In de wereld zijn er maar drie landen met meer asbestdoden dan België. In Vlaanderen alleen al kregen vorig jaar meer dan 200 mensen de diagnose asbestkanker. Elk jaar gaan er zo’n 160 Vlamingen aan dood. Dat is wraakroepend, want asbestkanker is een ziekte die nooit had mogen voorkomen.

De asbestproductiepiek in ons land ligt al vier decennia achter ons. Door inademing van de vezels kan asbest onder meer longvlieskanker veroorzaken, tientallen jaren na de blootstelling. Daarover is wetenschappelijke eensgezindheid sinds de jaren 60 van de vorige eeuw. Maar door het betere lobbywerk kwam er pas in 1998 in België, als één van de laatste landen in Europa, een verbod op asbesttoepassingen.

Dat verbod heeft enkel voor een vals gevoel van asbestveiligheid gezorgd. Het heeft niet voorkomen dat de stof werkelijk overal zit. In woningen, fabrieken, scholen, overheidsgebouwen. En ze neemt ook alle mogelijke vormen en gedaanten aan. Van bloembakken tot golfplatendaken. Van leidingisolatie tot onderdakplaat.

Terwijl blootstelling aan asbest maximaal moet vermeden worden, mikt de huidige Vlaamse regering op een asbestveilig Vlaanderen in… 2040. Daar moet de openbare afvalstoffenmaatschappij OVAM werk van maken met een afbouwplan. Dat plan zal er pas in 2018 zijn. Dit jaar is er een bescheiden som van 7,5 miljoen euro voor de aanpak van de meest dringende asbestproblemen in 20 (!) Vlaamse scholen. Dat gaat om slechts 0,5 % van alle scholen in Vlaanderen.

Tot zover de plannen.

Ondertussen zijn er met de regelmaat van een klok alarmerende berichten. Over asbestbranden en onregelmatigheden in containerparken. Over asbestsporen op werfwegen en in een doorgezaagde brug in Kiewit. Over een ziekenhuis dat bij de afbraak zwaarder met asbest besmet is dan gedacht. Het is hemeltergend dat dit in Vlaanderen anno 2017 nog allemaal voorkomt.

Tegen 2040 mikken op een asbestveilig Vlaanderen, dat duurt dan ook veel te lang. Er moeten nu maatregelen komen, en die moeten kordaat en slim zijn. Asbestsanering in scholen, jeugdlokalen en andere risicovolle situaties moeten voorrang krijgen. Voor alle woningen is een asbestscreening en -attest nodig. Dat is haalbaar en betaalbaar. Maar vooral: het vermijdt nieuw en onnoemelijk leed.

Voor deze maatregelen moet iedereen zijn verantwoordelijkheid nemen en bijdragen aan een asbestfonds: de bedrijven die tegen beter weten in zijn doorgegaan met asbestproductie of -toepassingen, èn de overheid die te lang heeft gewacht met ingrijpen. Dat fonds moet dienen om saneringen te betalen en slachtoffers te ondersteunen.

Aan het verleden kunnen we weinig veranderen, maar de toekomst kunnen we zelf vorm geven. Nu niet doortastend optreden, heet schuldig verzuim.

Johan Danen, Vlaams volksvertegenwoordiger (Groen)