Agnès Varda: grande dame van 1 meter 50
Wie net als wij verliefd is op de speelse cinema van Agnès Varda, rept zich maar beter naar de bioscoop: Visages Villages is haar laatste film, zegt de 89-jarige regisseuse zelf. In de documentaire trekt ze samen met de veel jongere streetartist JR naar kleine dorpjes om er de lokale bevolking te fotograferen en in gigantisch formaat op muren te kleven.
*** Dit artikel dateert van 4 juli 2017. De film is opnieuw te zien tijdens het documentairefestival Docville. ***
Door haar minuscule gestalte zou je zo over haar heen kijken, maar Agnès Varda is een van de belangrijkste filmmaaksters van Frankrijk. De namen Jean-Luc Godard en François Truffaut klinken u wellicht bekender in de oren, maar het was Varda die de golf in gang zette met haar debuutfilm Pointe courte, en later bevestigde met Cléo de 5 à 7. Een grande dame van een meter vijftig.
Vandaag is ze bijna 90 en komt ze nog eens naar Elsene, de gemeente waar ze in 1928 geboren werd. Vorig jaar stelde ze hier nog tentoon, en wie in de toekomst nog werk van haar wil zien, zal dat ook in musea moeten gaan doen. Want van de bioscoop neemt ze met haar documentaire Visages Villages definitief afscheid. “Mijn ogen zijn er slecht aan toe”, vertelt ze ons. “Zelfs uw gezicht kan ik niet zien. Alleen uw contouren. Maar ik ben er intussen wel aan gewend, ik heb er niet echt last van. Als ik bijvoorbeeld wil weten wat ze in de krant over mijn film schrijven, dan laat ik simpelweg iemand voorlezen. Behalve als het een slechte recensie is, dan is het niet de moeite”, grinnikt ze.
Fysieke inspanning
Wat haar wel parten speelt, is de fysieke inspanning die een film van een mens vraagt. “Op de set staan, de film overal gaan voorstellen, zorgen dat hij aandacht krijgt… Dat wordt stilaan te vermoeiend. Ik denk niet dat ik nog bioscoopfilms ga maken. Maar dat is niet erg, ik doe zoveel andere dingen! Ik heb onlangs nog tentoongesteld in Venetië en New York.”
Al geeft Varda ook toe dat het niet de eerste keer is dat ze aan stoppen denkt: “Na mijn vorige documentaire Les Plages d’Agnès wou ik eigenlijk ook al geen films meer maken.” Maar toen kruiste street artist en creatieve duizendpoot JR haar pad. De man die de wereld veroverde door hele steden te beplakken met reusachtige foto’s van kleine mensen. “Mijn dochter Rosalie, die me de laatste jaren helpt met mijn werk, vond dat JR en ik mekaar moesten ontmoeten. Toen dat gebeurde, was het liefde op het eerste gezicht. JR heeft me meegesleurd met zijn goed humeur.”
'Toen ik JR ontmoette, was het liefde op het eerste gezicht'
Varda en JR vertrokken samen op roadtrip door het Franse platteland. “Een week per maand, gedurende anderhalf jaar. Zodat ik tussendoor op adem kon komen en zodat we konden nadenken over hoe het verder ging.” Een echt plan was er niet, intuïtie en toeval waren de leidraad. “We hadden maar één doel voor ogen: mensen ontmoeten, en hen in de bloemetjes zetten.”
On-2017
Een uitgesproken positief project – heel on-2017. “Wij weten ook wel dat het niet zo goed gaat in de wereld. Aanslagen, vluchtelingen die verdrinken… Vreselijk. Maar er wordt al genoeg gesproken over wat er allemaal misloopt. Wij hebben gekozen op het positieve te focussen, op wat mensen verbindt. Op vertrouwen. Want uiteindelijk is dat toch wat iedereen nog steeds wil: vrede, en goed overeenkomen met je buur.”
'Wij weten ook wel dat het niet zo goed gaat in de wereld. Maar er wordt al genoeg gesproken over wat er allemaal misloopt'
Daarom valt er in Visages Villages geen spoor terug te vinden van de politieke verscheurdheid die Frankrijk teisterde, in de aanloop naar de presidentsverkiezingen. Wellicht zijn er onder de voormalige mijnwerkers, de boeren, de klokkenluiders, de dokwerkers en de andere mensen die Varda en JR in beeld brengen ook een paar FN-stemmers. “Maar we hebben heel bewust nooit gevraagd naar hun politieke voorkeuren. We wilden verbinden, niet verdelen.”
Al is het ook niet één en al lieflijkheid in Visages Villages. Daar zorgt een oude vriend wel voor: Jean-Luc Godard. Wanneer Varda in al haar associatief enthousiasme – JR doet haar aan Godard denken, omdat die ook nooit zijn zonnebril wil afzetten – beslist om Godard een bezoekje te gaan brengen in Zwitserland, zorgt die bij aankomst voor een onaangename verrassing. “Wat je in de film ziet, is hoe het echt gegaan is. Jean-Luc en ik waren ooit goede vrienden, maar dat is 30, 40 jaar geleden. Mensen veranderen. En zelfs vrienden die je al heel lang kent, ken je eigenlijk niet helemaal. De episode met Jean-Luc was pijnlijk, maar tegelijk gaf ze de film ook een mooi einde. Het toont voor mij dat alles niet altijd goed kan gaan, en dat iedereen in het leven wel eens het deksel op de neus krijgt.”
Visages Villages, vanaf 5/7 in de zalen