Liefhebbers van bittere smaken zijn narcistischer: klopt dat wel?
Berichten verspreiden zich vaak razendsnel, of ze nu kloppen of niet. Wij proberen de zin van de onzin te scheiden. Vandaag: liefhebbers van bittere smaken zijn narcistischer.
Van wie komt die claim?
Smaak is maar raar. Zoveel bleek wel uit het interview van Volkskrantjournalist Mac van Dinther met hoogleraar proeven, Charles Spence afgelopen week. Eén weetje uit Spence' nieuwe boek trok de aandacht van de factcheckredactie: mensen die van bittere smaken houden, zijn narcistischer.
Spence baseert zich op een Oostenrijkse studie uit 2015, waaruit inderdaad bleek dat een voorkeur voor bittere smaken samengaat met antisociale karaktertrekjes. De Engelstalige media liepen ermee weg: "Als je je koffie zwart drinkt, ben je waarschijnlijk een psychopaat", kopte het blad Reader's Digest destijds.
Klopt het wel?
Toch laat de studie veel te wensen over. De conclusies drijven op niet veel meer dan een vlugge onlinevragenlijst die mensen thuis konden invullen. Omdat de ruim negenhonderd deelnemers minder dan een dollar voor hun moeite kregen, is het maar de vraag hoe serieus ze de vragenlijst beantwoordden.
Hoe dan ook: de aanpak leverde resultaten op. De opgegeven smaakvoorkeuren van de deelnemers werden naast hun antwoorden over tien karaktertrekken gelegd, waaronder dus narcisme, maar ook openheid, sadisme, agressie en behulpzaamheid. En jawel, een bittere smaakvoorkeur viel samen met narcisme. Maar wie van bitter hield gaf ook blijk van meer openheid. Dat rijmt niet bepaald met de theorie, maar daarover reppen de onderzoekers dan weer geen woord.
Echt sterk was het narcismeverband niet eens, en de Oostenrijkse onderzoekers geven dat in hun eigen verslag toe: "De conclusie dat een voorkeur voor bitter samengaat met narcisme, moet als voorlopig worden beschouwd."
Zelfs als zo'n verband overeind blijft, wil dat volgens persoonlijkheidsonderzoeker Adam Fetterman van de universiteit van Texas niet zeggen dat mensen die van bittere smaken houden zich daadwerkelijk antisocialer gedragen. Zeer waarschijnlijk gaat het volgens Fetterman om een onbewuste gedachte: zodra mensen zichzelf associëren met de smaak 'bitter', beantwoorden ze ook karaktervragen met het idee 'bitter' in hun achterhoofd. Iets soortgelijks is hij met zijn eigen onderzoek tegengekomen met zoete smaakvoorkeuren.
'Het zijn zulke kleine effecten die we niet goed kunnen verklaren, dat het onduidelijk is hoe betekenisvol ze in het dagelijks leven zijn'
Daarbij gaat het om heel subtiele verschillen: smaakvoorkeuren verklaren in het onderzoek slechts enkele procenten van de manier waarop proefpersonen over hun eigen karakter denken. "Het zijn zulke kleine effecten die we niet goed kunnen verklaren, dat het onduidelijk is hoe betekenisvol ze in het dagelijks leven zijn. Dat is ook een van de redenen dat ik ben gestopt het te onderzoeken", zegt Fetterman.
Eindoordeel
Of een voorkeur voor bittere smaken samengaat met narcistische trekjes, is nooit bewezen of goed onderzocht.