26 juli tot 1 augustus 1917: Britten en Fransen in de aanval bij Ieper
De Britten en Fransen zijn ten oosten en noordoosten van Ieper een groot offensief begonnen, Duitse keizer blijft vertrouwen op eindzege, paus roept opnieuw op tot vrede, de Duitsers halen groenten weg uit bezet België, Belgische militairen nemen Duitse duikbootbemanning gevangen, .....
De Geallieerden zijn ten oosten en noordoosten van Ieper een groot offensief begonnen.
Na weken van ongekend zware artilleriebombardementen, schoten de Britten in actie. Veertien Britse divisies bestormden de heuvels ten oosten van de stad, verdeeld onder het Eerste Leger in het noorden (generaal Gough) en het Vijfde Leger in het zuiden (generaal Plumer).
De Duitsers hebben langs de heuvelruggen een vijfvoudige ring van verdedigingsstellingen aangelegd. Het is de bedoeling dit te doorbreken.
Tegelijk voeren ten noorden van Ieper drie Franse divisies onder generaal Antoine een aanval uit vanaf het Ieperleekanaal in de richting van Bikschote.
Dode muilezels van de 36e Britse Divisie op de weg naar Sint-Jan, 31 juli 1917 (IWM Q5772)
Op de eerste dag slaagden de Britten er in het gehucht Pilkem te veroveren en een gebied rond de spoorweg Ieper-Roeselare in handen te krijgen.
Ondanks de zware bombardementen bieden de Duitsers hevig weerstand. Zo wisten ze de Britten uit Sint-Juliaan te houden.
Meer naar het zuiden weten de Duitsers stand te houden op de heuvelrug tussen Ieper en Geluveld.
Duitse krijgsgevangenen delen een blik voedsel, omgeving van Pilkem, 31 juli 1917 (IWM, Q5725)
De opmars wordt bemoeilijkt door het terrein. Door de beschietingen is de drainage van het heuvelgebied totaal ontregeld. Felle regen maakt de bodem nog drassiger. Zwaarbeladen soldaten zakten weg in de modder. Ook voor de Britse tanks is de grond ongeschikt.
Om Ieper wordt al 2 ½ jaar gevochten, maar dit is het eerste grote offensief van Geallieerde zijde.
Dat er een offensief op komst was, werd al een tijd verwacht. De voorafgaande weken bulderde de Britse artillerie zoals nog nooit tevoren in de geschiedenis. De Duitsers hebben de dorpen uit de omgeving van Roeselare geëvacueerd, net als Roeselare zelf.
Franse soldaten bij een weggezonken Duitse bunker, in de omgeving van Bikschote, augustus 1917 (Albums Valois, BDIC)
Kaart van het frontgebied
Drie jaar oorlog
Op 28 juli was het drie jaar geleden dat Oostenrijk-Hongarije de oorlog begon. De eerste Duitse oorlogsverklaring viel op 1 augustus.
Naar aanleiding van die verjaardag heeft de Duitse keizer zijn volk en zijn leger moed ingesproken.
Keizer Willem II verbergt niet dat Duitslands vijanden “steeds meer volkeren in de oorlog tegen ons” in het harnas hebben gejaagd. “Het aantal van onze tegenstanders is gestegen, maar niet uw uitzicht op de eindzege”.
Hij looft zijn strijdkrachten, die Roemenië hebben onderworpen en standhouden in Macedonië. “Het Russische Rijk davert nu onder uw slagen” en “In de geweldige gevechten in het westen zijt gij de heren van de toestand gebleven.” De marine krijgt lof omdat zij de heerschappij van de vijand ter zee betwist en “zijn levensader bedreigt”.
De keizer zond ook een speciale boodschap naar de Duitse koloniale troepen in Oost-Afrika, die nu al zolang standhouden tegen een geweldige overmacht.
Willem II naast zijn Oostenrijks-Hongaarse collega, Karel I, tijdens een bezoek aan Oostenrijk, half juli 1917. Zoals meestal bij dit soort gelegenheden draagt de Duitse keizer een Oostenrijks-Hongaars uniform en omgekeerd ( Oostenrijkse Nationale Bibliotheek, Kriegsalbum)
Kornilov vervangt Broesilov na nederlaag
Generaal Broesilov is ontslagen als opperbevelhebber van het Russische leger. Broesilov moet opdraaien voor de mislukking van het voorbije offensief in Galicië.
De Russische opmars van de voorbije weken is volledig ongedaan gemaakt. De Centrale Mogendheden dringen de Russen zelfs nog verder terug in de Boekovina. Dit Oostenrijkse gebied was meer dan een jaar geleden door de Russen veroverd.
