“Het ging om twee gezinnen, eentje met een zestal kinderen en eentje met acht kinderen. Zij kunnen nergens heen. De nachtopvang is dicht, Huize Triest is met vakantie. En bij het CAW zit het stampvol... Ze kunnen niet eten of niet douchen. Enkele vrijwilligers hebben de jongste kinderen zelf in huis genomen. De rest heeft onder de brug in het Keizerpark geslapen of in een leegstaand gebouw in het Bijgaardepark."

Dat zegt Pascal Debruyne, voorzitter van de koepelvzw Uit de Marge en het Gentse Samenlevingsopbouw en als vrijwilliger nauw betrokken bij een netwerk organisaties en Gentenaars die voornamelijk dakloze Oost-Europese migranten in de stad helpen. Het gaat om een mix van kerkelijke vrijwilligers, een werkgroep voor vluchtelingen, de groep Hand-in-Hand... Zo goed als allemaal niet-gesubsidieerde organisaties.

Afgelopen weekend sloeg Debruyne een hulpkreet op sociale media over de dakloze gezinnen in het Keizerpark en Bijgaardepark. "Ze zijn ondervoed, onderkoeld, hun kleren hangen onder de uitwerpselen... Mensonterende toestanden. Wanneer doen we hier iets aan?”

Kraken

De mensen die in Gent op straat belanden zijn volgens Debruyne grofweg op te delen in drie groepen: transitmigranten onderweg of op terugweg naar het Verenigd Koninkrijk, mensen die in Gent aankomen via gezinshereniging maar geen dak boven hun hoofd hebben en gezinnen die al langer in de stad zijn maar door een tegenslag of ontslag hun huurwoning verliezen.

"Voor die drie groepen zijn er specifieke oplossingen nodig. De laatste twee hebben geen sociaal vangnet in Gent en worden dakloos en kraken of proberen in de opvang te verblijven”, zegt Debruyne. Dat laatste lukt echter in de vakantiemaanden moeilijker. Gent heeft twee grote centra voor dringende nachtopvang met samen zo'n 65 bedden: Huize Triest, een daklozencentrum van de Gebroeders der Liefde, en de nachtopvang van CAW Artevelde. Daarnaast zijn er nog verschillende andere initiatieven voor langduriger verblijf.

Maar de acute nachtopvang staat onder druk. De nachtopvang van het CAW zat gisteren om 21 uur zo goed als vol: van de 26 plaatsen waren er nog 3 beschikbaar, maar geen voor gezinnen met kinderen. (zie screenshot)

In september start de Stad Gent met een nieuwe nachtopvang op in het Baudelopark, met plaats voor twee gezinnen met kinderen. Er wordt al jaren geëxperimenteerd met housing first, een principe waarbij chronisch dakloze gezinnen een woning tijdelijk krijgen toegewezen. En er loopt een project om leegstaande sociale woningen te gebruiken om mensen op te vangen.

Opstoot daklozen

Maar ondanks die inspanningen kampt Gent dit jaar met een opstoot van dakloosheid, volgens Debruyne. “Het loopt al een zestal maanden de spuigaten uit. Het verklaart mee de opstoot van de kraakproblematiek dit jaar”, zegt Debruyne. “Het gezin met 8 kinderen dat dit weekend in een park moest slapen werd recent uit een gekraakte woning gezet in de Sparrestraat. Als een pand ontruimd wordt, komen de mensen op straat terecht. Bij bijna al die kraakincidenten dit jaar gaat het om telkens dezelfde gezinnen."

Een extra probleem is de toegenomen druk op de daklozencentra vanuit de psychiatrie. De overheid bouwt het aantal bedden in psychiatrische centra sinds een aantal jaren systematisch af om patiënten met psychische problemen sneller terug in de samenleving (lees: in een eigen woning) te krijgen. Een groot deel van hen komt op straat terecht.

"Het gevolg is dat gezinnen met kinderen worden afgeraden en soms zelfs geweigerd in de nachtopvang van het CAW, omdat het te gevaarlijk is door de extra psychiatrische patiënten", zegt Debruyne.

Drama voor hele stad

Debruyne: "Er moet structureel ingegrepen worden om de dakloze gezinnen een tijdelijke plaats te geven, zodat ze de vicieuze cirkel kunnen doorbreken. Anders is dat een drama voor de hele stad. Tien jaar geleden zagen we hetzelfde in Gent: kinderen van 3 à 4 jaar die op straat moesten opgroeien. Vandaag zijn die 13 en 14 jaar en compleet ontspoord. Dat komt nooit meer goed. Nochtans hebben die gasten even veel potentieel als anderen.”

Debruyne verwijst naar een groep van een vijftigtal vooral Slowaakse jongeren uit de Brugse Poort en Sluizeken die al jaren voor ernstige problemen zorgen, zoals handtassen stelen, auto’s stelen, mensen bespuwen... De Stad pompt dit jaar al 400.000 euro in een project om de jongeren te begeleiden en op het rechte pad te krijgen.

“Als je die gasten niet opvangt en ze leren dat het normaal is om op straat te leven... Als we geen rem zetten op de nieuwe golf van dakloosheid, dan herhaalt die situatie zich gewoon opnieuw. Dan kunnen we hen geen enkele kans op sociale mobiliteit aanbieden. Denken dat ze wel terug naar Oost-Europa zullen trekken is fout. Ze blijven.”