Nobelcomité: "Peking draagt zware verantwoordelijkheid" voor dood Liu Xiaobo
Liu Xiaobo was vorige week maandag vrijgelaten uit een Chinese gevangenis en naar een ziekenhuis in het noorden van het land overgebracht. Daar is hij nu overleden aan leverkanker. Dat het communistische regime in Peking weigerde om hem eerder vrij te laten of in het buitenland medische hulp te krijgen, krijgt nu veel kritiek.
"Peking draagt een zware verantwoordelijkheid voor de vroege dood van Liu Xiaobo omdat die niet de nodige medische zorg heeft gekregen", zo reageert het Noorse comité dat de Nobelprijs voor de Vrede toekent. "Wij zijn bijzonder verstoord omdat Liu niet werd overgebracht naar een instelling waar hij op een goede manier verzorgd had kunnen worden vooraleer zijn ziekte in een terminale fase was geraakt."
Dat heeft Berit Reiss-Andersen, de voorzitster van het Nobelcomité gezegd. Ze legt daarmee de verantwoordelijkheid voor de dood van Liu niet bij zijn ziekte, maar bij het regime in Peking, een toch wel erg sterke vorm van kritiek.
"Liu Xiaobo zal een symbool blijven voor allen die vechten voor vrijheid, democratie en een betere wereld bij miljoenen mensen overal ter wereld, zelfs in China. Zijn ideeën kunnen niet worden opgesloten en sterven nooit", aldus het Nobelcomité.
Ai: "Dood Liu toont aan hoe brutaal China kan zijn"
Ook de beroemde Chinese kunstenaar Ai Weiwei spaart zijn woede niet. "De dood van Liu toont aan hoe brutaal China kan zijn." Het is nu een erg moeilijk ogenblik voor mensen in China die de mensenrechten verdedigen, zegt Ai, die nu in de Duitse hoofdstad Berlijn is.
Wang Dan, een van de leiders van het studentenprotest op het Tiananmen-plein in Peking in 1989, heeft in een tweet gewezen op het lijden van Liu in gevangenschap. "Rust nu zacht", klinkt het nog. Wang Dan is uit China gevlucht en woont nu in Taiwan.
Joshua Wong, een van de leiders van de democratische oppositie in Hongkong, tweet: "We zullen blijven vechten voor de erfenis van Liu, democratie in Hongkong en China."
De presidente van Taiwan (Republiek China) Tsai Ing-wen is iets milder: "We hopen dat China nu meer zelfvertrouwen heeft en vooruitgang kan maken met politieke hervormingen."
VN:"Liu belichaamde democratische waarden"
De Hoge Commissaris voor de Mensenrechten van de Verenigde Naties Zayid Ra'ad Al Hussein zegt dat "de beweging voor de mensenrechten in China en in de wereld in Liu een kampioen van principes verloren hebben, die zich vreedzaam inzette voor democratische waarden en daarvoor in de gevangenis is beland".
De VN-commissaris vraagt dat China nu Liu Xia, de weduwe van Liu Xiaobo, vrijheid van beweging geeft en haar toestaat om het land te verlaten als ze dat wenst.
VN-secretaris-generaal António Guterres heeft zijn "diepe droefheid en medeleven geuit over het overlijden van Liu Xiaobo".
Vanuit Parijs betreurt de Duitse bondskanselier Angela Merkel de dood van "een moedig vechter voor burgerrechten en de vrijheid van meningsuiting". Duitsland had China eerder gevraagd om Liu het land te laten verlaten en was bereid om de man medisch te verzorgen.
Ook de Franse regering betreurt de dood van Liu Xiaobo en roept de Chinese overheid op om zijn weduwe toe te staan te gaan waar ze dat wil.
De Amerikaanse ambassadeur in Peking, Terry Branstad, roept China op om alle gewetensgevangenen vrij te laten. "China heeft een erg gerespecteerd rolmodel verloren", klinkt het in een mededeling. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Rex Tillerson, vraagt Peking om de weduwe van Liu nu vrij te laten.
De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson, verwijt de Chinese regering dat die Liu Xiaobo niet heeft toegestaan om de medische verzorging in het buitenland te zoeken.
Een deuk in het imago van president Xi
Zonder hem bij naam te noemen, lijken de boze reacties op het overlijden van de Nobelprijswinnaar het imago van de Chinese president Xi Jinping aan te tasten. Die was net internationaal prestige aan het winnen door zijn belofte om zich ook zonder de Verenigde Staten aan het Klimaatplan van Parijs te houden en wou zich profileren als kampioen van vrije handel tegen het nieuwe protectionisme van zijn VS-collega Donald Trump.
Toch zijn de burgerrechten in China zeker niet verbeterd sinds Xi in 2012 de nieuwe sterke man is geworden, integendeel. De greep van de overheid op de media, ook die in Hongkong, is vergroot en religies en critici worden sterker dan voorheen de mond gesnoerd.
De dood van Liu Xiaobo herinnert er de buitenwereld nu aan dat China nog altijd een erg autoritair regime kent dat geen kritiek duldt en desnoods hard optreedt.