Broesilov zou ook te weinig respect hebben getoond voor premier en minister van Oorlog Kerenski. Kerenski heeft generaal Lavr Georgjevitsj Kornilov tot nieuwe opperbevelhebber benoemd.
Kornilov is afkomstig uit Cantraal-Azië. Zijn vader was kozak, zijn moeder komt uit een Mongools volk. Hij is niet zo’n briljante tacticus als Broesilov, maar hij staat bekend om zijn moed en doortastendheid, wat hem ook populair maakt.
Kornilov wil een einde maken aan de anarchie in het leger. Zo wordt de macht van de soldatencomités beperkt. Onder zijn druk is de doodstraf aan het front heringevoerd. Ook hierin verschilt Kornilov sterk van Broesilov, die probeerde de nieuwe democratische geest van het Russische leger te respecteren.
Generaal Kornilov omringd door zijn staf
Vredesnota van de paus
Paus Benedictus XV heeft in een brief aan de oorlogvoerende staten een oproep tot vrede gedaan.
Het is niet de eerste keer dat de paus voor vrede pleit, maar ditmaal doet hij concrete voorstellen om het wereldconflict te beëindigen.
Benedictus stelt als basis voor vrede een ‘status quo ante’ voor : een terugkeer naar de toestand aan het begin van de oorlog. Alle bezette gebieden moeten worden ontruimd. Duitsland moet zich dus uit België en Frankrijk terugtrekken, de Geallieerde legers uit de Duitse kolonies. Er mogen ook geen schadevergoedingen mogen worden geëist
Bestaande twisten over grondgebied, zoals die tussen Duitsland en Frankrijk en tussen Oostenrijk en Italië, moeten vreedzaam worden opgelost, waarbij rekening wordt gehouden met “de aspiraties der volkeren”. Er moet ook een soortgelijke regeling komen voor Armenië, de Balkanstaten en Polen.
Benedictus XV, een portret en een karikatuur van de paus als eenzaam vredesbemiddelaar
De paus pleit ook voor ontwapening en een systeem om geschillen tussen landen vreedzaam te regelen.
Langs beide zijden wordt de vredesnota koel ontvangen. Veel katholieken ergeren er zich al lang over dat de paus geen partij voor hun kamp kiest en de wreedheden van het andere kamp niet veroordeelt. De niet-katholieke regeringen zijn niet gesteld op de pauselijke tussenkomst.
De oproep past wel in de reeks van vredesinitiatieven van de laatste maanden, zoals de nog steeds durende poging om een vredesconferentie van socialistische partijen in Stockholm bijeen te roepen.
Duitsers halen Belgische groenten weg
Marie Thumas, de bekende fabriek van groentenconserven in Wilsele bij Leuven, is door de Duitse overheid gesloten. Duitse militairen hebben de gebouwen bezet.
Het bedrijf had geweigerd samen te werken met de bezetter om een deel van zijn productie aan de Duitse ‘Obstzentrale’ (Groenten en fruit-centrale) te leveren.
Enkele conservenfabrieken als Marie Thumas hadden een overeenkomst gesloten met de grote Belgische steden om hen van groenten te voorzien. Maar zonder toestemming van de Duitse overheid kan er niets geleverd worden.
En die stelt voorwaarden: ieder bedrijft dat groenten of fruit levert moet een overeenkomst sluiten waarbij een deel van de voorraad aan de ‘Obstzentrale’ wordt geleverd.
De oogst van groeten en fruit is deze zomer uitstekend, maar toch blijven de prijzen hoog. Iedereen neemt aan dat dit komt omdat een groot deel van de oogst richting Duitsland vertrekt.
Een affiche van Marie Thumas en arbeidsters in de refter van de fabriek in 1917 (Collectie Retroscoop)
Belgen nemen duikbootbemanning gevangen
Op 26 juli is op het strand van de Noord-Franse badplaats Wissant een Duitse duikboot gestrand. De duikboot was mijnen aan het leggen en had zich te dicht bij de kust gewaagd.
De bemanning van de duikboot, 3 officieren en 23 matrozen, is krijgsgevangen genomen door de Belgische cavalerie, 4e en 5e Lansiers, die instaan voor de kustbewaking. De Duitsers slaagden er eerst nog wel in om de duikboot in brand te steken.
Op de foto boven, Belgische lansiers bij de duikboot, hier onder de krijgsgevangen bemanning van de duikboot.
