Lesbos dreigt te bezwijken onder druk duizenden wanhopige migranten
Het Griekse eiland Lesbos dreigt te bezwijken onder de druk van de duizenden migranten die er al maanden wachten op een beslissing over hun asielaanvraag. Maandag stichtten migranten brand in het opvangkamp Moria uit woede over gedwongen detentie en hun dreigende uitzetting.
De politie werd met stenen bekogeld en reageerde met traangas, er zijn geen gewonden gevallen. De slechte omstandigheden waarin migranten hun beslissing moeten afwachten leiden tot grote spanning op het eiland. Migrantengroepen raken voortdurend slaags met elkaar en hulpverleners zeggen dat de psychische nood torenhoog is. Een aantal migranten is twee weken geleden in hongerstaking gegaan.
'We zien steeds meer mensen met depressie, zelfmoordneigingen, psychoses, mensen die zichzelf snijden, met ernstige paniekaanvallen en posttraumatische stresssymptomen', zegt Achilleas Tzemos van Artsen zonder Grenzen. 'Iedereen leidt onder de hopeloos- en uitzichtloosheid van de situatie hier op het eiland.'
Op Lesbos wachten momenteel bijna vierduizend migranten op hun beslissing, het leeuwendeel daarvan woont in tenten of containers op de Griekse hotspot Moria waar kansrijke asielzoekers worden gescheiden van economische migranten uit vooral West- en Noord-Afrika. Gemiddeld wachten migranten 10 tot 12 maanden op hun beslissing. Als deze negatief uitvalt, worden migranten teruggestuurd naar Turkije, zoals de EU en Turkije vorig jaar overeenkwamen.
De angst voor deportatie drijft migranten tot wanhoop, maar ook het lange wachten en onduidelijke richtlijnen leiden tot grote frustratie. 'De regels veranderen voortdurend', zegt Philip Worthington, coördinator van European Lawyers in Lesvos, een vrijwilligersinitiatief van de Europese ordes van advocaten om vluchtelingen juridisch bij te staan in hun asielaanvraag. 'Bepaalde groepen lijken op basis van hun nationaliteit meer kans te lopen te worden teruggestuurd en dat creëert spanning.'
'Volgens de gemeente Lesbos dreigt de situatie op het eiland uit de hand te lopen als de kampen niet snel leger worden'
De advocaten merken dat Griekenland onder druk staat om de Turkije-deal te laten slagen. Zo heeft Griekenland onlangs bepaald dat afgewezen asielzoekers binnen vijf dagen moeten beslissen of zij tegen de beslissing in beroep gaan of dat zij gebruik maken van de vrijwillige terugkeerregeling naar hun thuisland van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM). Wordt hun beroep afgewezen, dan worden ze alsnog gedeporteerd naar Turkije. De maatregel, die vooral bedoeld was om het Griekse asielsysteem te ontlasten, heeft grote onrust veroorzaakt onder kansloze asielzoekers uit 'veilige' landen als Bangladesh, Algerije of Senegal. Niemand wil worden teruggestuurd naar Turkije, waar illegale vreemdelingen geen rechten hebben.
Maar niet alle migranten uit zogeheten 'veilige' landen kunnen terug. Slachtoffers van homohaat, religieuze onderdrukking of politieke vervolging lopen vaak niet te koop met hun problemen en dreigen ten onrechte te worden afgewezen als economische migrant. 'De procedures op het eiland zijn willekeurig en onzorgvuldig', zegt de Amerikaanse mensenrechtenadvocaat Lorraine Leete, die als vrijwilliger werkt bij Legal Center Lesbos. 'Slachtoffers van een trauma herinneren zich vaak geen details of veranderen hun vluchtverhaal steeds. De asielambtenaren zijn hier ongevoelig voor en toetsen bovendien met gebrekkige bronnen. Dan vinden ze een plaatsnaam niet op Google maps en wijzen ze mensen dus maar af.'
Volgens de gemeente Lesbos dreigt de situatie op het eiland uit de hand te lopen als de kampen niet snel leger worden. Het aantal bootvluchtelingen uit Turkije neemt weer toe, terwijl steeds minder asielzoekers naar het vaste land worden doorgestuurd omdat daar de opvangcapaciteit vol is.
Toegelaten asielzoekers wachten daar nog steeds tot ze worden opgehaald door Europese lidstaten zoals is beloofd. 'De procedures moeten echt sneller want ander ontploft het hier', aldus Marios Andriotis, woordvoerder van de burgemeester van Lesbos.