.

“Een overwinning voor de consument”, aldus Test-Aankoop en PVDA. Al hangt er wel een bittere nasmaak aan die overwinning. Het Grondwettelijk Hof besliste gisteren in één adem dat voor 2016 en 2017 de taks behouden blijft. Dat moet voorkomen dat de budgettaire gevolgen voor de Vlaamse overheid niet meer te overzien zijn. Met andere woorden: naar een spontane terugbetaling kunnen de Vlamingen fluiten.

Naar de rechter dan maar?

“Ja, het Grondwettelijk Hof heeft wel degelijk de bevoegdheid om dit te beslissen”, zegt fiscaal expert Michel Maus. “Maar daarmee hoeft de kous niet af te zijn. De wet laat ook elke Vlaming toe om een schadevergoeding te eisen wanneer hij zich benadeeld voelt. Zo kan in principe iedereen die de taks betaald heeft een morele schadevergoeding eisen. Je bent immers onderworpen geweest aan een onwettelijke belasting. Daarnaast kan je ook een schadevergoeding eisen omdat je financieel verlies hebt geleden. Dat zijn twee spitsvondige mogelijkheden die je kan benutten.”

Concreet kan je dus aan de rechter het volledige bedrag dat je betaald hebt aan taksen terugeisen in de vorm van een schadevergoeding. “Maar het is aan de rechter om te bepalen of je recht hebt op die schadevergoeding en hoe hoog die zal zijn.”

Wie een schadevergoeding tot 1.250 euro in gedachten heeft, kan bij een vrederechter terecht. Hogere bedragen worden volgens Maus behandeld door de rechtbank van eerste aanleg. De fiscaal expert acht het mogelijk dat de kans op succes groter is als je een groepsvordering indient. Consumentenorganisatie Test-Aankoop heeft alvast ervaring met dit soort juridische procedures. “Wij vinden deze denkpiste dan ook zéér interessant”, zegt woordvoerder Simon November. “We zullen onze raadsman in dit dossier hierover zo snel als mogelijk aanspreken.”

Twintig maanden miserie

November 2015

Minister van Energie en Begroting Annemie Turtelboom (Open VLD) roept een heffing in het leven om de historische schuldenberg van de groenestroomcertificaten die ze had geërfd van haar voorgangers te dempen. Officieel krijgt de taks de naam Vlaamse Energieheffing, maar al snel verandert dat in de geuzennaam Turteltaks.

29 februari 2016

Test-Aankoop kondigt aan een procedure in te zullen leiden bij het Grondwettelijk Hof, met de bedoeling de Turteltaks te vernietigen. Ook de radicaallinkse PVDA belooft een procedure voor te bereiden. De twee beslissen samen te werken.

1 maart 2016

Desondanks gaat de Turteltaks een dag later toch definitief van kracht. Voor een gemiddeld Vlaams gezin betekent de heffing een extra uitgave van 100 euro. Maar voor wie meer verbruikt, kan het bedrag oplopen tot 770 euro.

29 april 2016

Na weken van aanhoudende kritiek doet de taks Turtelboom de das om. Ze kondigt haar ontslag aan met de woorden: “Hoewel noch ik, noch mijn partij aan de grond van de schuldenberg lagen, is het dossier de laatste maanden zo gepersonaliseerd, dat ik in het belang van de partij besloten heb om de fakkel door te geven.”

10 mei 2016

Bart Tommelein (Open VLD) wordt officieel benoemd als opvolger van Turtelboom. Hij zegt “te beseffen dat het om een grote uitdaging gaat”. Elf maanden later geeft hij te kennen dat hij de gecontesteerde taks “zal verlagen wanneer dat kan”.

22 juni 2017

Het Grondwettelijk Hof maakt brandhout van het decreet dat de Turteltaks invoerde: vanaf 2018 mogen energieleveranciers de heffing niet meer aanrekenen. Voor 2016 en 2017 blijft de Turteltaks wel overeind, om rechtsonzekerheid te vermijden. Tommelein liet al verstaan dat er sowieso een oplossing zal worden uitgewerkt voor de schulden uit het verleden.