Liever hervormingen dan een sociaal akkoord: waarom Peeters kiest voor de vlucht vooruit
De werkgevers verwijten de vakbonden het sociaal overleg te blokkeren, de vakbonden verwijten minister van Werk Peeters de kant van de werkgevers te kiezen. Maar Peeters heeft ook zelf belang bij zijn interventie. Als hij nog met een echte trofee naar de verkiezingen wil, dan zijn de arbeidsmarkthervormingen wellicht nog zijn beste kans.
De proefperiode, de jongerenjobs, de mysterycalls, een plan van aanpak tegen burn-outs: minister van Werk Kris Peeters (CD&V) wacht niet langer op een akkoord van de sociale partners om zijn hervormingen door te voeren. In plaats van te wachten op het sociaal overleg, zal Peeters een van de komende weken zelf voorstellen neerleggen op de ministerraad.
En de sociale partners dan? Die hebben hun kans gehad, luidt het. Op de Groep van Tien, het overlegorgaan tussen werkgevers en werknemers, was er namelijk een akkoord over een aantal van Peeters' werven bereikt. Alleen: de vakbondstop had daar beloftes gedaan, die ze achteraf niet meer verkocht kreeg aan hun achterban. Naar de vergadering van afgelopen maandag stuurden de vakbonden hun kat. "Een jammerlijke zaak", zegt Pieter Timmermans van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO). "Anders was alles nu in kannen en kruiken. Maar je kunt een paard wel naar het water leiden, je kan het helaas niet doen drinken."
'Ik snap dat de vakbonden de regering niet graag hebben. In die situatie zat ik de voorbije twintig jaar'
Karel Van Eetvelt van zelfstandigenorganisatie Unizo is heel wat minder begripvol. "Ik ben de politieke spelletjes van de vakbonden meer dan beu. Ik snap dat ze de regering niet graag hebben. In die situatie zat ik de voorbije twintig jaar. Maar zich gedragen zoals zij, dàt heb ik nooit gedaan. Niet Peeters, maar zij maken het sociaal overleg totaal onmogelijk."
Dat Peeters het heft dan maar zelf in handen neemt, snapt Van Eetvelt volledig. "Ik heb het hem zelfs vlakaf gezegd: doe maar door, Kris. Met de vakbonden valt momenteel geen akkoord te maken. Ze komen zelfs terug op gemaakte deals." Van Eetvelt doelt op het interprofessioneel akkoord (IPA) dat in februari werd gesloten en waar de grootste crux in het sociaal overleg zit. Als tegenhanger voor de loonstijging, vroegen de werkgevers de inkorting van de opzegtermijn. Maar daar willen de vakbonden niks meer van weten. "Wij hebben nooit gezegd dat we het daarmee eens waren. Alleen dat we erover wilden praten. Maar een kortere opzeg voor bouwvakkers dan voor arbeiders blijft voor ons onbespreekbaar. Zelfs het grondwettelijk Hof vindt dat discriminerend", riposteren zij.
Kaduke stoel
De vakbonden erkennen dat ze in de Groep van Tien een principeakkoord hadden. "Maar wij kregen geen mandaat van onze achterban", zegt Miranda Ulens van het ABVV. "Daarom was onze vraag: laat hier de zomer nu eerst overgaan, dan kunnen de geesten rijpen." Of haar achterban dan wel bijgedraaid zou zijn? Ulens sluit het niet uit. "Maar nu zet Peeters zich in de plaats van het sociaal overleg, terwijl zijn rol net die van bemiddelaar tussen werkgevers en werknemers zou moeten zijn. Welke agenda dient hij hier?"
'Stel dat CD&V straks bij de begrotingsbesprekingen weer bakzeil haalt over de meerwaardebelasting, dan heeft Peeters toch op zijn minst dit pakketje om mee naar buiten te komen'
Een vraag die het ACV meteen beantwoordt. "Dit scenario was heel voorspelbaar. Wij als vakbonden zitten op een kaduke stoel met drie poten, de werkgevers zitten in een zetel. Krijgen ze bij ons hun goesting niet, dan is het over naar familie. Dan vragen ze de regering wel om het op te lossen."
Nochtans is de keuze van Peeters de enige die hij kon maken, denkt arbeidseconoom Stijn Baert (UGent). "Als de sociale partners er niet uitraken, moet politiek verantwoordelijkheid opnemen. Zeker wat e-commerce betreft (Peeters is plan om een apart nachtregime voor de sector in te voeren, red.), is ook mijn gevoel: het heeft nu lang genoeg geduurd, we kunnen niet blijven stilzitten terwijl duizenden potentiële jobs verloren gaan."
Ook politiek strategisch gezien is het verstandig van Peeters om te interveniëren, zegt politicoloog Nicolas Bouteca (UGent). "Stel dat CD&V straks bij de begrotingsbesprekingen weer bakzeil haalt over de meerwaardebelasting, dan heeft Peeters toch op zijn minst dit pakketje om mee naar buiten te komen." Dat hij daarbij de vakbonden tegen de haren strijkt en dichter naar de werkgevers leunt – vervelend voor de meest "linkse" partij in de regering – neemt CD&V dan maar voor lief, meent Bouteca. "De linkse strategie heeft CD&V nog niet zoveel opgeleverd. Door de zaak in handen te nemen profileert Peeters CD&V weer als de centrumpartij die verantwoordelijkheid neemt."