Jobs, jobs, jobs en andere onzin - Jan Vandemoortele

Jan Vandemoortele is voormalig econoom bij het Internationaal Arbeidsbureau.

Vorige week kwam minister van Werk op de proppen met het idee dat elke Belg een job zou moeten hebben tegen 2025. Dat klinkt nobel en ambitieus maar het is onzin. Hij doet alsof hij precies weet wat er allemaal te gebeuren staat op de arbeidsmarkt in de komende jaren.

Blijkbaar zegt zijn kristallen bol weinig over digitalisering en automatisering. Een voorbeeldje volstaat: als we meer online shoppen en als zelfrijdende bestelwagens de pakjes aan huis leveren, wat zal er dan gebeuren met de duizenden jobs in de kleinhandel en de vervoersector?

Banen creëren is natuurlijk goed, op voorwaarde dat ze de werknemer vooruit helpen. Maar dat is niet altijd het geval. Onderzoek van het Leuvense Instituut voor de Arbeid toont aan vele mensen met een job in de armoede belanden – de zogenoemde ‘werkende armen’. Want vele van de nieuwe jobs zijn tijdelijk, deeltijds of laag verloond.

Toch sprongen politici vlug op de kar van minister Peeters. Vlaams minister van Werk maakte van de gelegenheid gebruik om de aloude oproep te herhalen dat het arbeidsrecht grondig moet hervormd worden en de vennootschapsbelasting moet verlaagd worden. Even voorspelbaar was de reactie van kamerleden Lachaert en Van Quickenborne: “We moeten als politici dan wel durven hervormen, ook als de sociale partners het niet zouden eens geraken”. Ze hadden het vooral over het verder flexibiliseren van de arbeidsmarkt.

De stelling is vrij verspreid dat meer arbeidsflexibiliteit tot hogere werkgelegenheid leidt. Alhoewel die stelling makkelijk aanvaard wordt is de werkelijkheid niet zo simplistisch. Er bestaat geen wetenschappelijk bewijs dat meer flexibiliteit meer tewerkstelling teweeg brengt. Studies van het Internationaal Arbeidsbureau wijzen uit dat arbeidsflexibiliteit meer invloed heeft op de verdeling van de werkgelegenheid dan op de graad ervan. Het Internationaal Muntfonds vindt dat arbeidsflexibiliteit gecorreleerd is met aanzienlijke toenames van de inkomensongelijkheid en dat de verlaging van het minimumloon tot minder herverdeling leidt. Het Leuvens Instituut toont aan dat de zwaksten in de samenleving zelden baat vinden bij een flexibelere arbeidsmarkt. De situatie van werklozen gaat staandeweg achteruit. Het aantal van hen dat dreigt in armoede terecht te komen is over de voorbije tien jaar fors gestegen en een derde krijgt nu geen uitkering meer.

De politieke slogans omtrent hogere werkgelegenheid en meer flexibiliteit klinken hol. Jammer dat ze niet spreken over wat van werkelijk van belang is. Op 26 april werd de ‘Europese pijler van sociale rechten in 20 principes’ voorgesteld. Die hoofdbeginselen zijn niet wettelijk afdwingbaar maar zijn wél bedoeld om als kompas te dienen voor het beleid op nationaal or regionaal gebied omtrent de arbeidswetgeving.

Onder die principes legt de Europese Commissie de nadruk op een “billijk loon dat een fatsoenlijke levensstandaard biedt”; op “voldoende minimumloon ... op een manier die voldoet aan de behoeften van de werknemer en zijn familie”; op de inzet om “werkende armoede te voorkomen”; en op een “evenwicht tussen werk en privéleven”.

Het voorstel van de Commissie biedt een alternatieve benadering voor het beleid over tewerkstelling in ons land; met een belangrijke verschuiving van een die zich blind staart op lage lonen en mini-jobs met slechte arbeidsvoorwaarden tot een die gericht is op het stimuleren van de interne vraag en sociale cohesie. Het verdere flexibiliseren van de arbeidsmarkt biedt geen oplossing om elke Belg aan een job te helpen tegen 2025.

VRT Nieuws wil op deredactie.be een bijdrage leveren aan het maatschappelijk debat over actuele thema’s. Omdat we het belangrijk vinden om verschillende stemmen en meningen te horen publiceren we regelmatig opinieteksten. Elke auteur schrijft in eigen naam of in die van zijn vereniging. Zij zijn verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.