Hoe kon deze Russische ex-spion Donald Trump Jr. ontmoeten?

Als iemand weet hoe een goede smeercampagne iemands reputatie kan vernietigen, dan is het Rinat Akhmetshin. Als oud-KGB'er, bedreven in contraspionage, heeft hij de afgelopen jaren zijn werk gemaakt van het verzamelen van informatie. Al noemt hij zichzelf lobbyist, met Washington als uitvalbasis, met de hele wereld als zijn werkterrein en een machtig en rijk netwerk als werkgever.

Dus als zo'n Rus ineens opduikt in de entourage van de Amerikaanse president Donald Trump, dan gaan de alarmbellen af. Akhmetshin bevestigde afgelopen weekend zelf dat hij zich in juni 2016 bij de Trump Tower in New York meldde voor een ontmoeting met de zoon van Donald Trump en een Russische advocate. Een ontmoeting waarmee de zoon van Trump gretig instemde, omdat hem schadelijke informatie over Hillary Clinton werd beloofd.

De aanwezigheid van voormalig spion Akhmetshin is voor velen de bevestiging dat medewerkers van Trump wel heel dicht bij de Russische geheime dienst kwamen. Is dat zo? Wie is deze Rinat Akhmetshin eigenlijk?

De in 1967 geboren Akhmetshin kwam volgens The New York Times in 1994 naar de VS om te studeren. Eind jaren 80 had hij, zoals zo veel jongeren in de Sovjet-Unie, in het leger gezeten. Hij werkte voor een eenheid die gelieerd was aan de militaire inlichtingendienst GROe en zocht naar spionnen in het Sovjet-leger.

Eraserhead

Na zijn studie raakte hij betrokken bij lobbywerk door te werken voor een organisatie die de democratie bevorderde in Kazachstan. Zijn lobbycarrière bouwde hij langzaam uit, waarbij het erop lijkt dat hij op diverse plekken in de wereld Russische belangen vertegenwoordigde door gebruik te maken van desinformatie en lastercampagnes.

Zijn thuis is Washington, waar hij een riante woning ter waarde van 2 miljoen dollar bewoont. Hij is een opvallende verschijning, schrijft The New York Times: kunstverzamelaar en operaliefhebber met opgeschoren krulhaar, zoals de cultheld uit David Lynch' Eraserhead.

In een dispuut tussen de steenrijke Rus Melnichenko en drie Kazachse zakenmannen een paar jaar geleden werd Akhmetshin in een rechtszaak in New York omschreven als een voormalig inlichtingenofficier die de kunst van het inlichtingen verzamelen nog steeds beoefent, maar nu op commerciële basis. Die verzamelde informatie strooit hij vervolgens uit onder journalisten die hij kent en ontmoet in dure hotels in Londen, Parijs en Washington, om zo lastercampagnes over de opponenten van zijn klanten te ontketenen. Als media zijn informatie publiceren, gebruikt hij die stukken weer als rechtvaardiging voor rechtszaken. Hij geeft de journalisten bij dat soort gelegenheden USB-sticks, harde schijven of papier. E-mails schrijft hij nooit, bevreesd dat ze uitlekken.

Volgens de rechtbankdocumenten zou Akhmetshin in dit geval een team hackers hebben verzameld om in te breken in computers van IMR voor het verzamelen van belastende informatie. IMR huurde, zo blijkt uit de stukken, vervolgens een onderzoeker in die Akhmetshin moest observeren. Die legde in 2014 een ontmoeting vast tussen de voormalige Russische inlichtingenofficier en een klant in een koffiezaakje in Londen. Akhmetshin geeft zijn klant een harde schijf met de gestolen informatie over IMR en zegt: "Er staat een heleboel materiaal op. Maar dat is ook waar je voor betaalt." De informatie zou vervolgens zijn gebruikt in de Nederlandse rechtszaak.

De zaak tegen Akhmetshin werd in 2016 ingetrokken. Tegen The New York Times ontkende hij dit weekend dat hij de computers van IMR had gehackt.

Illegale geldstromen

Hoe kwam deze man vervolgens bij een ontmoeting met Donald Trump jr.? Akhmetshin zelf zegt dat het onder meer te maken heeft met zijn lobbywerk. Al jaren verzet hij zich tegen een Amerikaanse wet, de Magnitsky Act, die sancties treft tegen Russen die de mensenrechten schenden. Zo kwam hij vanaf 2015 in contact met de advocate Natalia Veselnitskaya. Zij was degene die Donald Trump jr. compromitterende informatie over Clinton zou geven. Veselnitskaya zou Akhmetshin op de dag zelf hebben gevraagd mee te komen.

Tijdens de bijeenkomst met Trump jr., die ook werd bijgewoond door Trumps schoonzoon Jared Kushner en campagneleider Paul Manafort, overhandigde Veselnitskaya volgens Akhmetshin documenten met informatie over illegale geldstromen naar de Democratische Partij. Die informatie zou het kamp-Trump goed kunnen gebruiken in de verkiezingsstrijd met Clinton.

Het verleden van Akhmetshin en het feit dat Donald Trump jr. nooit iets heeft gezegd over diens aanwezigheid bij de ontmoeting voeden de theorie dat Trump hulp heeft gehad van de Russische overheid in zijn verkiezingscampagne. De uitgesproken ex-NSA-medewerker John Schindler zei dit weekend "99 procent zeker" te zijn dat Akhmetshin nog "onder controle" staat van Russische diensten.

Ben de Jong van de Universiteit van Amsterdam, bekend met de werkwijze van Russische geheime diensten, acht het "ondenkbaar" dat Akhmenshin niet op "de een of andere manier gelieerd is aan een Russische dienst". Voormalige KGB'ers bestaan niet, zegt hij.

Mark Galeotti is sceptisch over alle Rusland-ophef. Hij kende Akhmetshin al voor dit weekend. Hij is Rusland-specialist, veiligheidsexpert en onderzoeker bij het instituut voor Internationale Betrekkingen in Praag. Galeotti per mail: "Akhmetshin heeft zijn verleden als militaire inlichtingenman nooit verhuld. En ik ben er zeker van dat de Amerikaanse autoriteiten hem zorgvuldig hebben gecontroleerd toen hij een verblijfsstatus aanvroeg."

Kees-Jan Dellebeke, oud-medewerker van de Nederlandse inlichtingendiensten, is sceptischer. Hij wijst op de Russische wijze van beïnvloeding: met weinig geld, gebruikmakend van een netwerk in de oliemaffia. Precies zoals Akhmetshin doet. "Er is geen Rusland-hysterie. Veel westerlingen onderschatten de Russen; de Koude Oorlog is al geruime tijd opnieuw aan de gang."