Zwarte lijst van banken staat vol onschuldigen
Op het World Check-register, dat banken en bedrijven gebruiken om klanten na te trekken, prijken ook de namen van 16.000 ‘risicovolle’ Belgen. Zij dreigen geweigerd te worden door financiële instellingen. Alleen: de informatie van de zwarte lijst is niet correct. Dat wijst onderzoek van De Tijd uit.
Zakenkrant De Tijd voerde samen met media in vijf andere landen onderzoek naar het World Check-register, en vond nogal wat onjuiste informatie. Zo worden mensen als terrorist gebrandmerkt, terwijl ze er nooit voor vervolgd werden. Ook Jean-Marie Pfaff, Delphine Boël, Hans Otten, Véronique De Cock, Willy Claes en anderen staan om onduidelijke redenen op de zwarte lijst.
Het World Check-register wordt wereldwijd geconsulteerd door grootbanken en bedrijven die (potentiële) klanten en sollicitanten willen screenen. Wie op de lijst voorkomt, kan worden geweigerd of als bestaande klant worden geschrapt. Dat ondervond Delphine Boël, terwijl ze officieel van niets verdacht werd.
'Zeer verontrustend'
"Ik schrik er toch van dat zulke lijsten door banken au sérieux worden genomen", zegt professor fiscaal recht Michel Maus (VUB). "Het is absoluut niet duidelijk wat je gedaan moet hebben om op die lijst terecht te komen. Dat is zeer verontrustend. De betrokkenen weten niet dat ze erop staan, en nog minder waarom en door wie hun gegevens worden gebruikt."
'De betrokkenen weten niet dat ze erop staan, en nog minder waarom en door wie hun gegevens worden gebruikt'
Maus gaat verder:" Dat druist regelrecht in tegen onze privacyregels. Ieder persoon heeft het recht om te weten in welke databanken hij terechtkomt en voor welke doeleinden zijn gegevens kunnen worden aangewend. Elk individu moet ook zijn gegevens kunnen laten updaten en veranderen als ze fout of achterhaald zijn. De Belgische Privacycommissie moet ingrijpen (wat ze ook van plan is, red.)."
De samenstellers van het World Check-register schuimen het internet af, hun enige bron, vullen dagelijks hun lange namenlijst aan, en verkopen die gegevens aan hun abonnees: banken en bedrijven. Maus: "Wie erop staat, kan problemen krijgen als hij een bankrekening wil openen of een lening aanvraagt. Hij kan ook een job mislopen, want ook grote bedrijven zijn geabonneerd op het World Check-register. Dit kan niet. Er is niets op tegen dat banken officiële gegevensbanken gebruiken, maar ze moeten daarover transparant zijn." Voor één login betaalt een bedrijf zo'n 700 euro.
'Deze mensen kunnen problemen krijgen als ze een lening willen aanvragen of kunnen een job mislopen'
Risicoprofiel
Volgens Isabel Marchand, woordvoerster van federatie van de financiële sector Febelfin, vormt het World Check-register geen probleem voor klanten van Belgische banken. "Banken raadplegen inderdaad die lijst, maar dat is lang niet de enige bron", zegt Marchand.
"In de strijd tegen het witwassen van misdaadgeld en terrorisme zijn de banken bij wet verplicht om hun klanten te identificeren en te screenen. Ze moeten een risicoprofiel opstellen. Bij een vermoeden van witwaspraktijken moeten de banken de Cel voor Financiële Informatieverwerking (CFI) op de hoogte brengen. De klant zelf wordt over deze melding zelf niet geïnformeerd, want dat zou het eventuele gerechtelijke onderzoek kunnen schaden."
"Banken beschikken over verschillende officiële lijsten om mensen en vennootschappen te screenen. Er is een lijst van de VN met namen van individuen en groeperingen tegen wie financiële sancties en economische embargo’s bestaan. Ook de Europese Unie heeft een dergelijke databank die regelmatig geüpdatet wordt. In het Belgisch Staatsblad, bijvoorbeeld, verschijnt op geregelde tijdstippen een lijst met namen van personen die aan terroristische activiteiten gelinkt worden en van wie de financiële middelen bevroren zijn." Op 2 juni stonden er 56 namen van terroristen op.
Strafregister
Banken voeren ook een eigen onderzoek tegen klanten. Hoe ze dat precies doen, is niet bekend en hangt van bank tot bank af. Marchand: "Ze hebben echter geen toegang tot het strafregister, en een rechtstreekse samenwerking met het gerecht is er evenmin. Als er een vermoeden is dat er iets niets klopt met de financiën, dan vragen ze in eerste instantie meer uitleg aan de klant zelf." (José MASSCHELIN)