Hendrik Vos over vluchtelingencrisis: "Landen hebben snel de neiging om weg te kijken"

Ngo's die vluchtelingen op de Middellandse Zee opsporen en redden komen de voorbije weken in toenemende mate onder vuur te liggen. Critici zijn ervan overtuigd dat die ngo's de vluchtelingenstroom mee in stand houden. Het is echter een heel moeilijke zaak, aldus Vos. De missie van die ngo’s is nu eenmaal om mensen te redden wanneer een boot dreigt te zinken, maar daar wordt net op gerekend door mensensmokkelaars. "Op die manier worden die kanalen in stand gehouden."

Om dat tegen te gaan zullen de Europese landen benadrukken dat de ngo’s niet als veerdienst voor migranten mogen dienen en niet met mensensmokkelaars mogen samenwerken. Maar het blijft een ontzettend moeilijke kwestie, aldus Vos. Hij verwacht dan ook niet dat die gedragscode zal zorgen voor een grote oplossing of een doorbraak.

Italië ving in Tallinn bot met zijn eis om andere dan Italiaanse havens open te stellen voor schepen met migranten. Dat illustreert volgens Vos het gebrek aan Europese solidariteit in de vluchtelingencrisis. “Landen hebben heel snel de neiging om weg te kijken.” Een tijdje geleden was er al een voorstel om 160.000 vluchtelingen die momenteel in Europa verblijven te verspreiden over andere lidstaten. Tot nog toe zijn daar maar een kleine 20.000 van opgevangen door ander lidstaten.

De andere Europese havens, die mogelijks een aantal schepen zouden moeten opvangen, houden letterlijk de boot af. Ze zien het niet zitten om de last op de Italiaanse schouders te verlichten. Dat gebrek aan solidariteit is op dit moment heel typisch in het vluchtelingendebat, vindt Vos.

Naast de gedragscode voor ngo’s werden er nog een aantal kleinere maatregelen aangekondigd, zoals het opschroeven van de capaciteit van de Libische kustwacht en versterkte samenwerking met Libië en andere Afrikaanse landen. Die afzonderlijke maatregelen zijn de enige mogelijkheid, aldus Vos, want “er bestaat geen wonderoplossing voor dit ontzettend treurige thema.”

Maar de maatregelen die nu op tafel liggen zijn niet nieuw, zo benadrukt Vos. Over samenwerking met de Libische kustwacht wordt al heel lang gesproken en die vindt op dit moment zelfs al plaats. De rol van de Libische kustwacht is echter niet onbesproken. Zo zou een aantal weken geleden een vluchtelingenboot beschoten zijn door Libische kustwachtofficieren.

Daarnaast blijft men hameren op terugname-akkoorden en de oprichting van vluchtelingencentra in Afrika zelf. Dat zijn ook zaken die al heel lang circuleren, maar die de crisis tot nog toe niet hebben oplost, aldus Vos. “Blijkbaar is het allemaal niet zo eenvoudig te managen."

Verder werd er ook gesproken over extra geld voor Afrika, om armoede, werkloosheid, klimaatverandering en andere achterliggende oorzaken van de migratiegolven naar Europa aan te pakken. Maar of dat geld goed zal besteed worden is nog maar de vraag. 

De kwestie is bovendien complexer dan dat, zo verduidelijkt Vos. Stel dat Europa erin slaagt om het welvaartsniveau in Afrika wat op te krikken, dan zal de vluchtelingenstroom nog niet worden stilgelegd. Integendeel, het zijn namelijk niet de allerarmsten die naar Europa trekken, maar mensen die het geld hebben om een mensensmokkelaar te betalen.

"Het verschil met een aantal decennia geleden is dat mensen in gebieden met veel instabiliteit en veel minder welvaart weten dat er aan de andere kant van de Middellandse Zee een soort Walhalla ligt. Daarom zal men de neiging blijven hebben om over te steken." Het einde van de crisis lijkt voorlopig dus niet in zicht.