Als u dit jaar twee tentoonstellingenbezoekt, laat dit er dan een van zijn
De Japanse kunstenares Chiharu Shiota spint en weeft een uniek monumentaal oeuvre.
Ik vergeet nooit de dag dat Chiharu Shiota mijn wereld binnendrong en besliste om er nooit meer uit te verdwijnen. Zes jaar geleden was dat, op weg naar een van die vele kleine biënnale-tentoonstellingen in Venetië, wandelend over een van de weinige Venetiaanse lanen die naam waardig, de Via Garibaldi. Vanuit mijn rechterooghoek werd ik een vreemde etalage gewaar. Ik keerde op mijn stappen terug en zag een enorm spinnenweb.
Of zo leek het toch, op het eerste gezicht.
Een diepere blik onthulde een ruimte met een houten bureau waarop boeken gestapeld zijn. Tegen de muren lagen nog meer boeken. Wat het meest in het oog sprong, waren de zwarte draden die door de hele ruimte gespannen waren: ze kapselden het bureau in, ze overwoekerden de boeken en vormden een onontwarbaar kluwen.
Een lijnenspel dat de ruimte vulde. Een driedimensionale variant van een intens in zwarte stift gekrabbelde tekening. Of - de verbeelding nam het helemaal over - een ruimtelijke pendant van een actionpainting van Jackson Pollock. Uiteindelijk bleek het werk van Chiharu Shiota, een Japanse die vanuit Berlijn opereert, vooral volstrekt uniek - een stem zoals er geen enkele andere weerklinkt in de hedendaagse kunstwereld. Dat was na minutenlang de ogen uitkijken op deze draadsculptuur, Memory of Books, zo helder als pompwater.
Het enige jammerlijke was de afstand tot het kunstwerk. Het afgeleefde winkelpand waar Shiota kilometers draden had gespannen, was toegankelijk, maar de toeschouwer bleef, staand achter een lage afsluiting, wel buitengesloten.
Dat is helemaal anders bij Shiota's bekendste draadsculptuur, The Key in the Hand, die ze ontwierp voor het Japanse paviljoen tijdens de vorige biënnale. Het lijnenspel van de eindeloze draden bevond zich hoofdzakelijk boven de hoofden van de toeschouwers. Op de vloer bevonden zich twee door woldraden omsloten gondels, maar je kon en mocht je er probleemloos tussen begeven. In de constructie waren duizenden sleutels aangebracht, maar het opvallendst was dat Shiota ditmaal voor rode wol gekozen had. Gecombineerd met de uitgekiende belichting creëerde ze zo een ambivalente sfeer waarin schoonheid worstelde met weemoed, gevoed door het dieprode licht waarin het paviljoen baadde: een optisch effect dat aan de kleur van de wol te danken was.
Between the lines
Die ervaring zal niet herschapen worden in Het Noordbrabants Museum, waar Shiota vanaf morgen de expo Between the Lines presenteert, die een overzicht van een kwarteeuw carrière biedt.
Niet erg, er zal meer dan genoeg boeiends te zien zijn. Video's, foto's, tekeningen en uiteraard vooral draadsculpturen, waarvan Shiota er eentje speciaal voor het museum heeft gecreëerd. Als u dit jaar maar twee tentoonstellingen bezoekt, laat dit er dan een van zijn. (De andere? Jasper Johns, komende herfst in de Royal Academy in Londen. Maar daarover meer, wanneer de bladeren van de bomen dwarrelen.)
Van 24/6 tot 15/10 in Het Noordbrabants Museum, 's Hertogenbosch.