Bijna half miljoen gevluchte Syriërs keren terug, maar het land is nog lang niet veilig
Mensenrechten- en hulporganisaties waarschuwen dat Syrië nog lang niet veilig is voor terugkerende ontheemden en vluchtelingen. De VN hadden eind vorige week gemeld dat dit jaar bijna een half miljoen Syriërs zijn teruggegaan naar hun vroegere woonplaats.
"Van geen enkel gebied in Syrië kunnen we zeggen dat het echt veilig is", stelt Lamah Fakih, die namens Human Rights Watch (HRW) werkzaam is in Libanon, een van de buurlanden van Syrië waar miljoenen vluchtelingen hun toevlucht hebben gezocht tijdens de ruim zes jaar durende burgeroorlog.
Karliene Kleijer, hoofd noodhulp van Artsen zonder Grenzen (AzG) in Amsterdam: "Hooguit kun je zeggen dat het veiliger is geworden in sommige gebieden." AzG is onder meer actief in en bij de stad Raqqa, waar momenteel een hevige veldslag woedt om de terreurgroep IS te verdrijven.
Volgens VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR zijn dit jaar 440.000 ontheemden in Syrië teruggegaan naar de plaats waar ze vandaan kwamen. Ook keerden 31.000 vluchtelingen terug uit kampen in Libanon, Turkije en Jordanië.
Slechte leefomstandigheden
Een VN-woordvoerder sprak eind vorige week over een 'spontane' terugkeer van vluchtelingen. Daarop valt volgens Fakih van HRW nogal wat af te dingen. "Het leven in kampen in de buurlanden is zwaar. Kinderen kunnen niet naar school, voor volwassenen is er geen werk, het ontbreekt aan allerlei voorzieningen." Vluchtelingen hopen in hun vaderland hun familie en bezittingen terug te vinden, de onveiligheid te spijt. "Het is moeilijk een verantwoorde keuze te maken", aldus Fakih.
'Vluchtelingen hopen in hun vaderland hun familie en bezittingen terug te vinden, de onveiligheid te spijt'
Voor de Syriërs die in eigen land op de vlucht sloegen, zijn de leefomstandigheden vaak dermate slecht "dat ze onveiligheid voor lief nemen om weer thuis te kunnen zijn", zegt Kleijer van AzG. "Bijna alles is beter dan met een grote groep in een oude kippenschuur wonen."
Onwaardige terugkeer
Volgens de UNHCR zoeken vluchtelingen en ontheemden vooral hun heil in steden als Aleppo, Homs en Damascus. In Damascus ontploften vandaag nog autobommen. Bij de aanslag zouden ten minste 18 mensen om het leven zijn gekomen. Het was de bloedigste actie in de hoofdstad sinds maart, toen bij bomaanslagen 32 doden vielen. De terreurgroep IS eiste de verantwoordelijkheid op. De aanslag van vandaag kwam op een moment dat de situatie in Damascus zich leek te normaliseren, zei de lokale politiechef.
Ook volgens VN-functionarissen is onveiligheid nog troef. "De voorwaarden ontbreken voor een veilige en waardige terugkeer." Bijna 14 miljoen van de 19 miljoen inwoners van Syrië zijn aangewezen op hulp. Vooral buiten de grote steden is er gebrek aan voedsel, water en medicijnen. Meer dan een half miljoen mensen leven in gebieden die belegerd worden door hetzij Syrische troepen en hun bondgenoten, hetzij de gewapende oppositie.