Nieuwe stafchef John Kelly sluit Trumps kippenren
Het Witte Huis bood de voorbije weken een miserabele indruk. Ruziemakende adviseurs, een Twitter-president met als klapstuk de pas aangetreden directeur communicatie, Anthony Scaramucci, die in een woedebui vulgaire taal spuide. De maat was vol. John Kelly, gepensioneerd viersterrengeneraal van de Amerikaanse mariniers, moet ‘orde en discipline’ brengen.
De meeste presidenten verslijten tijdens hun regeerperiode meerdere stafchefs, te vergelijken met een Belgische kabinetschef. President Obama had er in acht jaar vijf; George W. Bush slechts twee. Reince Priebus, eerste stafchef onder Trump, vestigt echter een record met zes maanden. Ik heb Priebus verschillende keren ontmoet en hij is een vriendelijke man. Hij heeft iets pastoraals. Priebus zou een goede stafchef zijn geweest van Jeb Bush. Trump is onconventioneel als leider van een populistische beweging en moeilijk in toom te houden.
Trump maakte drie klassieke fouten, tegelijk.
Veel presidenten nemen hun campagnestaf mee naar het Witte Huis voor beleidsvoering. Campagne voeren is iets anders dan beleid maken. Campagnes zijn intensief, op een kortetermijndoel gericht. Beleid is een schaakspel op drie borden tegelijk. Campagnefiguren zijn vaak hectisch; beleidsmakers meer doordacht.
Familieleden opnemen in beleidsvoering herbergt risico’s. Ze zijn niet te ontslaan. Kijk maar naar Hillary Clinton en Nancy Reagan. Meestal sneuvelt de stafchef.
Het presidentschap vereist zelfdiscipline, zelforganisatie en zelfkennis, vooral van eigen tekortkomingen. De meeste presidenten schieten wel ergens tekort, zoals Bill Clinton met zijn affaires. Trump lijkt lichte anarchie niet zo erg te vinden.
Trump kon bij de vorming van zijn staf niet terugvallen op een partijapparaat, zoals George W. Bush en Barack Obama. Het Republikeinse establishment wantrouwt Trump bovendien en heeft veel meer gemeen met vicepresident Mike Pence. Trump nam noodgedwongen zijn hele campagnestaf mee. Het knetterde al snel en werd een komen en gaan. Rivaliserende medewerkers liepen het Oval Office binnen alsof het de koffiebar was. Priebus had geen greep op hen, want iedereen ‘rapporteerde aan de president’. Trump verzond tweets die het tegenovergestelde konden inhouden van de verklaringen die de intussen vertrokken woordvoerder Sean Spicer aflegde.
In het geval van Trump was een paardenmiddel nodig. Generaal Kelly stelde meteen een ‘line of command’ in. Hij zit aan het uiteinde en beslist wie, wat, wanneer met de president bespreekt. Hij is de gatekeeper. Dit betekent dat geen enkele campagnevertrouweling bij Trump kan binnenlopen met een ‘ideetje’. Ook familieleden, zoals dochter Ivanka en schoonzoon Jared, moeten via Kelly naar Trump.
Geen enkele campagnevertrouweling kan nog bij Trump binnenlopen met een ideetje. Ook familieleden, zoals dochter Ivanka en schoonzoon Jared, moeten via Kelly passeren
Tot dusver respecteerde Trump generaals. Hij luistert zelfs naar hen, zoals generaal Mattis op defensie en veiligheidsadviseur generaal McMaster. Trump verzond onlangs een tweet waarin hij zei geen transgenders in het leger te willen. Op vragen van journalisten verklaarde het Pentagon: "Een tweet is geen instructie." De tweet van Trump stierf een stille dood.
Of Kelly slaagt hangt af van veel factoren, zoals zijn chemie met Trump. Kelly moet een organisatie om de president bouwen die zijn impulsiviteit intoomt en hem doet concentreren op de ‘Trump Agenda’. Zijn eerste besluit zette de toon: Scaramucci kon meteen afmarcheren.