“We krijgen 910 verdachte meldingen per jaar. We kunnen die toch niet allemaal aan de minister melden?”

Ons land ligt al enkele dagen vanuit de buurlanden onder vuur voor de aanpak van de fipronilcrisis. Waarom aarzelde ons land tot 20 juli om Europa in te lichten, terwijl het eerste geval al op 2 juni opdook? Minister van Landbouw Ducarme speelt de bal nu door naar onze noorderburen.

Na het eerste geval startte ons land meteen een onderzoek op, zo legde hij uit op basis van een rapport van het federaal voedselagentschap (FAVV), dat u hieronder kan downloaden. Die piste leidde naar Nederland, maar ondanks verschillende vragen om meer informatie weigerden onze noorderburen een maand lang verdere informatie vrij te geven omdat er een gerechtelijk onderzoek liep tegen de verspreiders van fipronil. "Onbegrijpelijk voor een van de grootste eierexporteurs ter wereld", zegt Ducarme. "We hebben een maand verloren. Zoiets is toch niet mogelijk?"

Bovendien is uit een vertrouwelijk document van het Nederlands voedselagentschap gericht aan de Nederlandse minister, gebleken dat er half november vorig jaar al sprake was van fipronil in de Nederlandse pluimveesector. "Wij zijn daar nooit over ingelicht geweest", stelt Ducarme. "Als we dat hadden geweten, hadden we zelf sneller en alerter kunnen optreden. Nu zijn we ingelicht dankzij het eigen controlesysteem van de sector." Hij gaat contact opnemen met zijn Nederlandse collega om verdere uitleg te vragen.

Vanuit Nederlandse regering komt voorlopig geen antwoord. Wel wijst het Nederlandse voedselagentschap de vingerwijzing vanuit België af. De melding over fipronil ging over mogelijke aanwezigheid in stallen. Er was geen enkele aanleiding om aan te nemen dat het in de eieren terecht zou kunnen komen en van mogelijk gevaar voor de volksgezondheid was toen geen sprake, benadrukt inspecteur-generaal Rob van Lint. "We hebben toen allerlei onderzoek uitgevoerd."

De stelling dat de Nederlanders zouden getreuzeld hebben, verbaast hem.  "Er is veelvuldig contact geweest met de Belgen", vertelt hij aan het nieuwsprogramma Nieuwsuur.  "Van zodra we goede informatie hadden, hebben we de Belgen aangegeven langs welke correctie weg ze deze konden krijgen. Zodra we uitslagen hadden van monsters, hebben we die doorgespeeld." 

Vragen aan FAVV

Hoe dan ook blijft de vraag: waarom is Europa zo laat ingelicht? Na de eerste positieve test begin juni, werd die twee weken later bevestigd door een tegenexpertise. De Europese autoriteiten werden echter niet ingelicht omdat het op dat ogenblik ging om eieren uit slechts één bedrijf. De schaal is relatief klein en er bestaat geen kans dat de eieren naar het buitenland gaan, zo redeneerde het voedselagentschap. Bovendien waren de Europese drempels voor mogelijke schade aan de volksgezondheid lang niet overschreden.

Half juli bereikte het onderzoek een doorbraak, waardoor de besmetting kon gelinkt worden aan een Nederlands en een Belgisch bedrijf dat stallen reinigt. Het aantal potentieel geraakte pluimveebedrijven steeg daardoor aanzienlijk. Bovendien: het probleem stak ook de grens over.

Voor het voedselagentschap was dát het sein om Europa in te lichten, al gebeurde dat pas enkele dagen later, op 20 juli. "Waarom is daar toch nog tijd overgegaan?", richtte Ducarme zich tot de directeur van het voedselagentschap Herman Diricks. "Die vraag moet nog worden uitgeklaard."

Bovendien wees Ducarme erop dat het nóg langer duurde vooraleer het voedselagentschap de regering op de hoogte heeft gebracht van de fipronilgevallen. Dat gebeurde pas op 24 juli. "Nog later dan Europa. Hoe kan zoiets?" Tegelijk had hij kritiek voor de gebrekkige communicatie aan het grote publiek. "Waarom werden niet meteen alle resultaten bekendgemaakt, ook al waren die niet volledig?"

Diricks maakte zich sterk dat hij alle procedures heeft gevolgd. "We krijgen 910 verdachte meldingen per jaar. Die kunnen we toch niet allemaal aan de minister melden. Als ik dat zou doen zou ik me pas onttrekken aan mijn verantwoordelijkheid. Er moet een selectie gemaakt worden, ook naar Europa toe." Over de communicatie stelde hij dat er gefocust geweest op de essentie: er is geen probleem voor de volksgezondheid. "We hebben het kort en eenvoudig gehouden."